19 Mayıs'ta, alışılmışın dışında bir boyut:
"Atatürk'ün psikolojisi..."
Anlatan; Virginia Üniversitesi Davranış Bilimleri Merkezi Başkanı Prof.Vamık Volkan.
Ama...
Önce, Prof.Volkan'ın İsveç'in bir köyünde yıllarca sürdürülen, gizli İsrail - FKÖ Barış Görüşmeleri'ne "politik psikoloji uzmanı" olarak katıldığını belirtmeliyiz.
Çünkü...
Gizli görüşmenin mimarları, farkediyorlar ki...
"Arap - İsrail... FKÖ - İsrail sorunu SİYASİ olmaktan çok, PSİKOLOJİK. Görüşmelerde önyargıları çözecek bir politik psikoloğa ihtiyaç var."
Bu zorlu görev, Beyaz Saray'ın psikoloji danışmanlığı'nı yapmış olan Prof. Vamık Volkan'a önerilir.
Volkan, resmi bir sıfat taşımaksızın sır gibi saklanan bu toplantılara katılır.
Bilinen sonucun alınması için psikolojik duvarları kaldıran ortamı hazırlar.
Prof.Vamık Volkan, Rusya - Estonya ilişkileri için politika psikolojisini düzenleme görevini yürütmekte.
Şu satırlar okunurken Gürcistan'a uçacak, Abhas azınlık psikolojisi üzerinde incelemeler yapıp, görüş hazırlayacak.
Körfez Savaşı'ndan sonra Kuveyt'teki toplumsal travmayı inceledi.
Aynı konuda Bosna - Hersek için çalışmaları oldu.
Ayrıca...
Onun görüşüne göre, "Türkiye - Yunanistan ilişkileri de kitlelerin psikolojik karşıtlığından kaynaklanıyor."
Bu konuda 3 kitabı var.
Artık...
Prof.Vamık Volkan'ın Atatürk'ün Milli Mücadele ve daha sonra Cumhurbaşkanlığı'na, devrimlere uzanan psikolojik incelemesi"ne geçebiliriz.
Yıllarca Türkiye'de pek çok kişiyle konuşarak, bu psikolojik incelemeyi yaptı.
Princeton Üniversitesi'nden Osmanlı Tarihi Profesörü Norman İtzkowitz ile birlikte "Ölümsüz Atatürk" adlı kitabı yazdı.
Kitap, bugünlerde Türkçe yayınlanmak üzere.
Önce...
Mustafa Kemal'in doğumuna uzanalım...
Mustafa Kemal doğmadan, daha henüz 20 yaşını bile doldurmamış olan annesi Zübeyde Hanım'ın 3 çocuğu var.
Fatma, Ömer ve Ahmet...
Fatma, bebekken ölüyor. Ömer ve Ahmet ise 3'er yaşındayken...
Baba Ali Rıza, Osmanlı - Yunanistan sınırı Paşa Köprüsü'nde görevli bir gümrük memurudur.
Çetecilerin kol gezdiği bir dağ başı.
Mustafa Kemal, işte böyle bir dönemde doğmuş.
Annesi Zübeyde Hanım, O'na daha hamileyken "kurtarıcı" gözüyle bakmış.
"Bu çocuk yaşayacak, ölen çocuklar kaderinden anasını kurtaracak. Bu çocuk, uğurlu gelecek. Baba Ali Rıza, dağ başındaki görevinden kurtulacak, ailenin yüzü gülecek..."
Gerçekten öyle oluyor.
Hem Mustafa Kemal yaşıyor, hem ondan sonra doğan kardeşi Makbule.
Baba Ali Rıza ise memuriyeti bırakıyor. Selanik'e dönüyor. Kereste ticaretine başlıyor. Para kazanıyor. Selanik'teki pembe ev alınıyor.
Yani...
Mustafa Kemal, "kurtarıcı" misyonunu daha bebekken üstleniyor.
Annesi O'na hep "sen kurtardın" diyor.
Bilinç altına "kurtarıcı olmak" fikri işliyor.
Yaşamı boyunca bu gelişiyor.
Mustafa Kemal'in psikolojik kişiliğinin oluşmasında bir diğer etken, eğitime başlaması.
Ana Zübeyde Hanım, muhafazakardır.
Oğlunun din eğitimi veren okula gitmesini istiyor.
Baba Ali Rıza ise gözüne Şemsi Efendi'nin Batı'ya dönük eğitim veren özel okulunu kestirmiştir.
Atatürk, Ahmet Emin Yalman'la röportajında, hatırladığı ilk olay olarak bunu anlatıyor.
Önce annenin gönlünü hoş etmek için mahalle okuluna gidişini, sonra babasının işaret ettiği Batı'ya dönük Şemsi Efendi'nin okuluna...
Şemsi Efendi'ye, devrin mürtecileri, baskılar, baskınlar yapıyorlar.
Dövüyorlar... Yaralıyorlar.
Ama...
Şemsi Efendi, hiç geri adım atmıyor.
Prof.Volkan'a göre; "Atatürk'ün psikolojik gelişmesinde bu izler de çok önemli."
Atatürk, Milli Mücadeleye de tıpkı anasının ilk eğitim isteği gibi din çevrelerinin de rızasını alarak başlıyor. Ama sonra babasının işaret ettiği gibi Batı'ya yönelmiştir. Cumhuriyet'i kurmuş, laisizm'i getirmiş, devrimleri yapmıştır.
15 Mayıs gecesi, Samsun'a hareket etmeden önce Şişli'deki evde annesiyle yer sofrasında, sırtında entariyle yemek yemiştir.
Pera Palas'ta kalan, porselen takımlar, gümüş çatal - bıçak seven, Batılı tarzda şık giyinen Mustafa Kemal Paşa, için, ilginç bir görüntü.
Amaç, annesini hoşnut etmektir.
Sonra, Bandırma Vapuru'na binmiştir.
Zaman içinde "ana"nın yerini "vatan" almıştır.
Prof.Volkan'ın psikolojik tahlillerine göre; "nasıl ki anne üzülmemelidir, vatan da kara bahtından kurtarılmalıdır"
Sonrası...
Bu gece, saat 23.00'te Kanal D'deki DURUM programımızda, canlı yayında konuğumuz Prof.Vamık Volkan...
Yazara E-Posta: G.Civaoglu@milliyet.com.tr
