Sağdaki rekabeti ittifak kazandı

İktidara geldiği 2002’den bu yana, hemen her seçimde sağ oyları toplayarak ipi göğüsleyen Ak Parti, MHP ile girdiği Cumhur İttifakı sayesinde hem Cumhurbaşkanlığı seçimi hem de genel seçimde yine ipi göğüsledi. 1 Kasım seçimlerinde toplam oy potansiyeli yüzde 62’ye ulaşan, ancak referandumda yüzde 51,1 oranında kalan Ak Parti ve MHP, yüzde 62-64 bandındaki sağ oyların yüzde 52’sini toplamayı başardı. Bu durum farklı bir sağ parti Ak Parti ve MHP oylarını alır tezini de boşa çıkardı. İYİ Parti ile SP, referandumda da ittifaka destek vermeyen, arayışta olduğu değerlendirilen sağ oylarla yetinmek zorunda kaldı. Geleneksel olarak yüzde 36-38 bandında olan sol oylar ise 17 milyon seçmen sınırını korudu. Muharrem İnce ve Selahattin Demirtaş’ın toplam oyları ilk kez 19 milyon sınırını aştı. Buna karşılık, solun oyu oransal olarak genel seçimde aşağıda kaldı. Bu tablo, Ak Parti ve MHP’nin arasındaki makas açılmadıkça, sol partiler sağ seçmene hitap edemedikçe ve yeni sağ partiler bu bloktan ay alamadıkça tablonun değişmeyeceğini de gözler önüne serdi. Ak Parti, yedi bölge ve 71 kentten yüksek oy alabilen tek parti olma özelliğini, 64 ilde birinci, 16 ilde ikinci, bir ilde üçüncü olarak gösterdi. Erdoğan da 63 ilde birinci, 17 ilde ikinci, bir ilde üçüncü oldu.

‘Sağı topla kazan’

- Ak Parti’nin ilk kez seçime girdiği 2002’de ANAP ve DYP’nin toplam oyu yüzde 14, MHP’nin toplam oyu yüzde 9,5’tu. Genç Parti de yüzde 7,2 almıştı. Saadet Partisi’nin yüzde 2,4’lük oyu da düşünüldüğünde yüzde 34’e yakın sağ oy, yüzde 10 barajı nedeniyle Meclis dışı kaldı. Ak Parti ise 10 milyon 808 bin yurttaşın oyuyla yüzde 34,28 oranında oy aldı ve sadece CHP’nin barajı aşabilmesi nedeniyle çok yüksek sayıda bir temsil oranına sahip oldu. Böylece sağ partilerin oy oranı neredeyse yüzde 68’e ulaştı. Bu seçimde sol seçmenin yöneldiği CHP ve DEHAP’ın toplam oyu yüzde 25 civarında kaldı.

- 2007 seçiminde ise Ak Parti oy patlaması yaptı ve yüzde 46.58 oy oranına ulaştı. Ak Parti, aldığı toplam oyu neredeyse 6 milyon artırarak 16 milyon 327 bin seçmenin oyunu aldı. Saadet 2,3, eriyen Genç Parti yüzde 4, Demokrat Parti yüzde 5 oy alırken, ANAP bütünüyle devredışı kaldı. MHP ise yüzde 14’le Meclis’e girdi. Böylece sağ partiler 2002’ye oranla yaklaşık yüzde 13 oy kaybetti. Ak Parti, genç seçmenin desteğini de alarak sağ partilerin kaybettikleri bu oyları topladı. CHP ve seçime bağımsız giren HADEP’lilerin oranı ise yine 25 düzeyindeydi. Toplam sağ oy ise yüzde 62 bandındaydı.

- Ak Parti’nin 2011 genel seçiminde rekorunu kırarak yüzde 49,83’e ulaşırken TBMM’ye giren tüm sağ partiler oylarını çekti. 2011’de merkez sağ partiler, tabeladan silindi. 2007’de 2,3 oy alan Saadet Partisi yüzde 1,22’ye gerilerken, diğer partiler silindi. 5 milyon oy alarak yüzde 14 oranında kalan MHP’nin dışında kalan tüm sağ partilerin oyu Ak Parti’de toplandı. Sağın toplam oyu ise yüzde 66 civarında gerçekleşti. Ak Parti, seçmen sayısını ise 5 milyon artırarak 21 milyon 320 bine yükseltti. Bu seçimde CHP, yüzde 25,9, HADEP’li bağımsızlar da oylarını artırarak yüzde 6,5 oy aldı. Sol uzun yıllar sonra ilk kez yüzde 25’lerden yüzde 32 civarına ulaştı.

- 7 Haziran 2015 seçiminde ortaya çıkan tablo sağ-sol dengesini ilk kez büyük ölçüde bozdu. Ak Parti, ilk kez seçmen sayısında gerileyerek 18 milyon 847 bin kişinin oyunu alabildi ve yüzde 40,8’de kaldı. MHP, 7,5 milyon oyla uzun bir aradan sonra ilk kez yüzde 16’lık orana ulaştı. Uzun yıllar sonra sağ partilerin oyu yüzde 60’ın altına düştü ve yüzde 59 civarında gerçekleşti. Sol ise 7 Haziran’da patlama yaptı. CHP, yüzde 24,9 oranına, HDP ise ilk kez parti olarak girdiği seçimde 13 oranına ulaştı. Solun oyu yıllar sonra yüzde 40 sınırına yaklaştı. Sol partilere oy verenlerin toplam sayısı da 17 milyon 500 bini aştı.

Bu kez MHP tabanı

- Ak Parti, MHP’nin seçmen tabanına yakınlaşarak farklı bir stratejiye girdi. 1 Kasım seçiminde MHP neredeyse 1 milyon 600 bin oy kaybederek, baraj altında kaldığı 2002’den bu yana en düşük oy oranını alabildi ve yüzde 11,9’da kaldı. Ak Parti, bu seçmenlerin neredeyse tamamını topladı. Çevre sağ partilerin oy kayıplarının toplamı 2,5 milyona yaklaştı. Ak Parti, sağ oyları tahkim etme geleneğini sürdürerek, bunların tamamını aldı. 7 Haziran’da 19 milyona yaklaşan seçmen sayısını yeni eklenen seçmenler ve HDP’den gelen 700 bine yakın seçmen ve yeni gelen seçmenlerle 23 milyonun üzerine çıkaran Ak Parti, yüzde 49,4 oranına ulaşarak 2011 çizgisine seçmen sayısını 2 milyon artırarak döndü.

Sol partiler ise 17 milyon sınırını aşarken, yüzde 36’nın üzerinde oy aldı. Sağın oyu ise yüzde 62 civarında kaldı.

16 Nisan anahtar

- 16 Nisan referandumunda ilk kez Ak Parti ile MHP aynı saflarda yer aldı. Böylece sağ oyları domine eden iki partinin yüzde 60’ın üzerine çıkacağı beklentisi doğdu. Ak Parti, MHP, BBP ve Hüda Par’dan oluşan “evet” bloğu, geleneksel olarak yüzde 62’nin üzerinde seyreden sağ oyların yüzde 51,1’ini alabildi. Böylece anayasa paketi kabul edildi, ancak sağ blok oylarında yüzde 10,5’u aşan bir erime meydana geldi. Söz konusu sağ seçmenlerin arayışta olduğu yorumları yapıldı.

- “Evet” bloku referandumda 25 milyon 157 bin oy aldı. Ak Parti’nin 1 Kasım’da aldığı oy sayısı 23 milyonun üzerindeydi. MHP’nin de bu seçimde 6 milyonu aşan oyu bulunuyordu. Bu tabloda 4 milyonu aşkın oyun “evet” bloğunda yer almadığı anlaşılıyor. 26 milyona yakın oy potansiyeline sahip “evet” bloğu, Cumhur İttifakı olarak girdiği seçimde oy sayısını az da olsa arttırdı. Ancak sağ blokta yer alan 4 milyonu aşkın oyun bu kez İYİ Parti’ye yöneldiği değerlendiriliyor. İYİ Parti’nin CHP’deki bir kesimden de oy aldığı anlaşılıyor.

2.5 milyon yeni seçmen

İlk kez ittifaklarla girilen 24 Haziran seçiminde, 1 Kasım’a oranla 2,5, referanduma oranla 1 milyon yeni seçmen vardı. Genç seçmenlerin oy tercihleri ile ilgili araştırmalar sürüyor. Ama ilk veriler İnce’nin gençlerden yüksek oy aldığını gösteriyor.

TÜRKİYE HARİTASI DEĞİŞMEDİ