NATO Vilnius’ta ‘güç’ kazanıyor
İttifak liderleri, Vilnius Zirvesi’nde NATO’nun yeni tehditlere karşı savunma imkan ve yeteneklerinin geliştirilmesi konusunda görüş birliğine vardı. Zirvede, NATO’nun terörle mücadele konusundaki rolüne de atıfta bulunuldu.
İki günlük zirve için Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta bir araya gelen NATO devlet ve hükümet başkanları, İttifak’ın caydırıcılığının yanı sıra savunma imkan ve yeteneklerine güç katacak önemli kararlara imza attı. 31 üye ülkenin karşılaştığı tehditlere müdahale edebilmek amacıyla NATO’nun caydırıcılık ve savunma planlarını gözden geçiren liderler, İttifak’ın her karış toprağını savunmaya hazır ve kararlı olduklarının mesajını verdi.
Yeni güç modelinin ilk aşamasında müttefikler, 10 gün içerisinde Avrupa Müttefik Kuvvetler Başkomutanı’nın emrine en az 100 bin asker verebilecek. Yeni modelin ikinci aşamasıysa, 10 ile 30 gün içerisinde 200 bin askerin NATO harekatına katılmasına imkan tanıyor. Üçüncü aşama ise 30 ile 180 günde NATO’nun emrine 500 bine aşkın asker gönderme projeksiyonunu hedefliyor. Askerler çok uluslu ve tam entregre harekatların tümüne, yani kara, hava, deniz, siber, uzay operasyonlarına katılacak yetenekte olacak. Bu sayede liderler, tehdit nereden ve ne zaman gelirse gelsin, 30 milyon kilometrekare ve 1 milyara aşkın insanın güvenliğini, Washington antlaşmasının 5. maddesi çerçevesinde sağlayabilecek. Ayrıca müttefiklerin savunmaya ayırdıkları payların artırılması konusu da gündemde.
Birlik ve beraberlik
Bu arada NATO liderleri, üye ülkeler arasındaki görüş ayrılıklarının İttifak içerisindeki birlik ve beraberliği gölgelemediğine de dikkat çekti. Liderler, bu çerçevede gerek bölgesel planların kabulü gerekse de NATO’nun açık kapı politikası konusunda önemli mesajlar yayınladı. NATO liderleri, İttifak’ın genişleme politikasına “üye ülkeler dışında hiçbir üçüncü ülkenin karar veremeyeceğini” hatırlatarak, Ukrayna ve Bosna-Hersek gibi ülkelerin şartları yerine getirmeleri halinde, kendilerine İttifak’ın kapısının kapalı olmadığını belirtti.
Bununla birlikte Ukrayna konusunda bir ilerleme gözlenmiyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “Savaş devam ederken Ukrayna’nın üye olması mümkün değil… Koşullar oluştuğundan İttifak Kiev’i davet edecektir” derken, bu durum, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’i rahatsız ediyor. Nitekim Zelenskiy, zirve öncesi sosyal medyadan yaptığı açıklamada, İttifak’ın, ülkesinin üyeliği konusunda takvim belirlememesini “absürt” olarak nitelendirmişti. Ancak liderlerin, NATO-Ukrayna Komisyonu’nun siyasi seviyesinin, NATO-Ukrayna Konseyi’ne yükseltilmesi konusunda görüş birliği sağladığı ifade ediliyor. Liderlerin akşam yemeğine katılması beklenen Zelenskiy, NATO-Ukrayna Konseyi’nin ilk toplantısında da yer alacak.
Finlandiya’ya alkış
Öte yandan NATO Liderler Zirvesi’nin ilk oturumuna Türkiye’nin onayı sonrası üye sıfatıyla ilk kez katılan Finlandiya, alkışlarla karşılandı. Oturumun açılış konuşmasını yapan NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, tam üye olarak ilk kez NATO zirvesine katılan Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö’yü liderle birlikle alkışlayarak tebrik etti. İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’u da “Hoş geldiniz” diyerek alkışlayan Stoltenberg, “Varılan mutabakatın ardından yakında İsveç’i de tam üye olarak kabul edeceğiz” dedi.
Terörle mücadele konusunda NATO’nun rolü
Zirvenin sonuç bildirgesinde terörle mücadelenin NATO’nun temel unsurları arasında yer aldığı hatırlatılıyor. İsveç ile Türkiye arasında sağlanan anlaşma çerçevesinde NATO Genel Sekreteri’nin, İttifak’ın ilk kez bir terörle mücadele koordinatörü ataması konusunda da mutabakatın sağlandığı ifade ediliyor. Zira geçtiğimiz yıl Madrid’de düzenlenen NATO Zirvesi’nde kabul edilen stratejik konseptte, terörizmin, NATO’nun tüm müttefiklerini tehdit eden bir unsur olduğu ve bu konuda 360 derecelik bir yaklaşımın sergilenmesi gerektiği yönündeki görüş, bu zirvede de yinelendi. Bu çerçevede terörle mücadelenin kollektif savunmanın bir parçası olduğunu hatırlatan liderler, İttifak’ın terörle mücadele çerçevesinde sadece kendi imkan ve yeteneklerini pekiştirmeyip, aynı zamanda, başta Birleşmiş Milletler (BM) olmak üzere uluslararası topluluklarla da bu konudaki iş birliğini artıracağını bildirdi.
Türkiye’nin beklentileri karşılandı
Türkiye açısından bakıldığında gerek boğazların tanımı ve Karadeniz’in yönetimi konusunda Montreux anlaşmasına atıfta bulunulması, gerekse savunma yatırım taahhütleri, terörle mücadele ve açık kapı politikası konusunda Ankara’nın tüm beklentileri bildiride karşılık buldu. Türkiye’yi rahatsız edebilecek söylem, yazım ve ifadeler bildirilerde yer almadığından, görüş birliği prensibi gereği, Türkiye aleyhinde görüşlere yer vermeye çalışan bazı ülkelerin bireysel girişimleri de karşılıksız kalmış oldu.
Bir sonraki zirvenin 9-11 Temmuz tarihleri arasında ABD’nin başkenti Washington’da düzenlenmesini kararlaştıran liderler, bu vesileyle NATO’nun kuruluşunun 75. yıldönümünü de kutlayacak. Uzun zamandır sürüncemede kalan İttifak’ın yeni genel sekreterinin belirlenmesi konusunun da, yine gelecek yılki zirvede çözümlenmesi bekleniyor.
