1 Mart tezkeresinin bir yönünü daha aydınlatmak amacıyla Türkiye ile ABD arasında varılan siyasi mutabakat belgesini sunuyoruz: TBMMnin reddettiği 1 Mart tezkeresi, özellikle Türk - ABD ilişkileri bakımından bir dönüm noktası oluşturuyor. 1 Mart tezkeresinin ekleri niteliğindeki belgeler de tarihi önem taşıyor. 1 Mart tezkeresi, Türkiye ile ABD arasında 3 önemli mutabakat belgesi taşıyordu. Türkiye ile ABDnin ortak askeri hareket biçimini düzenleyen askeri mutabakatı, daha önce Milliyette Eylül 2003te yayımlamıştık. Siyasi ve ekonomik mutabakat metinlerine ise yeni ulaşabildik. 1 Mart tezkeresi geçmiş olsaydı, Türkiye ve ABDnin Irakla ilgili olarak izleyecekleri ortak siyaset belgesinde, nasıl bir Irak yapılandırması düşünüldüğü, PKK / KADEK, Ansar Ül - İslam ve Halkın Mücahitleri örgütlerine karşı izlenecek tutum belirleniyor. "Türkiye Cumhuriyeti ile ABDnin Iraka ilişkin müşterek anlayışlarını kayda geçiren ortak siyasi beyan:Yarım asra dayanan köklü ve sınanmış ilişkilerinden güç ve ilham alarak, paylaştıkları özgürlük, adalet ve demokrasi değerlerini ayakta tutma azmini taşıyan Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri, Irakın kitle imha silahlarından tamamen arındırılması ve Irak halkına daha iyi bir yaşam sağlanması hususlarında yakın danışma halinde bulunmaya kararlıdır.Toprak bütünlüğü korunmuş, kendi içinde ve komşularıyla barışık, etnik ve dini çatışmalardan arınmış, demokratik bir Irakı desteklemekteyiz. Irak halkının bu yöndeki çabası uluslararası toplumun tam ve sürekli desteğini gerektirecektir.Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri, Irakın, Birleşmiş Milletler Şartında yer alan ilkelere uygun olarak, her türlü baskıdan arınmış ve özgür, barışçı ve müreffeh bir gelecek yolunda, uluslararası camiada hak ettiği yeri yeniden almasını istemektedirler.Bu anlayış çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri, Irakın gerçekleştireceği dönüşüme yardımcı olmak üzere gösterilecek çabalarda ve oluşturulacak yapılarda birlikte hareket edeceklerdir. Ortak siyasi beyan Özgür ve adil seçimler, hukukun üstünlüğüne saygı, yasa karşısında eşitlik, insan haklarına saygı dahil, uluslararası standartları karşılayan, tam temsili sağlayan bir yönetim oluşturulması yönünde Irak halkına yardımcı olunması,Irakın müstakbel siyasi sistemi ve anayasası, ulusal birliğin güçlendirilmesine yardımcı olmak amacıyla Irak halkının tümünün tam katılımı ve hür rızasıyla belirlenmelidir. Bu birlik anlayışı, aynı zamanda Irakın tümüne yansıtılmalıdır, zira Irakın tüm şehirleri ve bütünü herhangi bir gruba değil, tüm Irak ulusuna aittir ve böyle de kalacaktır,Irk, etnik köken, cinsiyet, dil ve dini inanç temelinde ayrımın ortadan kaldırılması. Irakın kurucu tüm halkı olan Araplar, Kürtler, Türkmenler ve bunların yanı sıra Süryaniler, Keldaniler ve diğerlerinin hak ve özgürlüklerinin korunması,Irak halkının tümünü temsil eden demokratik bir yönetime geçiş mümkün olan en hızlı şekilde gerçekleştirilmelidir,Irak, diğer tüm silahlı unsurlara ihtiyacı ortadan kaldıracak şekilde, reforma tabi tutulmuş, birleşik komuta altında, yeni merkezi otoriteye karşı sorumlu bir ulusal ordu oluşturmalıdır,PKK / KADEK, Ansar ül - İslam ve Halkın Mücahitleri terör örgütleri başta olmak üzere, Irak içinde mevcut olan ve Iraktan kaynaklanan terörizmin ve teröre desteğin bertaraf edilmesi. Teröristlerin kurtarılmış bölge oluşturma ve silah temin imkânına kavuşmalarının önlenmesi,Bölgedeki terörist unsurların bir insani krizi istismar etmelerine izin verilmemelidir,Sivillerin can ve mallarının korunması ve sivil halkın yerinden edilmesinin önlenmesi için azami özen gösterilmelidir. Yine de kitlesel nüfus hareketleri meydana geldiği takdirde, yerinden edilmiş kişiler, yaşadıkları yerlere mümkün olan en yakın bölgelerde barındırılmalıdır,Acil yardım için gerekli tüm önlemler alınmalıdır,Genel ilke, insani duruma en kısa zamanda istikrar kazandırılması ve yerinden edilmiş kişilerin askeri harekat sırasında terk ettikleri bölgelere geri dönmelerini sağlayacak şartların oluşturulmasıdır,Kültürel varlığın korunmasına azami özen gösterilmelidir. Türkiye, Ankarada 26 Şubat 2003 tarihinde, Türkçe ve İngilizce dillerinde düzenlenmiş olup her iki metin de aynı şekilde geçerlidir." Türkmenler de kurucu halk Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri arasında sürdürülmekte olan işbirliğine yön verilmesinde aşağıda kayıtlı ilkeler ve amaçlar kritik önemi haizdir: Irakın bağımsızlığının, egemenliğinin, toprak bütünlüğünün ve ulusal birliğinin korunması,Irakın doğal kaynakları bir bütün olarak Irak ulusuna ait olup bu nitelikleri itibariyle Irak nüfusunun tümünün refahı için kullanılmalıdır,İlgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarına uygun olarak, Irakın kitle imha silahı yeteneklerinin ortadan kaldırılması,Uluslararası toplumla yeniden tamamen bütünleşmesinin sağlanması amacıyla Irakın, ilgili tüm Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarına tam olarak riayet etmesi, böylelikle yaptırımlara ve uçuşa yasak bölge uygulamalarına ihtiyaç kalmaması. Doğal kaynaklar tüm Irak ulusunun YARIN: "AT PAZARLIĞI"NIN BELGESİ - EKONOMİK MUTABAKAT fbila@milliyet.com.tr
