John Maynard Keynes'in "eksik istihdam"ına oturur, ekonomide devlet.
Kapitalist sistemde piyasanın üretime sokmadığı veya sokamadığı üretim faktörlerini "istihdam" etmek için...
1929 Dünya Ekonomik Buhranı sonrasında, Keynes'in "eksik istihdam"ında yeşeren devletçilikte, ücreti ödenince çukur açıp kapamak da "iktisadi faaliyet"tir, Nazi Almanya'sında ha bire silah üretmek de...
Bugünkü adıyla "Kamu İksadi Kuruluşları"nın tarihi de 1929 krizine, hatta daha öncesine kadar gider, Türkiye'de...
Atatürk'ün tespiti Keynes'ten öncedir, çünkü...
KİT'lerin ilk adı "İktisadi Devlet Teşekkülü"dür.
İşlevi, üretim faktörlerini devlet eliyle istihdam etmektir.
Hedef, sosyalizm değildir. Kapitalist yoldan "nev'i şahsına münhasır" bir kalkınma modelidir.
Sermaye ve emeğin "özel" mülkiyette istihdamını sağlayacak koşulların oluşumuna yardımcı olmaktır.
Tercih özünde kapitalist yoldur. Bu yolda devletçilik, kamusal mülkiyet tercihi değildir.
* * *
İKTİSADİ Devlet Teşekkülü, "sermayesinin tamamı veya yarısından fazlası devlete ait olan ve iktisadi alanda ticari faaliyet gösteren" kurumdur.
İktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulmuşlardır.
Sermaye birikimi açısından da, emek istihdamı açısından da kendilerinden beklenen işlevi çoğu temel alanda yerine getirmişlerdir.
Ta ki, "iktisadi alanda siyasi faaliyet" göstermeye başlayıncaya kadar.
Birçoğu siyasilerce, iktisadi alandan siyasi alana kaydırılınca, işlevleri "çukur açıp kapama"ya ve zaman zaman daha da gerisine düşmüş, "kambur" diye çağrılır olmuşlardır.
* * *
TÜRKİYE bu alanda çok önemli bir dönüm noktasına doğru gidiyor.
Anayasa'sında "devletleştirme" maddesine "özelleştirme"yi de yerleştirecek.
Kamu ve özel mal ve hizmet ayırımını yasayla yapacak.
Bu önemli olay, ciddi platformlarda bilimsel formlarla tartışılmalı.
Bu gelişmeyi ne "gizli işsizlik açık işsizliğe dönüşür" kaygısıyla "devletçilik oku kırılamaz, gitti altı oktan biri" yakınmasıyla yapılacak bir soyut direnişle, ne de "özel sektör ne eylerse güzel eyler" kolaycılığıyla geçiştirmek doğrudur.
Ne "gizli işsiz" depolarına dönüşmüş KİT'lerin bekçiliğini yapmak doğrudur, ne iktisadi alanda ticari esaslara göre başarıyla çalışan KİT'leri "moda"dır diye elden çıkarmak...
Yapılması gereken, her KİT'i ayrı ayrı masaya yatırmaktır.
"İktisadi alanda siyasi amaçla" kullanılacaklarsa, bunun da yeri, bölgesel kalkınma olmalıdır.
Yazara E-Posta: fbila@milliyet.com.tr
