Ya ABD iflas ederse?
Başlıktaki sorgulama biraz hayal ürünü olarak algılanabilir. Hatta Nassim Nicholas Taleb’in kuramsallaştırmış olduğu !siyah kuğu” teorisini de andırabilir. Ancak uluslararası ilişkiler alanında dirsek çürüten herkesin hakikaten sorması ve cevaplaması gereken bir soru. Bahsedilen iflas mali değil siyasi düzeyde...
Zira ABD’nin önde gelen muhafazakârlarından Robert Kagan, “Washington Post” gazetesinin 30 Kasım 2023 tarihli nüshasında oldukça önemli bir yazı kaleme aldı. Kagan, “Trump’ın diktatörlüğü kaçınılmaz. ‘Gibi’ yapmamak gerekiyor” başlıklı derin incelemesinde, ABD’nin bir “dikta rejimi” ile karşı karşıya kalacağını belirtip, acı gerçeğin bu olduğuna vurgu yapıyor. Makalesini kaleme aldığında, Cumhuriyetçilerin başkan adayının 13 hafta içerisinde belli olacağını hatırlatan Kagan, partide Ron DeSantis veya Nikki Haley seçeneğinin değerlendirileceği umudunun gerçeği yansıtmadığını, Donald Trump’ın yeniden Cumhuriyetçilerin adayı olup ABD Başkanı Joe Biden’e rakip olarak sahneye çıkacağı gerçeğini kabul etmek gerektiğini vurguluyor.
Kagan’ın analizinde dikkat çeken unsurları irdelemeden önce, kendisinin kim olduğunu kısaca hatırlatmak gerekiyor. William Kristol ile birlikte 1997’de, kısa adı “PNAC” olan “Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi” (Project for the New American Century) adı altında bir düşünce kuruluşu kurdu. Aralarında Dick Cheney, Donald Rumsfeld, Paul Wolfowitz, Richard Pearl ve John Bolton gibi isimlerin bulunduğu 25 kişi ile Cumhuriyetçilerin dış politikasının çerçevesini oluşturdu. Temel hedefleri Bill Clinton ve Demokratların ABD’ye “reva gördükleri” dış politikaya bir alternatif geliştirmekti.
“ABD’nin küresel liderliği hem ABD hem de dünya için iyidir” kuramını oluşturup, bunu başarmak için de “askeri gücü kuvvetli, manevi değerleri güçlü” bir ABD’yi, yani Reaganvari bir politikayı savundular. Nitekim George W. Bush da Beyaz Saray’da başkanlık koltuğuna oturduğunda, yanına PNAC’ın kuruluşunda bulunmuş bir çok ismi aldı. Bu grubun, Bush’un Irak’ı işgal politikası ve benzeri etkileri de zaten herkesin malumu. Kagan, ağızında papatya ile barışı savunan romantik bir sosyal demokrat değil. Bildiğimiz bir Neocon’cu.
Hiçbir engel kalmayacak
Bu parantezi kapattıktan sonra, Kagan’ın analizini incelemeye dönelim. Analiz, Trump’ın Cumhuriyetçilerin adayı olduğu kesinleştiği andan itibaren ABD’de siyasetinin çekim merkezinde dev bir değişiklik yaşanacağını belirtiyor. ABD kamuoyunun ruh halini, Weimar Almanyası’nın son dönemine benzeten Kagan, Amerikan halkının, Cumhuriyetçiler ile Demokratlar arasındaki bütçe anlaşmazlığından ve demokratik tartışma kisvesi altında işlevsiz hale gelen kurumlardan yaka silktiğine işaret ediyor.
Kagan, ABD halkının, ülkenin kurumlarının yetkilerini denetleyen adaletin mekanizmasına inancını da yitirdiğini belirterek, Trump’ın da başkan olmasını engelleyenlerin adalet mekanizmasındaki siyasi şahsiyetler olduğunu düşündüğünü hatırlatıyor. Bu çerçevede ABD’nin Anayasa Mahkemesi olarak bilinen Supreme Court’un üyelerinin önemli bir bölümünü başkanlık koltuğundayken atayan, Trump’ın yeniden seçilmesi halinde artık iktidarını durdurabilecek veya ona engel olabilecek hiçbir kurum kalmayacağını savunuyor.
Trump’ın Cumhurbaşkanı olduğu dönemde yanında görev yapan ve onun “ABD ve dünya çıkarlarına aykırı olan” politikalarını dizginlemeye çalışan isimlerin, bu kez yanında yer almayacağını öngören Kagan’ın bu öngörüsüne, yine ABD’den bir başka önemli isim olan Anne Applebaum da katılmıyor değil.
4 Aralık’ta “The Atlantic”de “Trump NATO’dan vazgeçecek mi?” başlıklı uzun makalesinde, Trump’ın yeniden seçilmesi halinde ABD’nin NATO’dan çıkması konusunda adım atabileceğini savunuyor. Trump’ın başkanlığı döneminde yanında yer alan ve ABD’nin NATO’ya yönelik taahhütlerini yerine getirmesi konusunda onu dizginleyen Jim Mattis, John Kelly, Mike Pompeo, hatta Mike Pence gibi isimlerin artık Trump’la olmayacağını bildiriyor. Trump’ın onu eleştiren veya dizginlemeye çalışan Cumhuriyetçileri tasfiye ettiğini belirten Applebaum, Trump’ın yeniden iktidar olması halinde Beyaz Saray’a ve Federal bürokrasiye sadece ona itiraz etmeyecek insanları atayacağına vurgu yapıyor.
ABD, Trump’ın “dikta rejimine” hazırlanıyor. Trump’ın seçilmesi halinde ABD, NATO’dan çekilecek, Avrupa kıtasına yönelik güvenlik taahhüdünü sonlandıracak, yeni dünya düzenini şekillendirecek ve Washington’un dünyadaki etkisini azaltacak. Bunu ben değil, Kagan ile Applebaum söylüyor. Avrupa da Trump’ın olası etkisini şimdiden kara kara düşünüyor. Olmaz olmaz demeyelim. Ya olursa...
