NATO devlet ve hükümet başkanları, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana yaşanan en tehlikeli ve öngörülemez ortamda bir araya geliyor. Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta iki gün süreyle toplanacak olan liderler, bir yandan Kuzey Atlantik Konseyi’nin resmi gündeminde yer alan konularda anlaşma sağlamaya çalışacak, diğer yandan da çok sayıda ikili düzeyde görüşme gerçekleştirerek, yeni tehditler karşısında NATO’ya canlılık ve güç katacak, İttifak’ın her karış toprağını savunmaya hazır, kararlı olduklarını gösteren kararlar alacak. Zirvenin ilk gününde liderler, “davet edilmiş ülke” statüsündeki İsveç’le birlikte Kuzey Atlantik Konsey toplantısında İttifak’ın yeni tehditlere karşı caydırıcılığının yanı sıra NATO’nun savunma imkan ve yeteneklerini ciddi oranda artıracak kararlara imza atacak. Bu çerçevede yeni tehdit ortamına karşı savunma planlamalarını güncel hale getirecek müttefiklerin, NATO’nun “Acil Mükabele Gücü” olarak bilinen NRF’i de güncelleyerek, yeni güç modeli üzerinde mutabakat sağlamaları bekleniyor. Yeni güç modelinin ilk aşamasında müttefikler, 10 gün içerisinde Avrupa Müttefik Kuvvetler Başkomutanı’nın emrine en az 100 bin asker verebilecek. Yeni modelin ikinci aşamasıysa, 10 ile 30 gün içerisinde 200 bin askerin NATO harekatına katılmasına imkan tanıyor. Üçüncü aşama ise 30 ile 180 günde NATO’nun emrine 500 bine aşkın asker gönderme projeksiyonunu hedefliyor. Askerler çok uluslu ve tam entregre harekatların tümüne, yani kara, hava, deniz, siber, uzay operasyonlarına katılacak imkan ve yeteneğe sahip olacak. Bu sayede liderler, tehdit nereden ve ne zaman gelirse gelsin, 30 milyon kilometrekare ve 1 milyarı aşkın insanın güvenliğini, Washington antlaşmasının 5. maddesi çerçevesinde sağlayabilecek.
Bunun için de kuşkusuz savunma harcamaları ve harcama taahhütleri de önemli olacak. Düne kadar müttefikler, Gayri Safi Milli Hasılaları’nın yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırmayı taahhüt etmişlerdi. Bu oran bir tavan teşkil ederken, yeni tehditler çerçevesinde bu hedef sadece “taban” olacak. Yetmedi, bu harcamaların yüzde 20’sinin de savunma yatırımı, malzeme, askeri imkan ve yeteneklere harcanması gerekecek.
Genişleme politikası ve açılım
NATO liderleri, İttifak’ın genişleme politikasına “üye ülkeler dışında hiçbir üçüncü ülkenin karar veremeyeceğini” hatırlatarak, bu konuda Rusya’ya siyasi açıdan önemli bir hatırlatmada bulunacak. 500 bin askerlik güçle gözdağı vermeye hazırlanan NATO liderleri, İttifak’ın içişlerine dışarıdan kimsenin karışamayacağına da vurgu yapacak. Zirve öncesi İsveç’in, NATO üyelik sürecinin sürüncemede bırakılmaması konusunda da mutabakata varıldı. Nitekim Stockholm’ün terörle mücadele konusunda yasal değişiklikleri hayata geçirmesi, iki ülke arasında güvenlik iş birliği mekanizması kurulması, NATO nezdinde terörle mücadele koordinatörü atanması ve Stockholm’ün Türkiye’nin AB üyelik sürecine destek olacağı teminatı vermesi sonrası üyelik senedinin TBMM’deki onay sürecinin başlayacağı bildirildi.
Buna karşılık, NATO üyeliğine hazır olmamasına karşın Kiev yönetimiyle iş birliğini derinleştirecek olan İttifak liderleri, NATO-Ukrayna Komisyonu’nun formatını NATO-Ukrayna Konseyi’ne dönüştürecek. Bunun uygulanışı da zirvenin ikinci günü hayat bulacak. İttifak, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin katılımıyla düzenlenecek NATO-Ukrayna Konsey toplantısında Kiev’le iş birliğini derinleştirerek, hem Rusya hem de dünyaya “eşitler arasında toplantı” yaptığını sergilemiş olacak. Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle NATO’nun askeri imkan ve yeteneklerinin, İttifak’ın doğu kanadına odaklanmasının iyi bir yöntem olmadığını savunanan Türkiye, sonuç bildirgesinde, İttifak’ın 360 derece yaklaşımının hatırlatılmasını talep ediyor. İttifak’ın Güney kanadının güvenliğine de atıfta bulunulmasını talep eden Ankara, küresel güney ülkeleriyle başlatılan açılım politikasının sürdürülmesini istiyor.
Kadınlara özel oturum
Açılım politikasının bir başka boyutu da Pasifik’te yaşanacak. Japonya, Avustralya, Güney Kore ve Yeni Zelanda hükümet başkanlarının katılımıyla düzenlenecek “NATO-IP4” toplantısında, İttifak’ın Pasifik açılımına ivme kazandırılacak.
Zirvede resmi oturumlar dışında, liderlerin yapacakları ikili görüşmeler, üye ülke savunma ve dışişleri bakanlarının ayrı ayrı yapacakları tematik oturumlar da, İttifak açısından son derece önemli. Nitekim Kuzey Atlantik Konseyi, sadece liderler değil, dışişleri bakanları düzeyinde de toplanacak. NATO Dışişleri Bakanları toplantısında, İsveç’le birlikte Bosna-Hersek, Gürcistan, Moldova ve AB temsilcileri de hazır bulunacak. Zirvenin ikinci gününde, savunma ve güvenlik alanında çalışmalar yürüten kadınlar, özel bir oturumda bir araya gelecek. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in Kadın, Barış ve Güvenlik Özel Temsilcisi Irene Fellin başkanlığında toplanacak İttifak üyesi ülkeler, kadın dışişleri ve savunma bakanları, güvenlik ve savunma alanlarında kadınların katkıları, askeri harekat ve tatbikatlarda kadınların konumlarını pekiştirecek stratejilerin sonuçları gibi konuları ele alacak.
Erdoğan NATO’nun ‘kare as’larıyla görüştü
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Litvanya’nın başkenti Vilnius’a ulaşır ulaşmaz gerçekleştirdiği üçlü mini zirvenin ardından, AB Konseyi Başkanı Charles Michel ile de bir araya geldi. Görüşme sonrası sosyal medyadan paylaşımda bulunan Michel, AB-Türkiye ilişkilerine yeniden ivme kazandırmayı hedeflediğini açıkladı. Bugün Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un yanı sıra ABD Başkanı Joe Biden’la görüşecek olan Erdoğan, Türkiye’nin Transatlantik ilişkilerini, AB ile ilişkilerini ve bölgesel meseleleri kapsamlı şekilde ele alacak. Zirvenin ikinci günündeyse Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in yanı sıra İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ile bir araya gelecek.
