ABD eski Başsavcısı ve Anayasa hukukunun kuramcısı John Marshall şöyle demiş:
"Vergi koyma iktidarı, yıkma gücünü de içerir."
Yani...
İktidarlar vergi salabilirler ama bu yetki ekonomiyi çökertmek tehlikesine de açıktır.
İkisi arasındaki duyarlı sınıra özen göstermek gerekir.
1999 Türkiyesi'nden manzaralar, vergi ile ekonominin tahribinin örneklerini yansıtıyor.
Birkaç rakam...
TOBB Genel Başkanı Fuat Miras'a göre, sadece bu yılın ilk beş ayında kapanan iş yeri sayısı 5233.
Her birinin ortalama 5 işçi çalıştırdığı kabul edilirse, 250 bin kişi kapının önüne konmuş.
Bu rakamın yeni vergi uygulamalarıyla ilişkisini ortaya koyan rakamları da yansıtmakta fayda var.
Geçen yıl, verginin bir önceki yıla göre artışı yüzde 94'tü.
Bu yılın ilk beş ayında sadece yüzde 48,5.
Neredeyse yarı yarıya düşüş.
Vergi gelirlerini artırmak ve yaymak için reform yapıp, yarı yarıya gerilemek ilginç.
Gerçi enflasyon oranı da daha düşük ama tahsilatı bütçede öngörülenin hayli gerisinde.
Ateş ve duman
Ama...
Bir çingene atasözü şöyle der:
"Arzu ateştir.
Onu elde etmek ise duman."
Galiba ateşi, onun aydınlığını ve sıcaklığını umduk.
Dumanını yutuyoruz.
TOBB Genel Başkanı Fuat Miras, "hazırlığın pek çok aşamasına katkıda bulundukları ve omuz verdiklerini" söylüyor.
Ancak vergi reformunun "yanlış uygulamalar, hatalı birkaç madde, iyi anlatılamama, kendi içinde bütünlük oluşturamamak gibi nedenlerle bekleneni vermediği" görüşünde.
Dahası... Anlaşılan...
Mali kavramlar ekonominin önüne geçti.
Vergi iktidarı, ekonomiyi çökertme gücü ile birlikte yol aldı.
Maliye'nin ışıkları
"Dün gece Genelkurmay'ın ışıkları gene sabaha kadar yanık kaldı!.."
Ekonomik krizin giderek yoğunlaştığı şu haftalarda, Maliye Bakanlığı'nın bazı odalarında da ışıklar gece yarısından sonraki saatlerde bile hala açık kalıyor.
Sümer Oral tarafından görevlendirilen bir grup uzman, geçen yıl çıkarılan vergi reformunun bazı maddelerinin değiştirilmesi için çalışıyor.
Bakan Sümer Oral, bu çalışmanın felsefesini şöyle yansıtmakta:
"Salt vergici boyutu ile düzenlemeler doğru olmaz.
Özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde köklü vergi düzenlemeleri çok duyarlı olmalı.
Ekonomik boyut kesinlikle ihmal edilemez.
Gelirin tarifi yeniden yapılacak.
Pratiği olan tedbirleri uygulayacağız.
Vergide sadece fiskal boyut değil, ekonomik ve sosyal boyut da olmalı.
Yılda 1 milyon 200 bin gence iş temin edecek yatırımların, iç piyasa canlanmasının, ihracatın önünü açabilmeliyiz.
Bakanlar Kurulu'na sunacağımız bütün öneriler, ekonomide canlanma hedefini de gözetecektir."
Ortak payda
Elbette vergi etiğinde geriye adım yok.
Ancak...
Maliye'ye her kesimden farklı sesler de geliyor.
Cumhurbaşkanı ile Başbakan bir yerde, TOBB bir yerde, TÜSİAD başka yerde.
Büyük sermaye ile orta ve küçük sermaye, farklı merceklerden bakabiliyorlar.
Birbirlerini anlamaları ve sorunlarını paylaşmaları zor.
Maliye Bakanlığı bütün görüşleri almakta.
Mali milattan, nereden buldun sorusuna, peşin verginin ertelenmesine, enflasyon muhasebesine, menkul değerlerin ve faizlerin kaynakta vergilenmesi önerisine, gelirin yeniden tanımlanmasına, en büyük gelir kaynağı olması gerekirken, en büyük kaçak mecrağı haline gelen KDV'lerde makul oranlara dönüşe kadar...
Sonra bütün kesimlerin ve işçilerin de katılacağı Ekonomik ve Sosyal Konsey'de konu tartışılacak, ortak payda aranacak.
İçişleri, Adalet, denetim, sosyal güvenlik ve Maliye...
Türkiye, yeniden yapılanmanın doğum sancılarını yaşıyor.
Yazara E-Posta: gcivaoglu@milliyet.com.tr