YARGITAY Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, Anayasa Mahkemesi'ne başvurarak, daha önce kapatma davası açtığı HADEP'in seçimlere katılmasını engellemek üzere bir tedbir kararı alınmasını istedi.
Savaş'ın başvurusu bir "ilk"i oluşturuyor.
Anayasa Mahkemesi, hakkında kapatma davası açılan bir siyasi parti hakkında daha önce ihtiyati tedbir kararı aldı mı?
Evet. Aldı.
Refah Partisi'nin kapatılma davası sürerken, bu partiye verilecek Hazine yardımına ihtiyati tedbir koydu.
Ancak, bu kararın konusu maddi yardımdı.
Bu kez ise konu seçimlere katılmak gibi bir siyasi faaliyet.
Savaş'ın başvurusu bu nedenle "ilk" özelliği taşıyor.
Bu özelliği nedeniyle, başvuru da, Anayasa Mahkemesi'nin vereceği karar da hukuk literatüründe özel bir yer alacak.
* * *
İHTİYATİ tedbir nedir?
İhtiyati tedbir, genel olarak, yargılama sonucunun ve konusunun güvence altına alınması, biçiminde tanımlanabilir.
Başsavcı Vural Savaş'ın deyimiyle, "kesin hukuki koruma sağlanıncaya kadar, geçici hukuku korumanın sağlanması"dır, ihtiyati tedbir.
Örneğin, borç - alacak davalarında, alacaklı olduğunu iddia eden taraf, alacağını garanti etmesi için, dava sonuçlanıncaya kadar, borçlunun mal varlığı üzerine ihtiyati tedbir konulmasını talep edebilir.
İdari davalarda da davacının, idari karar aleyhine açtığı iptal davası sonuçlanıncaya kadar "yürütmenin durdurulması"nı talep etmesi, bir çeşit ihtiyati tedbir başvurusudur.
Hakkında kapatma davası açılmış olan HADEP'in seçimlere katılmasını engellemek üzere Savaş'ın yaptığı başvuru bunlardan hangisine giriyor?
Başsavcı ilk kez verilecek bu kararın adlandırılmasını önemli bulmuyor ve bir "tedbir" olarak gördüğü başvurusundaki talebini şöyle ifade ediyor:
"Yürütmenin durdurulması veya her ne şekilde adlandırılırsa adlandırılsın verilecek bir `tedbir' kararı ile HADEP'in 18.4.l999 günü yapılacak seçimlere katılmasının engellenmesi hususunda bir karar verilmesini takdirlerinize arz ederim."
* * *
ANAYASA Mahkemesi'nin bu başvuruyla ilgili olarak hangi kararı alırsa alsın önemli bir içtihat oluşturacağı açık.
Başsavcı'nın amacı, yüksek olasılık olarak gördüğü kapatma kararının sonuçlarını güvence altına almak. Başsavcı, HADEP'in seçimlere girmesi ve kapatma kararının seçimlerden sonra verilmesi halinde telafisi olanaksız sakıncalar doğacağına inanıyor.
İhtiyati tedbir kararı, kesin kararı belirlemiyor. Mahkeme, ihtiyati tedbir aldığı bir konuda kesin kararı aksi yönde verebiliyor. Veya tam tersi de söz konusu olabiliyor.
Bu başvurunun ortaya çıkardığı temel iki soru var:
1- Anayasa Mahkemesi, Başsavcı'nın başvurusu doğrultusunda HADEP'in seçimlere girmesini engelleyecek bir ihtiyati tedbir kararı alıp, seçimlere sokmaz, ancak partiyi kapatmazsa ne olur? Böyle bir kararın sonuçları nasıl telafi edilir?
2- Aksine, ihtiyati tedbir kararı almayıp, HADEP'i seçimlere sokar, ancak sonradan kapatma kararı alırsa ne olur? Böyle bir kararın sonuçları nasıl telafi edilir?
Anayasa Mahkemesi, yürütmeyi durdurma başvurularını karara bağlarken, olası "kabul" veya "ret" kararlarının "etkisini ölçme" yöntemini kullanıyor. Yüksek Mahkeme, bu etkiyi yukarıdaki sorulara yanıt arayarak ölçecek.
Tabii, bir diğer olasılık da, Yüksek Mahkeme'nin davayı seçimlerden önce esastan karara bağlaması.
Hangi yöntemle ve hangi yönde verirse versin, Anayasa Mahkemesi'nin bu kararının hukuk ve siyaset dünyasında önemli tartışmalara yol açacağı açık...
Yazara E-Posta: f.bila@milliyet.com.tr
