Beyin ölümünde nakil yüzde 28’de kaldı

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, acil hizmet ve organ naklinde 2018 verilerini açıkladı. Acil hizmetlerini kamu, özel ve üniversite hastaneleri dahil ücretsiz verdiklerini belirten Koca, 2018’de 5 milyon vatandaşa ambulanslarla müdahale edip sağlık tesislerine naklini gerçekleştirdiklerini söyledi. 2018’de 4 bin 900 olan ambulans sayısını 2019’da 5 bin 300’e çıkartacaklarını açıklayan Koca, “2002’de 106 bin kişiye 1 ambulans düşüyorken şimdi 17 bine indirmiş olduk.” diye konuştu.

Hava ambulansı hizmetinin de vatandaşdan ücret alınmadan yapıldığını belirten Koca, “4 ambulans uçağımız, 17 helikopterimiz, 6 deniz bot ambulansımız var. 2008’den bu yana hava ambulansı ile 42 bin vatandaşımızın naklini gerçekleştirdik. 2007’den itibarende 6 deniz bot ambulans ile 16 bin vatandaşımızın nakli sağlanmış” ifadesini kullandı.

‘Baykal memnun’

100’ü 2018’de olmak üzere 2010’dan bu yana 603 vatandaşı ambulans uçaklarla tedavi için Türkiye’ye getirdiklerini söyleyen Koca, ağırlıklı olarak en çok hastayı hac ve umre nedeniye Suudi Arabistan’dan getirdiklerini, Suudi Arabistan’ı Almanya ve Fransa’nın izlediğini söyledi. Bu dönemde Türkiye’den yurt dışına sadece 29 kişinin gönderildiği bilgisini veren Koca, yurt dışına gönderilenlerin genelinin Türkiye’de görev yapan bürokratlar olduğunu kaydetti. Koca, “Burada sayının az olmasının en büyük sebebi sağlık hizmetlerinde geldiğimiz noktayı gösteriyor. Bizim tedavi edemediğimiz vatandaşımızın sayısı çok az olduğu için yurt dışına gönderim de o kadar azaldı. Birkaç kişi... Kimi gönderdik İbrahim Tatlıses... Kimi gönderdik Deniz Baykal... Rehabilitasyon amaçlı. Deniz Bey, geçen ziyaret ettiğimizde Türkiye’den son derece memnun olduğunu, kendilerine iyi baktıklarını, bu noktada çok fayda gördüğünü söyledi.” diye konuştu.

Böbrek donörden

2018’e ilişkin organ nakli rakamlarını da veren Koca, 2018’de 5 bin 592 organ naklinin gerçekleştiğini söyledi. 2017’de bu rakamın 4 bin 908 olduğu bilgisini veren Koca, yüzde 14 oranında artış yaşandığını belirtti. Canlıdan organ naklinde Türkiye’nin Avrupa’da en yüksek nakil rakamlarına sahip olduklarını kaydeden Koca, “Kadavran oranımız ne? Yüzde 25’i kadavradan, yüzde 75’i canlıdan. Kadavramız düşük, canlı yüzde 75” dedi. Organ naklinde ilk sırada böbrek naklinin geldiğini vurgulayan Koca, şöyle konuştu:

“Geçen yıl 3 bin 866 böbrek nakli gerçekleşti. Bunun 3 bin 8’i canlıdan, 858’i kadavradan. Karaciğer de bu rakam bin 588. Canlıdan bin 150, kadavradan 438. Kalp toplamda 91. Pankreas 4. Organ nakli için uygun beyin ölümü bildirilen kaç kişi oldu? 2 bin 169. Peki 2 bin 169 organ nakli için uygun beyin ölümü bildiren sayı bu iken, biz hepsinden bu nakli gerçekleştirebildik mi? Hayır. 2 bin 169 vakanın, ancak 598’i aileleri tarafından nakil için izin verildi. Bildiriliyor, aileler izin vermiyor. Beyin ölümlerinin yani yüzde 28’i ancak donör olarak kullanılabiliyor. O da 598 ediyor. Toplam organ nakli merkezi sayımız 84 hastanede 154. Peki ne kadar nakil bekleyen hasta var? 4 Ocak 2019 itibarıyla 22 bin 462 böbrek, bin 153 karaciğer, bin 84 kalp, 284 pankreas, 64 akciğer olmak üzere toplam 26 bin 47 kişi.”

Süreç nasıl işliyor?

Ölüden organ nakli, “Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun”la düzenlenmiş durumda. Kanuna göre tıbbi ölüm gerçekleştiğine, iki hekim tarafından kanıta dayalı tıp kurallarına uygun olarak oy birliği ile karar veriliyor. Organ bekleyen hastaya bakan hekim ile nakli gerçekleştirecek olan hekimlerin, ölüm halini saptayacak olan kurulda bulunması ise yasak.

Tıbbi destek

Beyin ölümü öntanısı konulan hastaya uygulanan tıbbi desteğin kesilmesi, 24 saat içinde hastanın durumunda değişiklik olmazsa doktorlar tarafından planlanıyor. Bu süreçte hasta yakınlarına, organ nakli konusunda bilgiler veriliyor. Organ nakli gerçekleştirilecekse, nakil için uygun koşullar sağlanana dek tıbbi destek sürdürülüyor. Hasta yakınları organ nakline onay vermezse 24 saatin sonunda hasta son kez değerlendiriliyor. Değişiklik yoksa tanı kesinleşmiş kabul ediliyor. Bazı durumlarda tıbbi destek 72 saate kadar sürebiliyor.

Vasiyet yoksa

Yasaya göre bir kişi daha önceden bağış konusunda vasiyette bulunmamış ise ölüm anında yanında bulunan eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin; bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafakatiyle ölüden organ veya doku alınabilir. Aksine bir vasiyet ibraz edilmedikçe kornea gibi ceset üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir. Ölü, sağlığında kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz.