Taliban’ı yumuşatma çabası
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Joe Biden zirvesinde taraflar, S-400 ve YPG’ye destek konusunda pozisyonlarından geri adım atmadı. İlerlemenin kaydedildiği alan, tahmin edildiği gibi Afganistan oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD ve koalisyon güçlerinin 11 Eylül’de Afganistan’dan çekilmesinden sonra istenirse Türkiye’nin ülkede kalabileceğini; ancak bu noktada ABD’nin diplomatik, lojistik ve mali desteğinin önemli olduğuna dikkat çekti. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da bu desteğin verilmesinde mutabık kaldıklarını duyurdu. Türkiye, Kabil Hamid Karzai Havalimanı’nın güvenliği ve işletmesine talip ancak bu görevde tek başına kalmak istemiyor. Türkiye, Cumhurbaşkanı’nın ifadesiyle “Pakistan ve Macaristan’ı da yanında görmek istiyor.”
Üstlenilecek görevin çerçevesi ne olacak, hangi ülkeler bu misyonla elini taşın altına koyacak, bu soruların cevapları henüz belirsiz. Kaldı ki Cumhurbaşkanı’nın vurguladığı gibi Taliban da önemli bir faktör ve Taliban sözcüleri “Tüm yabancı güçlerin Afganistan’dan ayrılmasını” isterken, Türk askeri gücünü de buna dahil ediyor. Peki böyle bir süreçte Afgan yönetimi ne düşünüyor?
Pakistan ikna etmeli
Taliban ile müzakereleri yürüten Afganistan Barış ve Ulusal Uzlaşma Yüksek Kurulu Başkanı Dr. Abdullah Abdullah Antalya Diplomasi Forumu için Türkiye’deydi. Dr. Abdullah, “Şu anda Taliban’ın Türk askeriyle ilgili pozisyonunu yumuşatmak için çabalar sürüyor” dedi.
Uzlaşma Kurulu Başkanı, “Askeri yönetimi devam ettirmek, Taliban için büyük hata olur. Bu, savaşın devamı anlamına gelir. Taliban’ın üzerinde etkisi olan ülkeler ikna konusunda rollerini oynamalılar” ifadesini kullanıyor. “Pakistan’ı mı kastediyorsunuz?” soruma ise “Evet” yanıtını verdi. Dr. Abdullah, Pakistan’ın istihbarat kaynaklarının da bu süreçte kullanılabileceğine vurgu yaptı.
Görev alanı genişler mi?
Abdullah, Türkiye’nin pozisyonuyla ilgili olarak da, “Bir misyon olacaksa bunun muharip bir misyon olmayacağının” altını çizerek, “Misyonun çerçevesi, Kabil Havalimanı’nın güvenliği ve sağlık hizmetleri olacak” diye konuştu. “Görev alanı genişleyebilir mi?” soruma ise, “Şu anda mevcut durumu konuşuyoruz. Odağımız Kabil Havalimanı. Şu anda farklı bölgelere genişlemesi söz konusu değil” yanıtını verdi.
Dr. Abdullah Abdullah Kimdir?
Tıp doktoru olan Afgan siyasetçi 61 yaşında,
2001-2005: Afganistan Dışişleri Bakanı,
2009 ve 2014: Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday,
2020’den günümüze: Afganistan Barış ve Ulusal Uzlaşma Yüksek Kurulu Başkanı.
Geçmiş ve gelecek arasındaki seçim
Ermenistan bugün sandık başında. Karabağ’daki savaş Azerbaycan’ın zaferiyle sonuçlanmış ve Başbakan Nikol Paşinyan toprak kayıplarından sorumlu tutulmuş, yaşanan iç karışıklık nedeniyle de ülkeyi seçim sürecine sokmuştu. Yarışta, Rusya ile ilişkisi çok da iyi olmayan Paşinyan’ın yanı sıra Ermenistan’ın eski Cumhurbaşkanları Levon Ter-Petrosyan ve Robert Koçaryan da var.
Ermenistan’daki siyasi bölünmeyi daha iyi anlatabilmek için 2018 seçimleriyle bir karşılaştırma yapalım: Bir önceki seçimlere giren parti ve koalisyon sayısı 11’di. Bugünkü seçimlere ise 26 siyasi parti ve ittifak katılıyor. İki seçim arasındaki bu fark bile siyasi tablodaki parçalanmayı anlatmaya yeter.
Kampanyalarda ‘Karabağ’
Seçim kampanyalarının ağırlıklı konusu hiç kuşkusuz Karabağ ve güvenlik meselesi. Bölgesel Çalışmalar Merkezi RSC’nin Direktörü Richard Giragosian bunun doğal olduğunu söyledikten sonra, güvenlik meselesinin bu seçimde ana tema olmasının Ermenistan’ın Rusya’ya bağımlılığını daha da derinleştirdiğine dikkat çekiyor.
Giragosian, “Bu tablo seçimi politika alternatiflerinden ziyade siyasi kişiliklerin karşı karşıya geldiği bir fikir yoksunluğuna dönüştürmüş durumda” diyor.
‘Geçmişin dinozorları’
Richard Giragosian bu seçimi “geçmiş ile gelecek arasında” bir seçim olarak yorumluyor, ilginç bir benzetme de yapıyor. Eski Cumhurbaşkanlarının yeniden seçime girmesini “Ermeni siyasetinin Jurassic Park durumu” olarak tanımlıyor. Eski sistemin unsurlarından oluşan muhalefetin “güçlü adam liderliği ve otokratik yönetim için bir çağrı” yaptığını, Paşinyan hükümetinin ise demokrasi ve yolsuzlukla mücadeleyi vurgulayarak geleceğe yönelik vaatlerde bulunduğunun altını çiziyor.
Anketler şimdilik Paşinyan’ın partisini yüzde 22 civarında bir oy oranıyla ilk sırada gösteriyor. Robert Koçaryan’ın liderlik ettiği koalisyon ise 2-3 puan gibi yakın bir farkla ikinci sırada. Koçaryan’ın sürpriz yapabilme ihtimali bulunurken, Giragosian’ın tahmini bu zaferin mümkün olmayabileceği yönünde. Giragosian, Koçaryan’ın liderliğinin Ermenistan ve bölgedeki bölünmeleri artıracağı görüşünde.
Ermeni uzman Giragosian, uzun vadede ise bölgenin görünümünden umutlu. Giragosian, “Türk-Ermeni normalleşme görünümünde kısa vadede kasvetli bir tablo olsa da uzun vadeli beklentiler olumlu. Türkiye ve Azerbaycan sınırlarının açılmasıyla bölgesel ticaret ve taşımacılığın yeniden canlandırılmasının yarattığı fırsatların farkında olunmalı” diyor.
Pandemide ikinci rekor
Bugün Dünya Mülteci Günü. Devam eden savaşlar, şiddet olayları, insan hakları ihlalleri yüzünden her yıl milyonlarca kişi yerlerinden ediliyor. Pandemiye rağmen son iki yılda bu sayı daha da arttı. 2019’da 79.5 milyon mülteci yerlerinden olmuş ve böylece mülteci sayısı tarihteki en yüksek seviyeye ulaşılmıştı.
2020’de mültecilerin sayısı yüzde 4 arttı ve 82.4 milyon insan oldu. Birlemiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin küresel rakamlarına göre, Türkiye 3.7 milyon mülteciyle dünya sıralamasında en çok mülteciyi kabul eden ülke olarak kayıtlara girdi...
Yerinden edilenler
Suriye: 6.7 milyon
Venezuela: 4 milyon
Afganistan: 2.6 milyon
Güney Sudan: 2.2 milyon
Myanmar: 1.1 milyon
Dünyada mülteciler (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği)
Mülteci sayısı: 26.4 milyon
BM kontrolündeki mülteci sayısı: 20.7 milyon
Filistinli mülteci sayısı: 5.7 milyon
Yerinden edilenlerin sayısı: 48 milyon
İltica başvurusu yapanların sayısı: 4.1 milyon
Mülteciye kapılarını açanlar
Türkiye: ................. 3.7 milyon
Kolombiya: ............ 1.7 milyon
Pakistan: ............... 1.4 milyon
Uganda:................. 1.4 milyon
Almanya:............. 1.2 milyon
