F - 4 anlaşmasına Hoca imzası

BAŞBAKAN Necmettin Erbakan, teknik ve mali nedenlerle uzun zaman sürüncemede kalan Türk F - 4'lerinin İsrail Uçak Endüstrisi (IAI) tarafından modernizasyonunu öngören 600 milyon dolarlık anlaşmayı önceki gün imzaladı. Anlaşmanın Türkiye'nin aleyhinde olduğu görüşünde uzun süre ısrar eden, ancak askerlerce ikna edilen Erbakan, böylece muhalefetteyken şiddetle karşı çıktığı İsraille askeri ve savunma konularında işbirliği yönünde bir adım daha atmış oldu.
Anlaşmaya göre, Türk Hava Kuvvetleri'ne ait 54 adet F - 4, beş yıllık süre içinde IAI tarafından modernize edilecek. F - 4'lerin 26'sının modernizasyonu İsrail'de, 28'inin modernizasyonu da Eskişehir'deki Hava İkmal ve Bakım Komutanlığı'nda yapılacak. Türkiye 600 milyon doları modernizasyon başladıktan 23 ay sonra ödemeye başlayacak, ancak ilk uçağı 33 ay sonra teslim alacak.
Türkiye, IAI'ye ihaleyi 1995'te vermiş, ancak uçaklara takılacak radarların daha önce denenmediğinin ortaya çıkması üzerine ihale askıya alınmıştı. Bunun üzerine IAI, İsrail'in geliştirdiği, ancak daha sonra üretimini iptal ettiği savaş uçaklarında kullanılması öngörülen Elta radarları, deneme amacıyla Türk F - 4'lerine monte edildi. İsrail'e giden Türk pilotları ve uzmanları, geçen nisan Elta radarı takılan F - 4'lerle deneme uçuşu yaptı ve olumlu rapor verdi.

Teknik pürüzlerin yanı sıra, anlaşmanın finansmanında çıkan güçlükler de anlaşmanın sonuçlanmasını geciktirdi. IAI'nin borçlu bulunduğu İsrail bankalar konsorsiyumu, ilk aşamada Türkiye'ye verilecek 457 milyon dolarlık krediyi açmaktan kaçındı, ancak Cumhurbaşkanı Ezer Weizman'ın devreye girmesi ve İsrail hükümetinin devlet garantisi vermesi üzerine pürüz ortadan kalktı. 600 milyon dolarlık ihalenin 150 milyon dolarlık tutarının tahsisi de Türkiye'ye kaldı.
Bir başka tartışma da, Türkiye'ye verilen kredinin faiz oranı konusunda yaşandı. İsrail bankalar konsorsiyumu yetkilileriyle geçen eylül görüşen Türk tarafı, İsrail'in önerdiği faiz oranını aşağıya çekmek için çaba harcadı.

İsrailli diplomatlar eylülde yaptıkları açıklamalarda ihalenin her an resmen sonuçlanmasını beklerken, krediye koyulan faiz oranını yüksek bulan ve Türkiye'nin modernize edilmiş uçakların teslimatından önce ödemeye başlamasını eleştiren Erbakan, anlaşmayı imzalamayı geciktirdi.
Faiz oranı üzerinde varılan anlaşma sonucunda modernizasyonun Türkiye'ye yaklaşık 800 milyon dolara mal olacağı ileri sürülürken, Milliyet'e açıklama yapan İsrailli yetkililer, Türkiye'nin ihaleyi en iyi koşullarda kapadığında ısrar etti.
Erbakan'ın imzasıyla ekonomik açıdan çok zor durumda olan IAI de rahat bir nefes aldı. Son aylarda 13 bin çalışanının maaşlarını İsrail Savunma Bakanlığı'nın özel fonu sayesinde ödeyebilen ve 180 milyon dolarlık gelirine 600 milyon doları bulan borçları nedeniyle bankalar tarafından el koyulan şirketin darboğazdan çıkması için F - 4 modernizasyonunun hayata geçmesi hayati önem taşıyordu.

İsrailli yetkililer, F - 4 modernizasyonunun başarıyla gerçekleşmesi durumunda başka projelerin de gündeme gelebileceğini belirtti. Türkiye'nin elindeki F - 5 tipi jetlerin modernizasyonunu da düşündüğünü ve bu konuda İsrailli makamlarla ilişkide olduğunu anımsatan yetkililer, İsrail Savunma Bakanlığı Müşteşarı David Ivry'nin geçen ağustos imza koyduğu Savunma Sanayii İşbirliği anlaşmasının yeni projeler için de zemin oluşturduğuna dikkat çekti.