Senato'da uzun süre bekleyebilir

- Görüşme 18 Mayıs'ta yarıda kalmıştı. O görüşme hiç yapılmamış gibi, teklif lehinde ve aleyhindeki konuşmalarla oturuma başlanacak. Bu yaklaşık 2 saat sürecek. Ardından maddelere geçilip geçilmemesi oylanacak. Maddelere geçilmesi reddedilirse, teklif de reddedilmiş sayılacak. Bugün Meclis'te hangi prosedür izlenecek? - Yasanın görüşülmesi 18 Mayıs'ta yarıda kalmıştı. Önce hangi noktadan başlanacağı karara bağlanacak. Ardından konuşmalar yapılacak. Daha sonra, maddelere geçilip geçilmemesi oylanacak. Maddelere geçilmesi reddedilirse, teklif de reddedilmiş sayılacak.Maddelere geçilirse önce değişiklik önergeleri ele alınacak. Deveciyan'ın sunduğu ve akademisyenleri yasa kapsamı dışında bırakan önerge özellikle dikkat çekiyor. Kabul şansı yüksek. Ardından, "2001 tarihli Ermeni soykırımı yasasına ekleme yapan ve Ermeni soykırımının inkarına ceza öngören" madde oylanacak. Daha sonra teklifin tümü oylanacak. Fransız meclisinde nasıl bir yol izlenecek? - Oylama için salt çoğunluk gerekmiyor. Salonda bulunanların yarıdan bir fazlasının oyu yetiyor. Bugünkü oylamada az sayıda milletvekilinin oturuma katılacağı, kabuller ağır basarsa yasanın Meclis'ten geçmiş sayılacağı biliniyor. Yoklama istenmesi centilmenlik kurallarına aykırı. Salt çoğunluk gerekli mi? - Hayır. Senato'ya gidecek. Ancak Senato tarafından da aynı sözcüklerle onaylanırsa imza için Cumhurbaşkanı'na sunulacak. Teklif bugün geçerse yasalaşıyor mu? - Senato'da sonsuza kadar bekleyebiliyor, yani bir kez Meclis'ten geçti mi artık kadük olmuyor. Senato'da bekleme süresi var mı? - Bu zayıf bir olasılık. Senato'da gündemi belirleme yetkisi hükümete ait ve gelecek ilkbahardaki başkanlık seçimine kadar hükümetin metni Senato gündemine alması beklenmiyor. Teklif önümüzdeki gün veya haftalarda Senato'da ele alınabilir mi? - Hükümete rağmen Senato'da ele alınması mümkün. Bunun için Senato'da grubu bulunan bir partinin kendisine ayrılan özel oturumda, benzer bir yasa teklifi sunması gerekiyor. İki dereceli seçimle seçilen senatörlerin, milletvekillerine kıyasla seçmenle doğrudan teması daha az. Daha sorumlu davranıp bu yola başvurmamaları bekleniyor. Hükümetin Senato'da bu teklifi engelleme yetkisi var mı? - Cumhurbaşkanı'nın 15 gün içinde metni ikinci kez görüşülmek üzere Meclis'e iadesi mümkün. Ayrıca Cumhurbaşkanı'nın, Başbakan'ın, Ulusal Meclis ve Senato başkanlarının, 60 milletvekili veya senatörün teklifi Anayasa Mahkemesi'ne götürme yetkisi var. Senato'dan da geçerse teklifin yasalaşmasının önündeki tüm engeller kalkıyor mu? - Hayır. Cumhurbaşkanı resmi gazetede ilan etmek zorunda. Bu yasadan yargılanıp hüküm giyen bir kişi iç itiraz yollarını tüketip AİHM'ye başvurabilir. AİHM, Fransa'yı suçlu bulsa bile Fransa kendi iç yasasını değiştirmek zorunda değil. Ancak, Fransa genellikle yeni düzenleme yapıyor. Senato, Meclis'e iade ve Anayasa Mahkemesi engelleri aşılırsa başka engel kalır mı? - Türkiye AİHM'ye başvurabilir. Fransa aleyhine dava açabilir. İtiraz gerekçesi gene "düşünce ve ifade özgürlüğünün ihlali" olur. Ankara konuyu uluslararası mahkemelere taşıyabilir mi? - 2007 ilkbaharında hem Cumhurbaşkanı hem de Ulusal Meclis değişecek. Şimdiki veriler, sağda Nicolas Sarkozy, solda Segolene Royal'in en güçlü cumhurbaşkanı adayları olduğunu gösteriyor. Her ikisi de inkârı suç sayan teklifi destekliyor. Buna karşılık, Sosyalistlerin ikinci en güçlü adayı Dominique Strauss Kahn teklife açıkça tavır aldı. Gene de seçimlerden sonra, yeni yönetimin şimdikinden çok daha realist bir çizgiye geleceği düşünülebilir. n SABETAY VAROL Paris Seçimlerden sonra teklifin akıbetini değiştirecek siyasal gelişmeler olur mu?