İngiltere’de dumansız hava sahası
1970’lerden günümüze sigara kullanıcılarının sayısı üçte iki oranında azaldı. Bununla beraber, özellikle 18 yaş altında ‘vaping’ing giderek yaygınlaşması İngiltere’yi harekete geçirdi. Tek kullanımlık elektronik sigara yasağının ardından kademeli bir hâlde sigara satın alma yaşının artırılması da gündemde
İngiltere’de her köşe başında, en işlek caddelerde vape shoplar mantar gibi türemiş. Eskiden hediyelik eşya, “fish and chips” satan işletmelerin neredeyse tamamı elektronik sigara mağazasına dönmüş durumda. Geçen hafta Londra sokaklarında turlarken dikkatimi çeken şeylerden biri ‘vape’ çılgınlığıydı.
Öyle ki WHSmith, Waitrose gibi zincir marketlerde bile kasanın arkasında envai çeşit elektronik sigara sergileniyor. En popülerleri ise tek kullanımlık olanları. Şarj etmek, sıvısını doldurmak gerekmiyor; bitince direkt atılıyor. İşte İngiltere hükümeti tam da bu noktada önlem almaya karar verdi. Başbakan Rishi Sunak, tek kullanımlık elektronik sigaraları yasaklayacaklarını bildirdi. Ancak bununla beraber 1 Ocak 2009’dan sonra doğan bir kişinin hayatı boyunca sigara satın alamayacağı şekilde, kademeli bir hâlde sigara satın alma yaşının artırılması da gündemde. Başka bir deyişle, İngiltere sigarayı tamamen yasaklıyor.
Çocuklarda ‘vaping’ çılgınlığı
Londra sokaklarında gezerken artık sigara içen birine rastlamak düşük bir ihtimal ancak bir anda yanınızdan geçen kişinin ağzından boru gibi duman çıkması da bir o kadar olası. 1970’lerden günümüze sigara kullanıcılarının sayısı üçte iki oranında azalmış. Bununla beraber, özellikle 18 yaş altı grubun, yani çocukların arasında ‘vaping’ giderek popülerleşen bir moda hâline geliyor. Rengârenk paketlerle, tatlı aromalarla çocukların ilgisini çekecek hâle getirilen elektronik sigaralar, toplum sağlığı açısından ciddi tehlike teşkil ediyor. Hiçbir uğraş gerektirmeyen, paketten çıktığı anda çalışmaya başlayan ‘disposable’ (tek kullanımlık) ürünler en çok tercih edilen modeller. Financial Times’ın araştırmasına göre, İngiltere’de 14-17 yaş arasındaki çocukların yüzde 14’ü haftada birden fazla tek kullanımlık elektronik sigara tüketiyor. Hükümet bu modelleri tamamen yasaklayacak yasa tasarısını yakında parlamentoya getirecek.
Bu gelişmelerden sonra elektronik sigara üreten şirketlerin hisselerinde büyük düşüş yaşandı. Büyük şirketlerin lobi çalışmaları nasıl şekillenecek ilerleyen günlerde göreceğiz. ‘Vape’ yasağı sadece İngiltere gündemine özel değil. İrlanda da tek kullanımlık elektronik sigaraları yasaklamayı düşünüyor ve bu yönde kamuoyu baskısı büyük. Almanya, Belçika ve Fransa da özellikle tek kullanımlık ürünlerin raflardan kaldırılması için hazırlık içinde. Ancak bu yönde yasaklamaların sigarayı bırakmak için ‘vaping’e yönelen yetişkinler için olumsuz etkileri olacağı da dile getiriliyor.
Sigara satın alma yaşı kademeli artacak
Muhtemelen aynı zamanda 2009 ve sonrasında doğan kişilerin ömür boyu sigara satın almasını imkânsız kılacak yasa da meclise sunulacak. Bu kısım biraz daha çetrefilli ve tartışmaya açık. Muhafazakâr Parti’nin bu adımı atması, partinin özgürlükçü kanadında eleştiriliyor. Muhafazakâr çizginin en çok satılan gazetelerinden Daily Mail, hükümeti gerçek sorunlarla uğraşmak yerine özgürlükleri kısıtlamakla itham ediyor. Her ne kadar şu ana kadar parti içinden fazla çatlak sesler çıkmadıysa da eski Başbakan Lizz Truss, hükümeti ‘nanny state’ (dadı devlet) olmakla suçladı. Sigara kullanımının kişisel bir tercih ve bireysel bir özgürlük olduğu hususunda eleştiriler yükseliyor. Öte yandan yasanın geçmesine kesin gözüyle bakılıyor; zira muhalefetteki İşçi Partisi şu ana kadar aksi bir görüş bildirmedi. Öyle gözüküyor ki İngiltere sigara konusunda proaktif bir duruş sergileyecek ve belki de normal sigarayı tamamen yasaklayan ilk ülkelerden biri olacak.
Nakit devri kapanıyor
Eskiden nakit paranın önemini vurgulamak için “cash is king” yani nakit kraldır denirdi. Fakat kağıt para artık bir ayağı çukurda sürükleniyor. Teknoloji ile beraber gündelik yaşantımızda devrim niteliğinde gelişmeler görüyoruz. Artık kağıt nakit para dahil, yavaş yavaş hayatımızdan çıkmak üzere. Hâlâ eski sterlin banknotlarınız varsa artık tamamen tedavülden kalktılar. Tek çareniz İngiltere Merkez Bankası (Bank of England) gişesine gidip yenilerini almak. İngiltere’de artık sakız alırken bile hiç sormadan direkt pos cihazına yönlendiriliyorsunuz, nakit ödemek istiyorum dediğinizde uzaylı muamelesi görüyorsunuz. Toplu taşımada neredeyse herkes artık cep telefonunu kullanarak gişelerden geçiyor. Hatta hâlen satılan günlük geçiş biletleri (day travelcard) makinede çalışmıyor bile, o yüzden kağıt biletle geçiş yapmak isterseniz görevliden yardım istemek durumunda kalıyorsunuz.
