AD'nin Irak'ı işgal etmesinden aylar önce, Ankara'yla kurduğu kanal üzerinden Kuzey Irak'a özel timler geçirdiğini yansıtmıştık. Bu timlerin geçişine Ankara'nın, Türk timlerinin eşlik etmesi koşuluyla izin verdiğini de kaydetmiştik. Türkiye ile ABD arasında Kuzey Irak için kurulan bu askeri ve istihbari işbirliğinin Washington için Irak operasyonu öncesinde çok önemli bir katkı olduğuna kuşku yok.
Ancak bu süreçte ABD timlerinin bazı hareketleri Ankara'da kuşku da uyandırmış. Nitekim, ABD'nin ilk talebinde istihbarat ve özel timlerin bağımsız biçimde Irak'a geçmelerini, Türk timlerini istememeleri başlangıçta soru işaretleri yaratmış.
AĞUSTOS 2002'DE YAŞANDI
Zaman zaman Türk timleri ile ABD timleri arasında sürtüşmeler yaşanması, bu soru işaretlerine neden olmuş...
Ankara'da kuşku yaratan olaylardan biri de "iki varil"le ilgili...
ABD Savunma Bakanı Wolfowitz'in ziyaretinden sonra Ankara'nın verdiği izinle ve Türk timleri eşliğinde Kuzey Irak'a geçen ABD timlerinin Ağustos 2002'deki faaliyetleriyle ilgili "iki varil olayı"...
ABD timlerinin Türkiye üzerinden Kuzey Irak'a geçmelerinden bir süre sonra, Prof. Dr. Şükrü Sina Gürel'in Dışişleri Bakanı olduğu dönemde ABD, Ankara'ya bir başvuruda bulunuyor.
'İZİN VERİRİZ AMA...'
Başvuruda talep edilen şu: "Irak'ta görev yapan timlerimiz iki kuşkulu varil bulmuşlardır. Bu varillerdeki malzemenin kitle imha silahı malzemesi olmasından kuşkulanılmaktadır. Bu nedenle söz konusu varillerin Türkiye üzerinden ABD'ye götürülmesine izin verilmesi..."
Prof. Dr. Gürel, bu talebi Başbakan Ecevit ve Genelkurmay Başkanlığı'yla değerlendirdikten sonra şu yanıtı verdiriyor: "Varillerin Türkiye üzerinden götürülmesine izin verebiliriz ancak varillerden Ankara'da biz de numune alırız." ABD tarafına yanıt bu şekilde gidince, varil götürme talebi askıya alınıyor. Anlaşılıyor ki, ABD tarafı Ankara'da numune bırakmak istemiyor.
SORU İŞARETLERİ
Varil talebini askıya alan ABD, bir süre sonra bu kez numune verilemeyecek kadar küçük bir madde daha bulduklarını belirtip, bunun götürülmesine izin verilmesini istiyor ama Ankara bu talebi geri çeviriyor.
Bu ve benzeri girişimler elbette güven sarsıcı...
Ankara'da, bu iki varilin sırrı değişik soru işaretlerine yol açıyor. ABD'nin numune bırakmadan kitle imha silahı malzemesi kuşkusuyla iki varil taşımak istemesi üzerine Ankara'da, "acaba iki varil kitle imha silahı malzemesi ifadesinin kayıtlara geçirilmesi mi amaçlandı" sorusu gündeme geliyor. Daha sonra "bu kayıtların veya bu iki varil naklinin kanıt olarak kullanılması da düşünüldü mü" kuşkusu dillendiriliyor. Bu kuşkularla da iki varilin ABD'nin istediği şekilde geçişine izin verilmemiş oluyor.
ÖNCE GÜVEN VERMELİLER
Bugünlerde Irak'a Türk askeri gönderme ve askeri işbirliği yine gündemde... Geri çevrilen tezkere döneminde ABD'nin özellikle Kuzey Irak'la ilgili olarak Ankara'ya güven vermeyen tutumunun etkili olduğu biliniyor. 1 Mart tezkeresinin geri çevrilmesinde bu güvensizliğin rolü de büyük...
Yeni tezkere tartışmalarının yaşandığı günümüzde, ABD'nin Ankara'da güven oluşturmasının atması gereken ilk adım olduğunu, geçmişte yaşanan olaylar gösteriyor.