Yön Bu bir ilk. TSK, ilk kez doğrudan halka bir çağrıda bulunuyor, kitlesel tepki istiyor. Bu nedenle söz konusu çağrı, "yeni bir durum", "yeni bir aşama" sayılabilir.TSK'nın bir ilki oluşturan bu açıklamasının dikkat çeken yönleri şöyle sıralanabilir: Genelkurmay Başkanlığı, internet sitesine koyduğu bir açıklamayla, terör olaylarına karşı Türk milletinden, "kitlesel refleks" göstermesini istedi. 1- TSK'nın son dönemde yaptığı internet açıklamalarının zamanı dikkat çekiyor. Genelkurmay Başkanlığı, cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili olarak yaptığı açıklamayı saat 23.20'de siteye koymuştu. Teröre karşı kitlesel tepki isteyen açıklama da saat 00.15'te internet sitesinde yer aldı. Genelkurmay Başkanlığı'nın çok önemli konulardaki bu açıklamaları gece saatlerinde yapması dikkat çekiyor.2- Genelkurmay Başkanlığı, terör gibi yaşamsal önemdeki bir konuda doğrudan halkı muhatap alıyor. Halka sesleniyor. Siyasi iradeyle değil, toplumsal iradeyle muhatap oluyor. Hükümetin bunun nedenleri üzerinde durması gerekir.3- Bu çağrının doğrudan halka yapılması, terörle mücadele yöntemleri, özellikle de Kuzey Irak politikası açısından hükümet ile TSK arasında tam bir uyum olmadığını gösteriyor.4- Hükümetin TBMM'den sınır ötesi harekât için yetki almaması, konuyu TSK'nın yazılı talepte bulunmasına bağlaması; buna karşılık Genelkurmay Başkanı Org. Yaşar Büyükanıt'ın, "önce hükümetin politik hedef belirlemesi ve direktif vermesi gerektiğini" vurgulaması, görüş ayrılıklarına işaret ediyor.5- Genelkurmay'ın alınacak yetkinin kullanılması prosedürünün ayrı bir konu olduğu, bununla birlikte her durumda "caydırıcılığı" güçlendireceği düşüncesine karşın hükümetin isteksiz davranması, askerin halka müracaatını bir yöntem olarak gündeme getirmiş olabilir.6- TSK'nın kitlesel refleks isteği, hükümet üzerinde ulusal düzeyde baskı kurulması sonucuna yol açacak nitelikte bir çağrı olarak görülebilir.7- Terörle mücadelede kitlesel sivil refleks talebi Güneydoğu'da teröre karşı olan halkın da desteğinin alınması hedefini de içerdiği söylenebilir.8- Çağrının adreslerinden biri de başta ABD olmak üzere dünya kamuoyu olarak gösterilebilir. ABD'nin, Türkiye'nin terörle mücadele taleplerine oyalayıcı yanıtlar verdiği ve beklenen katkıyı sağlamadığı bir gerçek. ABD'nin terörle mücadelede çifte standart uyguladığı kabul görmüş durumda. Bu koşullarda halkın göstereceği kitlesel tepkiler, ABD ve dünya kamuoyu üzerinde de ciddi baskı oluşturabilir. Dünyanın dikkatini Türkiye'nin terör konusundaki haklı beklentilerine çekebilir. Mesajın özellikleri Türkiye'de sivil toplum kuruluşlarının öncülüğünde milyonların katıldığı "cumhuriyet mitingleri" düzenlendi. Halk hiçbir taşkınlık yapmadan bu dev mitingleri gerçekleştirdi. Bu kitlesel tepkiler, siyaseti önemli ölçüde yönlendirdi, etkiledi. Merkez solda ve sağda birleşme, işbirliği sonuçlarına yol açtı.Bu örnekten hareketle teröre karşı de halkın sivil tepkisini göstermesi iç ve dış karar mekanizmaları üzerinde etkili olabilir.Ancak, bu tepkinin kontrolü ve sınırları çok önemlidir. Kitle psikolojisi dikkate alınmalıdır. Şehit cenazelerinde kendiliğinden kitlesel gösterilere, reflekslere zaten dönüşmüş durumdadır.Böyle hassas bir ortamda teröre karşı gösterilecek kitlesel reflekslerin kontrolden çıkmaması gerekir. Provokasyon riski hesap edilmelidir. fbila@milliyet.com.tr Cumhuriyet mitingleri