Anayasa Mahkemesi iki önemli kararının gerekçelerini açıkladı. Türban ve AKP’nin kapatılması davalarında verdiği kararların gerekçeleri, siyasi partiler açısından bir yol haritası niteliği taşıyor.
Cumhuriyetin nitelikleri
Anayasa Mahkemesi, türbanı serbest bırakmak amacıyla yapılan 10. ve 42. madde değişikliklerini iptal eden kararında, TBMM’nin yetki alanını da çizmiş oldu.
Bu kararda, Anayasa’nın değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez maddeleriyle ilgili olarak TBMM’nin anayasa değişikliği yapamayacağına hükmetti. Cumhuriyetin niteliklerini belirleyen bu maddelerin asli kurucu iktidar tarafından belirlendiğini ve bu maddelerin TBMM’nin anayasa değişikliği yetkisi dışında kaldığını vurguladı.
Bu karar karşısında, Anayasa’nın ilk 4 maddesine yönelik doğrudan veya dolaylı değiştirme girişimlerinin yasalaşmış olsa bile hukuken geçerli olmayacağını hükme bağladı.
O halde, AKP iktidarının bu maddeleri etkileyecek anayasa değişikliğine yönelmemesi gerekiyor.
Anayasa Mahkemesi, belirlediği bu yol haritasını türban kararıyla da teyit etti. AKP’nin türbanı serbest bırakmak amacıyla yaptığı, ancak iptal edilen anayasa değişikliklerinin laiklik karşıtı odak sayılmasında en önemli etken olduğu da yine Anayasa Mahkemesi kararıyla belirlendi.
Ciddi uyarılar
Anayasa Mahkemesi’nin AKP’ye yaptığı diğer uyarılar şöyle sıralanabilir:
1- Laikliği reddeden düzenlemelere yönelmeyin.
2- Dinsel duyguları siyasal mücadele aracı haline getirmeyin.
3- Siyasi mücadelede üstünlük sağlıyor diye dinselliğe siyasi alanda yer vermeyin. Aksi durum siyasal düzenin meşruiyetinin sorgulanmasına yol açar.
4- Başörtüsü yasağı, Kuran kurslarında yaş sınırı, imam hatiplerin katsayısı üzerinden laikliğe aykırı siyasi mücadele yürütmeyin.
5- Ülkeyi tek başına sadece kendi tabanınız için yönetmeye kalkmayın.
6- Basın özgürlüğünü kısıtlamayın.
7- Azınlıkların özgürlüklerini koruyun.
Anayasa Mahkemesi, AKP’nin bu konulardaki söylem ve eylemlerini laiklik karşıtı odak oluşturmanın gerekçeleri olarak kabul etti.
Önümüzdeki dönemde iktidar partisinin bu alanlarda daha duyarlı olması gerekiyor.
Desteklenen politikalar
Anayasa Mahkemesi, AKP’nin laiklik karşıtı odak olduğunu saptamakla birlikte, kapatma cezası yerine, Hazine yardımının kısmen kesilmesine karar verirken siyasi gerekçeler kullandı. Karar, bu yönüyle de yol haritası çizmiş oldu.
Yüksek Mahkeme’nin olumlu bulduğu, cezayı indiren “hafifletici sebep” saydığı, AKP’yi kapatılmaktan kurtaran nedenler ise şunlar:
1- Halkın büyük bölümünün 22 Temmuz’da AKP’ye destek vermesi.
2- Şiddeti teşvik etmemesi.
3- AKP’nin, AB’ye girme çabalarını hukuksal ve siyasal reformlarla hızlandırması.
4- Kadına yönelik pozitif ayırımcılık gayretleri.
5- Cumhurbaşkanını doğrudan halkın seçmesini sağlayan anayasa değişikliği.
6- AİHM kararlarının yeniden yargılama nedeni sayılması.
7- Uluslararası hak ve özgürlük belgelerinin iç hukuka aktarılması.
Bunlar da Anayasa Mahkemesi’nin desteklediği yol haritası.
Tabii olumsuz yol haritası gibi olumlu yol haritasının gerekçeleri de tartışılabilir.
AKP’nin hem kapatma hem de türban davasıyla ilgili gerekçeli kararları ciddiye alması gerekir. Her iki karar da iktidar partisi açısından çok ciddi bir uyarı niteliğindedir.
