Rutin...

Devlet rutin dışına çıkabilir mi?
Cumhurbaşkanı Demirel, "çıkabilir" dedi.
Doğrudur. Çıkabilir.
Rutin, normal koşullarda izlenen yolsa; devlet olağanüstü hallerde bu yolun dışına çıkabilir.
Devletin ne zaman ve nasıl rutin dışına çıkabileceği de yine yasalarda gösterilmiştir.
Devletin hangi hallerde normal usullere uymayacağı ve hangi olağanstü yöntemleri izleyebileceği bellidir.
Örneğin başta güvenlik olmak üzere devletin yüksek menfaatleri söz konusu olduğu zaman devlet örtülü ödenek kullanır. Bu ödeneğin harcanması ve belgelendirilmesi, normal bütçe ödeneklerinin harcanması ve belgelenmesinden farklıdır. 1050 sayılı Muhasebe - i Umumiye Yasası'nın 77. maddesinde bu konu düzenlenmiştir.
Keza İhale Yasası da, devletin ne zaman normal ihale usulleri dışına çıkabileceğini göstermektedir. Bu hallerde de devlet özel usullerle satınalmalar yapabilir. Yine güvenlik başta olmak üzere, yüksek teknoloji, liman, havalanı, santral gibi uzmanlık isteyen alanlarda normal ihale usulünün dışına çıkalabilir.
Cumhurbaşkanı Demirel'in "halin icabı" dediği durumlar bunlardır.
Bu açıdan baktığınızda hele terörle mücadele gibi bir konuda devletin yasaların belirlediği bu olağanüstü yöntemleri kullanması çok doğaldır.
Ancak bu çerçevede Batman olayı nereye oturtulabilir?
Olağanüstü Hal Bölgesi'nde bir valiliğin silah ithal etmesi "rutin" dışıdır. Başbakan tarafından yetkilendirilmiş olsa bile, valiliğin silah ithal etmesinin mümkün olup olmayacağı tartışmalıdır. "Halin icabı" olarak kabul edilse bile bu kez ithalatta izlenen yöntem, "rutin dışı"lıkla çelişmektedir.
Şöyle ki:
1 - Batman Valiliği, Milli Savunma Bakanlığı, Savunma Sanayi Müsteşarlığı, Genelkurmay veya İçişleri Bakanlığı'nın yaptığı gibi "rutin" sayılabilecek bir açıklık ve belgelendirme yoluyla ithalat yapmıştır.
2 - Bu yoldan yapılabilecek bir ithalatla ihtiyaç karşılanabildiğine göre o zaman devreye bir valiliğin sokulması anlamlı değildir. Belgeleriyle, Türk Hava Kuvvetleri'nin uçaklarıyla yapılan bir ithalatın, Milli Savunma, Genelkurmay, İçişleri veya Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yapılmasının da pekala mümkün olduğu anlaşılmaktadır.
Bu nedenlerle Batman olayını "rutin" saymak da, "rutin dışı" saymak da zordur. Ne kuş ne deve örneği bir işlem söz konusudur.
* * *
Ayrıca "halin icabı" rutin dışı işlemleri gerektirse de üzerinde hassasiyetle durulması gereken konu bu işlemlerin akçalı yönüdür. Eğer "rutin dışı" yöntem kullanılıyor diye; bu işlemlerde denetim olmaz veya zayıf olur, diye; bir yanlış yaklaşımla işin akçalı yönü istismar edilmişse durum "rutin istismar"dan çok daha vahimdir.
Terörle mücadele halinin icabı olarak izlenen olağanüstü yöntemler sonucu bir valilik "itlahat - ihracat şirketi"ne dönüşmüş veya dönüştürülmüşse, bunun "rutin" veya "rutin dışı"sı olmaz...
Batman olayı bu yönüyle de detaylı biçimde incelenip, soruşturulmalıdır...



Yazara E-Posta: fbila@milliyet.com.tr