Bakü - Ceyhan hattı

Fikret BİLA

BAŞBAKAN Mesut Yılmaz, GAP gibi Türkiye'nin "makus talihi"ni değiştirecek bir diğer projenin Bakü - Ceyhan hattı olduğuna inanıyor.
Mesut Bey, "bu projenin gerçekleşmesi halinde Türkiye 2000 yılından itibaren sadece Doğu Akdeniz'in değil, dünyanın en büyük petrol limanlarına sahip olabilir"diyor. Başbakan, projenin yaşama geçirilmesiyle Ceyhan'la birlikte, Karataş'ın da büyük bir petrol limanına dönüştürülebileceğini kaydediyor.
Bakü - Ceyhan boru hattı projesinin gerçekleşme olasılığı nedir?
Başbakan Yılmaz, bu hattın alternatifi olmadığını vurguladıktan sonra, "Projeye Ruslar da dahil edilirse sorun kalmaz" diyor.
Türkiye için GAP kadar yaşamsal önemde görülen Bakü - Ceyhan projesinin tartışıldığı bugünlerde, Dışişleri Bakanı İsmail Cem ve Devlet Bakanı Ahad Andican Azerbaycan'a gidecekler. Pazartesi başlayacak Azerbaycan ziyaretinin en önemli gündem maddesi, Bakü - Ceyhan hattı...
Dışişleri Bakanı İsmail Cem de, Başbakan Yılmaz gibi Orta Asya petrolünün dünyaya akıtılması için Bakü - Ceyhan boru hattının tek seçenek olduğunu vurguluyor:
"Hem coğrafik, hem de ekonomik koşullar incelendiğinde, Bakü - Ceyhan hattının alternatifi yok. Dünya Bankası uzmanları alternatif hatlar için varil başına maliyeti 3.5 dolar hesaplıyorlar. Oysa Bakü - Ceyhan hattı için bu maliyet varil başına 1.5 dolar. Alternatif olarak tartışılan hatlar, Bakü - Ceyhan karşısında şanslı hatlar değil. Keza, bir diğer alternatif olarak gösterilen petrolün Boğazlardan tankerlerle geçirilmesi de bize göre mümkün değil."
Cem, Boğazlar konusunda Türkiye'nin hassasiyetini şöyle dile getiriyor:
"Türkiye'nin, Boğazlar'ın petrol boru hattına dönüşmesine izin vermesi söz konusu değil. Dünya böyle bir beklenti içinde olmamalı. ABD'nin kıyılarına 60 milden daha fazla yaklaştırmadığı dev petrol tankerlerini bizim Boğazlar'a sokup, evlerimizin içine girmelerine izin vermemiz olanaksız. Bu konuda Montrö Anlaşması gerekçe gösteriliyorsa da, bugünkü koşullarda Türkiye'nin Boğazlar Tüzüğü'ne göre müdahalesi kaçınılmaz olur. Buna izin veremeyiz."
Dışişleri, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'in Bakü - Ceyhan hattına yaklaşımından memnun. Bu hattın seçeneksizliği konusunda Aliyev'in de ikna olduğu kanaatinde.
Cem'in Azerbaycan ziyaretinin en önemli maddesi olan Bakü - Ceyhan Boru Hattı projesinden Ankara çok umutlu.
Ermenistan'la ilişkiler konusunda ise pek iyimser bir hava yok. Son zamanlarda ABD'deki lobilerin gayretiyle Azerbaycan - Ermenistan ilişkilerinde gözlenen göreceli iyileşmenin, Türkiye - Ermenistan sınır kapılarının açılmasına olanak sağlayabileceği düşüncesi kaybolmuş gibi. Başbakan Yılmaz'ın, iyimser beklentisine karşılık, Dışişleri'nin yoklamaları, Azerbaycan'ın bu konuda katı olduğu yönünde. Bakü'nün, "Türkiye, Ermenistan'la sınır kapılarını açarsa, en önemli kozumuzu elimizden alır" yaklaşımı içinde olduğu vurgulanıyor.
Ankara, sınır kapıları konusunda ısrarlı değil, ama, Bakü - Ceyhan projesi konusunda Aliyev'den tam destek bekliyor.

Yazara EmailF.Bila@milliyet.com.tr