Güldener Sonumut

Almanya da nihayet “dünyanın beşten büyük olduğunu” ilan etti. Ne zaman ilan edeceği merak konusuydu zira Almanya, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) reforme edilmesi ve Avrupa’nın en büyük ekonomisine sahip ülkesi olarak BMGK’da daimi bir koltuğa sahip olması gerektiğini savunuyordu. Zaman zaman Japonya da bu yönde bir fikir belirtmekten çekinmiyordu.

Almanya, çeşitli “manevralarla” eski dışişleri bakanı Annalena Baerbock’u BM Genel Kurul Başkanı seçtirebildi. Normalde, AB dış politika yüksek temsilciliğinde genel sekreterlik görevi yapmış, ardından bir dönem de AGİT Genel Sekreteri olan Helga Schmidt’in bu görevi üstlenmesi bekleniyordu. Ancak seçimleri kaybeden Baerbock, Schmidt’in adaylığını iptal ederek kendi ismini yazdırmıştı.

Şimdilerde Berlin öyle bir “bakla çıkardı” ki, Almanya, Avrupa ve ABD başta olmak üzere tüm dünya şaşkınlık içerisinde. İktidar partisinin Bundestag yani Alman Meclisi’ndeki grup başkanı Jens Spahn’ın ağzından çıkan bu

Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, her zamanki gibi yine magazinlik görüntülere ve olaylara sahne oldu. Malum, ABD Başkanı Donald Trump ile NATO Genel Sekreteri Mark Rutte arasındaki “ilişki” dışarıdan bakıldığında son derece ilginç görünebilir. Rutte’nin Trump’ı etkilemek ya da tabiri caizse “kafakola almak” için yaptığı girişimler hem dünya basınının gündemine taşındı, hem de zirveye katılan diğer liderlerin bıyık altından gülümsemelerine neden oldu.

Nitekim Rutte’nin zirve öncesinde Trump’a gönderdiği mesajın, Trump tarafından sosyal medya üzerinden paylaşılması ve kameralar karşısında Rutte’nin “babalar arada sert yapar” şeklindeki ifadesi, medyada geniş yankı buldu. Uluslararası basın da, zirvenin nihai basın toplantısında bu tavır ve üslubu hakkında Rutte’ye haklı olarak sorular yöneltti. Rutte ise elinden geldiğince açık ve kompleksiz bir şekilde yanıt verdi.

Rutte neden seçildi?

Burada bıyık altından gülen Avrupa liderlerine

Avrupa Birliği (AB), Hollanda’nın teklifiyle 20 Mayıs’ta İsrail’le Ortaklık Anlaşması’nı gözden geçirme sürecini başlattı ancak anlaşmanın askıya alınması konusunda uzlaşma sağlanamadı. AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilciliği’nin hazırladığı raporda, 7 Ekim terör saldırılarının ardından İsrail’in kendini savunma hakkına sahip olduğu belirtilirken; Tel Aviv yönetiminin “nüfusun yoğun olduğu bölgelerde geniş çaplı etkileri olan silahlar kullanması, temel mal ve hizmetlerin Gazze’ye girişine ciddi kısıtlamalar getirmesiyle” yoğun bir askeri kampanya başlattığı vurgulanıyor.

Ayrıca, Batı Şeria’daki “yerleşim yerlerinin güçlendirilmesi ve genişletilmesi”, “devlet ve yerleşimci şiddeti” ve “gözaltılar” gibi başlıklar altında İsrail’in bu bölgede de yükümlülüklerine uygun hareket etmediği ifade ediliyor. Rapor ayrıca, İsrail’in hesap verebilirlik konusundaki ısrarlı eksikliklerden bahsediyor, İsrailli yetkililerin uluslararası hukukun gerektirdiği şekilde gerçek soruşturmalar

Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, Türkiye’nin ABD ve bazı Avrupalı müttefikleriyle ilişkilerini yeniden canlandırmak için önemli bir fırsat sundu.

Nitekim Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zirve sonrası düzenlenen basın toplantısında, 6 yıllık bir aradan sonra ABD Başkanı Donald Trump’la hem bölgesel meseleleri hem de F-35 ile F-16 Blok 70 uçaklarının alımı konusunda olumlu ve verimli bir görüşme yaptığı duyurdu. Ancak kuşkusuz en verimli görüşme Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile gerçekleşti.

Fransa ile Türkiye arasındaki ilişkiler uzun süre gerilimlerle doluydu. Zira Fransa, uzun süre bölücü terör örgütü PKK’nın Suriye’deki uzantısı olan PYD/YPG’ye destek verirken, Libya’da da Türkiye’ye karşı gayrimeşru güçleri destekliyordu. Ankara ise Birleşmiş Milletler tarafından meşru yönetim olarak tanınan Libya Başbakanı Fayiz es-Serrac’ı desteklerken, Fransa Halife Hafter’i savunuyordu.

Yakınlaştıran konular

Londra’da

Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, birçok açıdan kritik gelişmelere sahne oldu. Zirve öncesinde, özellikle İttifak’ın Genel Sekreteri Mark Rutte başta olmak üzere birçok müttefik, ABD Başkanı Donald Trump’ın beklenmedik bir çıkış yapmasından veya zirveyi erken terk etmesinden endişe ediyordu. Ancak bu endişeler gerçeğe dönüşmedi. 

Uzlaşı arayışı 

Kimilerine göre NATO’nun Avrupalı müttefikleri ve Kanada, ABD Başkanı’nı “hoş tutmak” amacıyla bir dizi karar aldı. Diğer bir bakış açısına göreyse NATO, Rusya gibi üçüncü ülkelerle karşı karşıya kaldığı tehditlere karşı hazırlıklı olmak üzere kısa, çelişkisiz ve hedefe yönelik kararlar almayı başardı. 

Hollanda’nın eski liberal demokrat başbakanı olan NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, süreci ustaca yöneterek Trump’ın olası “kaprislerini” ve beklenmedik taleplerini karşıladı. Trump’ın Avrupalı müttefikler ve Kanada’nın savunma harcamalarını

NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, ev sahibi Hollanda Kralı Willem-Alexander’ın sarayında düzenlediği resmi akşam yemeğiyle başladı. Bugün, İttifak üyesi ülkeler, liderler düzeyindeki Kuzey Atlantik Konseyi toplantısında, savunma harcamalarını, gelecekteki tehditleri ve buna yönelik olarak NATO’nun gerçekleştirmesi gereken dönüşümünü ele alacak.

Avrupalı müttefiklerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’larının (GSYH) yüzde 5’ini savunmaya harcamaları gerektiği yönündeki prensip kararı, savunma sanayisinin de iştahını kabarttı. Zira NATO’nun 2024 yılına ait resmi rakamlarına göre, 1 milyar insanın yaşadığı Transatlantik topluluğu (ABD, Kanada ve Avrupalı müttefikler) toplam 53 trilyon 976 milyar dolarlık bir GSYH’ye sahip. Halen savunmaya 1.4 trilyon dolar harcayan NATO üyesi ülkeler, yüzde 5’lik savunma harcama tavanına ulaştıkları takdirde yılda 2.6 trilyon dolar harcayacak. Başka bir deyişle, yeni savunma harcama kriterleri yıllık 1.2 trilyon dolarlık ek yatırım bütçesi oluşturuyor.

Nitekim, zirve

NATO üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarını bir araya getirecek olan Lahey Zirvesi’nde müttefikler, İttifak’ın temel güvenlik ihtiyaçlarını karşılayacak önemli kararlara imza atacaklar.

Liderler, NATO’nun karşı karşıya kaldığı tehditlerle başa çıkmak ve ABD’den güvenlik alanında külfet paylaşmak amacıyla savunma harcamalarını Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) yüzde 5’ine yükseltme kararı alacak. Bu hedefe 2035 yılında ulaşılması öngörülüyor.

Zirve öncesi konuşan NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, müttefiklerin yeni tehditlere karşı savunma harcamalarını artırma kararı sayesinde, İttifak’ın hava savunma sistemi, tank ve zırhlı araçlarla birlikte 105mm ve 155mm mühimmatlara yatırım yapabileceğini belirtti. Rutte ayrıca, İttifak’ın her yıl müttefiklerin savunma harcama hedeflerinin ne kadarını yerine getirdiklerini tespit eden bir rapor hazırlayacağını ve 2029’da da savunma harcamalarına yönelik bir gözden geçirme sürecinin gerçekleştirileceğini açıkladı.

İspanya

Başlıktaki “Teslis” kelimesi ilk bakışta kulağa tuhaf gelebilir. Malum, “Teslis” kelime anlamı itibarıyla üçleme ya da üçlü birlik anlamına gelir ve Hristiyanlıkla ilişkilendirilir. Ancak bu yazıda kavramı dini anlamıyla değil, jeopolitik bir metafor olarak kullanıyorum. “Kutsal Teslis” demiş olsaydım, elbette o zaman teolojik bir yorum da gerekirdi. 

İsrail-İran gerilimi sürerken, sahada üç farklı aktör belirgin biçimde öne çıkıyor: İsrail, ABD ve Avrupa üçlüsü olarak bilinen Fransa, Almanya ve İngiltere (E3). İsrail, Benjamin Netanyahu liderliğindeki hükümet aracılığıyla ABD’yi doğrudan bir savaşa çekmeye çalışıyor. Buna karşılık E3, ABD’yi diplomasi ve müzakere yolunda tutma çabasında. 

Bu noktada gözler tekrar ABD Başkanı Donald Trump’a çevrilmiş durumda. Kanada’daki G7 zirvesini aniden terk ederek Washington’a dönmesi, İran’ı vuracakmış gibi yapıp ardından diplomasiye yönelmesi dikkat çekici bir manevra. Bu davranış, Trump’ın