Siyasi yasaklı ‘bağımsız’ aday olabiliyor

1 - Siyasi partilerin mensuplarına siyaset yasağı nasıl konuluyor?
- Siyasi partilerin genel başkan dahil, yönetici ve üyelerine siyaset yasağı konulabilmesi için Yargıtay Başsavcısı’nın ilgili partiye yönelik olarak kapatma davası açması gerekiyor. Anayasa Mahkemesi, açılan davada ilgili partinin kapatılmasına karar verirse, söz ve eylemleriyle kapatmaya neden olan parti mensuplarına 5 yıl süreyle siyaset yasağı koyabiliyor.
2 - Yasak kararı nasıl uygulanıyor?
- İlgili parti hakkındaki kapatma kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından 5 yıllık siyaset yasağı başlıyor. Anayasa’nın 69. ve Siyasi Partiler Yasası’nın 95. maddelerinde yer alan, “Bir siyasi partinin kapatılmasına söz veya eylemleriyle neden olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesi’nin kapatmaya ilişkin kesin kararının Resmi Gazete’de gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak 5 yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve denetçisi olamazlar. Siyasi partiler bu kişileri hiçbir suretle seçimlerde aday gösteremezler” düzenlemesi uyarınca, siyaset yasağı konulan kişiler, hiçbir partiye üye olamıyor.
3 - Siyaset yasağı konulan kişi, seçime bağımsız olarak girebiliyor mu?
- Evet. Anayasa ve Siyasi Partiler Yasası’nda siyaset yasağı kavramı, sadece partilere üye olmak şeklinde algılanıyor. Anayasa ve Milletvekili Seçimi Kanunu’nda yer alan, kimlerin milletvekili seçilebileceğine yönelik düzenlemelerde ise “siyaset yasağı konulmuş kişiler” gibi bir ifade yer almıyor. Bu nedenle, siyaset yasağı konulan kişiler bağımsız olarak hem genel hem de yerel seçimlere girebiliyor.
4 - Siyaset yasağı olmasına rağmen TBMM’ye girebilen kimse oldu mu?
- HADEP’in kapatıldığı dönemde, söz ve eylemleriyle partinin kapatılmasında etkili olduğu gerekçesiyle 5 yıl siyaset yasağı konulan Hamit Geylani, 22 Temmuz’daki seçime bağımsız olarak girdi. Milletvekili seçilen Geylani, halen TBMM’de bağımsız olarak yer alıyor. Siyaset yasağının bitmemesi nedeniyle Geylani, DTP saflarında yer alamıyor.
5 - Geçmiş yıllarda eski RP lideri Necmettin Erbakan gibi siyaset yasağı bulunan isimlerin bağımsız aday bile olamamalarının nedeni neydi?
- Erbakan’ın bağımsız adaylığı, Anayasa Mahkemesi’nin koyduğu siyaset yasağından dolayı değil, eski TCK’nın 312. maddesinden hapse mahkum edilmiş olmasından dolayı reddedildi. Anayasa’nın 76. ve Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 11. maddeleri, bu tip mahkûmiyetlerin milletvekili seçilmeye engel oluşturduğunu düzenlediğinden Erbakan ve benzer durumdaki isimler aday olamadı.