Bursa ekonomisini dinleyince Mustafa Sandal’ın "onun arabası var" şarkısını anımsamamak mümkün değil.
Bursa’da her söz mutlaka "araba"ya değiyor. Bursa’nın krize girişi de arabayla, çıkışı da...
Ekonomik krizin talep daralmasına yol açtığı sektörlerin başında otomobil geliyor. İki krizle birlikte iptal edilen, ertelenen otomobil talepleri Bursa ekonomisini otomotivin yan sektörleriyle birlikte hızlı bir daralmaya yöneltmiş. Kriz Bursa’ya otomobille girmiş. Hemen söylemek gerekir ki krizin çıkış yoluna girmesi de yine otomobille olmuş.
Şöyle ki:
2000 yılında 208 bin olan yerli araç üretimi 2001 yılında 69 bine; 202 bin olan araç ithalatı 62 bine düşmüş. İç piyasaya dönük bu daralma yan sektörlerde 4 misli bir daralmaya yol açmış. Otomotiv sanayiinin istihdam ettiği her işçi için 4 işçi istihdam eden yan sanayilerdeki istihdam daralması daha fazla gerçekleşmiş.
Aynı şekilde traktör üretimi de 25 binden 13 bine, kamyon üretimi de 10 binden 2 bin 800’e gerilemiş. Bu daralmanın işsiz bıraktığı kişi sayısı ise 15 bin.
İç piyasaya dönük üretimde bu daralma yaşanırken, otomobil ihracatında sağlanan büyüme krizin etkilerini göreceli olarak azaltmış. İç piyasada daralan otomotiv sanayii dışarıya yönelerek bir anlamda Bursa’nın kötü gidişini frenlemiş.
2000 yılında 63 bin olan otomobil ihracatı 2001 yılının ilk 8 ayında 136 bine çıkmış. İhracatta sağlanan yüzde 100’ün üstündeki bu artış otomotiv sektörünün krize direnmesini kolaylaştırmış. Bursa’nın bu çıkış yolunu bulmasına Tofaş’ın "Doblo" marka aracıyla Peugeot’nun "Partner" marka aracı öncülük etmiş.
Otomotiv sanayicileri, krizin daha kolay aşılabilmesi ve iç piyasadaki daralmanın yeniden genişleme eğilimine girebilmesi için otomobil üzerindeki vergilerin indirilmesi gerektiğini vurguluyorlar.
Kriz birçok ilde kapanan işyeri sayısını yeni açılanların çok üzerinde tutarken, Bursa’da tersi gerçekleşmiş. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası verilerine göre 2000 yılında 307 firmanın kaydı silinirken, 958 firma yeni işe başlamış. 2001 yılının ilk 8 ayında ise 375 firma piyasadan çekilirken, 863 firma iş hayatına başlamış.
Bursa’nın kent yöneticileri otomobil ihracatındaki artış ile yeni firmaların iş hayatına başlamasının yavaş yavaş da olsa işsiz kalan 15 bin kişiye istihdam olanağı yaratacağı kanaatindeler. Bursa’nın otomotiv ve tekstil alanındaki güçlü altyapısının işsiz sayısını azaltacak nitelikte olduğunu belirtiyorlar.
Tekstil sektöründe ise konfeksiyon alanında krizin pek etkili olmadığı, buna karşılık dokumacılık alanını hızla gerilettiği vurgulanıyor. Katma değerin yüksek olduğu konfeksiyonda Bursa’nın rekabet gücünü koruduğu, ancak dokuma alanında çok ucuz işgücü çalıştıran Uzakdoğu rekabeti karşısında hızla gerilediğine dikkat çekiliyor.
Bursa’yı kısmen rahatlatan bir gelişme de yaş meyve ve sebze alanında yaşanmış görünüyor. Avrupa’da meyve üretiminin bu yıl düşük gerçekleşmesi Bursa’ya bu alanda ihracat artışı olanağı getirmiş.
Bursa ekonomisinin genel görünümü böyle.
Milliyet TIR’ına iletilen şikayetlerin başında her ilde olduğu gibi kriz nedeniyle işten çıkarılmalar geliyor. Bu durumdaki Bursalıların talepleri işten çıkarma yerine kriz atlatılıncaya kadar düşük maaş ödenmesi veya ücretsiz izin uygulamasının yaygınlaştırılması yönünde. Krizden etkilenen esnaf ve sanatkarların talebi ise banka kredi faizlerinin düşürülmesi, birikmiş borçların da taksitlendirilmesi.
Bursa güçlü ekonomik yapısıyla krizin etkilerini diğer illere göre daha kısa sürede sileceğe benziyor.
