Koltuk ihalesi

Fikret BİLA

TBMM Genel Kurul Salonu inşaatı ve yeni koltuk alımıyla ilgili yolsuzluk iddiaları araştırılırken işe önce "ihale hukuku" yönünden bakmak gerekiyor.
Genel Kurul Salonu inşaatının ihalesi hukuka uygun mudur?
Kağıt üzerinde yapılan inceleme "uygun" izlenimi veriyor.
TBMM Başkanlık Divanı genel kurul inşaatını, 2886 sayılı Devlet İhale Yasası'nın 89. maddesinde düzenlenen "özelliği bulunan işler" kapsamında yorumlayarak bu yasanın dışana çıkarmıştır. Devlet İhale Yasası dışında yapılacak işlerde ise ilgili kurum ihale esas ve usullerini belirlemek zorundadır. Ancak, Başkanlık Divanı herhangi bir usul ve esas belirlemeden işi Emlak Konut'a vermiştir.
Yolsuzluk iddiaları araştırılırken işe bu iki noktadan başlamak gerekmektedir:
1- Meclis Genel Kurul Salonu'na koltuk döşemek özelliği olan bir iş midir?
2- Başkanlık Divanı Devlet İhale Yasası kapsamı dışına çıkardığı koltuk işi için neden bir ihale usulü belirlememiştir?
Birinci soruya olumlu yanıt vermek zordur. Devlet İhale Yasası'da beş temel ihale usulü vardır: Kapalı teklif, belli istekliler arasında kapalı teklif, açık teklif, pazarlık ve yarışma usulü. İhale Yasası kapsamına giren işlerde bu usullerden biri uygulanır. Özellik taşımayan işlerde yaygın usul olan kapalı teklif usulü uygulanır. Yasa, teknik özelliği nedeniyle bazı işler için belli istekliler arasında teklif usulünü geliştirmiştir. Eğer bir işi yapabilecek firma sayısı ülkede veya dünyada zaten sınırlıysa herkese açık ihale yerine bu belli firmaların katılımıyla dar ihale yöntemi uygulanır. Ancak, bu yöntemin uygulandığı işler, liman yapımı, demiryolu yapımı, nükleer santral yapımı, uçak ve gemi yapımı gibi her aklına esen firmanın yapamayacağı nitelikteki işlerdir. Nitekim Devlet İhale Yasası'nın 44. maddesi bu tür işleri tek tek saymıştır.
Ayrıca Devlet İhale Yasası'nın hiç uygulanamayacağı işlerle ilgili olarak yine Devlet İhale Yasası'nın 89. maddesinde şu hüküm yer almaktadır:
"Bu kanun hükümlerinin uygulanmasının mümkün olmadığı haller ile Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nün yeniden teşkilatlanması, silah araç ve gereçlerinin modern teknik gelişmelere uygun şekilde yenileştirilmesi ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Stratejik Hedef Planı'nın gerçekleştirilmesi için temin edilecek mal ve hizmetlerin ihalesinde ilgili bakanın teklif edeceği ihaleler için bu kanun hükümleri dışında kalınmasına Bakanlar Kurulu'nca karar verilebilir. Bu ihalelerde uygulanacak usul ve esaslar idare yerince hazırlanarak ilgili bakanın onayı ile belirlenir."
Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere bir işin Devlet İhale Yasası dışında yapılabilmesi için ya teknik bir özellik taşıması veya ülke savunmasını ilgilendirmesi gerekmektedir.
Hukuki durum böyle olduğu halde Meclis'e "koltuk döşemek" işini, teknik veya siyasi açıdan Devlet İhale Yasası kapsamı dışında kalacak bir iş niteliğinde yorumlamak zordur.
Meclis'le ilgili işlerde Bakanlar Kurulu yetkisi kullanan TBMM Başkanlık Divanı 89. maddeye dayanarak, "koltuk işi"ni "herkesin yapamayacağı teknik özelliklere sahip" veya "devlet güvenliğini ilgilendiren gizli kalması gerekli bir iş" gibi yorumlayıp Devlet İhale Yasası dışına çıkarmıştır. Ayrıca, dayandığı yasa hükmü zorunlu kıldığı halde bir ihale usul ve esası da belirlememiştir.
Koltuk döşeme işini Türkiye ve dünyada yapılabilecek firmaları saymak mümkün değildir. Hatta, Siteler'deki esnaflar bile bu konuda iddialı olabilir ve bu tür ihalelere katılabilirler.
Durum böyleyken, Devlet İhale Yasası dışında Meclis'e koltuk döşemek" işini hukuka, teamüle ve iyi niyete "uygun" görmek mümkün değildir.

Yazara EmailF.Bila@milliyet.com.tr