600 yıllık intikam

Daha bebekken erkek çocukların kulaklarına Sırbistan'da aynı cümle fısıldanıyor: "Büyüyünce Kosova'nın intikamını alacaksın!.." Bu sözler tam altı yüz yıldır tekrarlanıyor.
1389 Osmanlı'da ve Sırplarda dönüm noktası. Bu savaşta Sırp Prensi Lazar öldürülüyor. Aynı savaş Murat Hüdavendigar'a da mezar oluyor. Kosova Savaşı Osmanlı'ya Avrupa kapısını aralıyor. Yetmiş yıl sonra, 1459'da Sırp topraklarının tümü Osmanlı egemenliğine giriyor. Sırplar Lazar'ı ve Kosova'yı aradan altı yüz yıl geçmesine rağmen, hiç unutmuyor.
Lazar bir halk kahramanı Sırbistan'da. Nedeni var. Kosova Savaşı öncesinde, dinmek bilmeyen Osmanlı akınlarına karşı savaşı göze aldığında, şunu söylüyor: "Yenilgi utancıyla yaşamaktansa, ölmek daha iyidir. Düşmanın elini sıkmak yerine, savaşmak yeğdir." Hemen her ulusun tarihinde yer alan benzer sözleri, Sırp tarihinde ilk söyleyen Lazar.
Sırplar bu tavrı öyle benimsiyor ki, günümüzde Miloşeviç aynı söylemi dile getiriyor. Lazar'ı şiirlerle destanlaştırıyor, "Kosova öncesi, Kosova sonrası" diyerek, halkını milliyetçilikte bütünleştiriyor.
Miloşeviç'e yol gösteren başka biri daha var. Milliyetçi Sırp yazar Dobrisa Cosiç 1985'te Devlet Başkanı olduğunda, "Kosova Sırplar için uygarlığın beşiğidir" diyerek, milliyetçiliğe yeniden sarılıyor.

Tarihin tekrarı gibi

Osmanlı'nın bugün 700. yılı kutlanırken, bundan on yıl önce 1989'da 8.5 milyon Sırp 600. yıl kutlaması yapıyor.
Sırplar 1989'da 1389 Kosova'nın 600. yıldönümünü kutluyor!.. Aslında kutlanan zafer değil, yenilgi!.. Tarihe sırtlarını dönerek, bebekliklerinde kulaklarına fısıldandığı gibi, "Kosova'yı unutmadıklarını" gösteriyor.
Yaraya tuz basıyor, Kosova'yı kutluyor. Kosova onlar için tarihin kavşağı anlamında. Varlarını, yoklarını ortaya dökmeleri, bu tarih yorumunun, bu milliyetçilik anlayışının sonucu. Kökeni Osmanlı işgaline kadar inen siyasal ve sosyal olayların ve hatta ruh yapılarının toplamı.
Kabul edelim ya da etmeyelim, Kosova'da bugün her eylem tarihin ürünü. Yenilgiye rağmen, sahiplenmekten tutun da, Rusların devreye girmesine kadar her olay, tarihin tekrarı gibi. 1870'lerde Balkan Savaşı'nda Ruslar gönüllü asker toplayarak, savaşta taraf oluyor. Bugün Primakov Rusya'nın taraf olduğunu ilan eden resmi girişimlerde bulunuyor.
Balkanlar'da ateşi dinmeyen milliyetçilik, bugün kendini yeniliyor. Ankara'ya ise, Osmanlı'nın mirasçısı olduğunu unutmadan, Balkanlar'da bu mirasa tepkiyi dikkate alarak, adım atmak düşüyor.




Yazara E-Posta: ydogan@milliyet.com.tr