Esma’nın topuk sesleri
Şam’da ve yabancı başkentlerde Suriyeliler “Beşar Esad’ın pozisyonu artık savunulamaz hale gelirse eşi Esma’nın başkan olabileceğini” dile getirmekteler.
Bir aile üyesine göre yakın zamanda “Amerikalı yetkililerle böyle bir plan için destek arayışı olmuş...”
Eski bir Suriyeli diplomatın söylemi ise daha iddialı:
“Beşar ve Esma bunu düşünüyor. Her ikisi de bu formülü rejimi kurtarmak için devrimci bir çözüm olarak görüyorlar.”
.................
Çok ilginç bulduğum “öngörü” İngiliz THE ECONOMIST dergisinde yer aldı. Yazarı derginin Ortadoğu muhabiri Nicolas Pelhan...
Düşünün...
Milyonlarca Suriyelinin ölümüne neden olmuş Beşar Esad’ın yerine genç, zarif, İngiltere’de eğitim almış başarılı bankacı bir kadın başkan.
Suriyelilerin çoğunluğunun mezhebi olan Sünni inançlı.
Böylesine birbirine düşman kesimleri yeniden bir araya getirebilecek bir ana...
Onun şefkatli “kadın eli...”
Bir zamanlar Tansu Çiller için Ertuğrul Özkök’ün Hürriyet’te attığı “Lady’nin topuk sesleri” manşetini hatırlıyorum.
Ve düşünüyorum.
“Suriye’de Lady Esma’nın topuk sesleri mi?”
İNGİLİZ VATANDAŞI
Esma’nın, Esad ailesi içinde yükselişi “Başkanlığa yürüyor” gibi bir dedikodu malzemesi olmaktan çıkmış bulunuyor.
Washington’da da “Esma’nın bir gün başkan olarak kocasının yerine geçebileceğine” dair fısıltılar var.
Gerçi Beşar’ın yerinde gözü olanlar tarafından onu yıpratmak amaçlı “ülkesi yanarken alışveriş yapan Şamlı Marie Antoinette” metaforları yapılmakta.
Ama...
Esma artık epey yol aldı.
Esma’nın İngiliz vatandaşlığının da hâlâ devam etmesi Batılı başkentlerde onun avantajı.
ESMA’NIN ÖNLENEMEZ YÜKSELİŞİ
Esma (Asma) Akhras 1975’te Batı Londra’nın sıradan bir bölgesi olan Acton’da doğdu.
Ebeveynleri Suriye’den göçmüş Sünni Müslümanlardı.
Dindar bir aileydi.
Babası cuma namazlarına katılırdı.
Esma da ancak evlendikten sonra başörtüsünü çıkardı.
Esma’nın babası doktordu.
Onu önce Queen’s College de okuttu.
Daha sonra Esma King’s College London’da bilgisayar bilimi alanında derece yaptı.
Bir aile dostu onun için “çok İngiliz’di ve Suriye’yle hiçbir ilgisi yok gibiydi” diyor.
Bir yatırım bankası olan JP Morgan’da iş hayatına giriş yaptı.
Siyah takım elbiseler giyerdi.
Ağır başlı ve kibardı.
“Şirket birleşmeleri ve şirket devralmaları” konusunda uzmanlaştı.
YILDIRIM AŞKI
Bu arada Londra’da tıp eğitimi almış olan Beşar ile Esma Libya’da tanıştılar.
Ve...
Bir yıldırım aşkı... Evlenme kararı...
Esma burs kazandığı Harvard Business School’dan vazgeçer.
Beşar’la evlenirler.
Esma göz alıcı bir First Lady’nin reformlar için güç olabileceğine inanıyordu.
Ürdün Kraliçesi Rania, Katar’dan Sheikha Moza, hatta Diana’dan rol modeller algıladı.
Ama kayınvalide Anisa güçlü bir kadındı.
Oğlunun -Arabistan Suud’ları gibi uzun ömürlü bir hanedan oluşturması için kendi klanlarından evlilik yapmasını istemişti.
Beşar’ın bir Sünni’yle evlenmesini ne o, ne de aile içe sindirememişti.
Hatta oğlunun düğününü gizlemeye karar verdi.
Hiçbir resmi fotoğraf yayımlanmadı.
Esma’ya da defalarca “görevinin sadece mirasçı yetiştirmek ve haberlerin dışında kalmak olduğu” söylendi.
“First Lady” unvanını Beşar’ın annesi kullanıyordu.
Aile içinde Esma hep ötekileştirildi.
Zaten Arapçayı da bilmiyordu.
Esma kozadaki ipek böceği gibiydi.
KOZA’DAN ÇIKIŞ
İlk kez Nisan 2005’te Esma Papa II. John Paul’un cenazesinde kocasının yanında yer aldı.
Çok az kişi Beşar’ın elini sıkmaya hevesliydi.
Ama siyah dantel duvakla, zarif siluetiyle göz alıcı olan Esma, çifti çekici hale getiriyordu.
Esma ilk kez öne çıkmıştı.
Yeni bir kuaför...
Saç şeklinin değişimi...
Stilettolar...
Uzun küpeler...
Bakımlı ve boyanmış tırnaklar ile boynunda kraliyet akikleri...
.................
Artık Esma’nın yeni projesi Suriye idi.
Bankacılık sektörünün özel ve yabancı şirketlere açılmasını sağladı.
Şam’ı mali kontrolden arınmış vergi cenneti olan bölgesel bir Dubai’ye dönüştürmek istiyordu.
Başka reformları da sıraya koymuştu ancak şirketleriyle Suriye ekonomisinin yarıdan fazlasını kontrol eden Beşar’ın kuzeni Rami Makhlouf ile karşı karşıya geldi.
BRAD PITT ŞAM’DA
Dümeni kültür rotasına çevirdi.
Şam’ın merkezini yeniden tasarlamak için Louvre ve British Museum’dan küratörler getirtti.
Bir çimento fabrikasını -Tate Modern’i model alan- bir galeri haline getirecekti.
Şehrin içinden akan kirli nehrin kıyılarını da kültür parkı olarak yeniden canlandıracaktı.
Bu vizyonuna Batılı diplomatlardan, AB’den, BM’den, Dünya Bankası’ndan ve Katar’dan finansman sağladı.
İmajını güçlendirmek için İngiltere ve Amerika’daki PR şirketleriyle anlaştı.
Angelina Jolie, Brad Pitt, Sting ve Damon Albarn gibi ünlüler Şam’a geldi. Esma’nın yıldızı yükselirken Suriye’nin uluslararası profili de gelişiyordu. 2008 yılında Barack Obama Şam’ı ziyaret etti.
Fransız dergisi Paris Match, Esma için “gölgelerle dolu bir ülkede ışık” yazdı.
Mart 2011’de Vogue dergisi Suriye’yi bir “marka” haline getirmeye kararlı olan Esma’yı “çöldeki gül” olarak tasvir eden bir kapak yazısı düzenledi.
İÇ SAVAŞ
Ve Suriye patladı.
Kaosun toprakları oldu.
Vahşet yılları birbirini kovaladı.
Bu arada Esma’nın projeleri de yarım kaldı.
Üstelik kanser olmuştu.
Bir Batı TV röportajcısı ona “Kansere karşı kazandığınız zafer için tebrikler” deyince, Esma “Teşekkür ederim, yakında Suriye’nin zaferini kutlayacağız” cevabını verdi.
Adeta “Ben varım” diyordu.
Esma savaş yıllarında kurduğu vakıf ve şirketlerle çok zengin olmuştu.
Kuzen milyarder Makhlouf ise artık ev hapsinde tutulmaktaydı.
Esma gittikçe güçleniyordu.
Bakanlar ofislerinin duvarlarında Beşar’ın yanı sıra Esma’nın da fotoğraflarını asıyorlardı.
“Esma’nın topuk seslerinin” önünü kesecek şimdilik tek rakip hâlâ ordunun korkulan 4. Zırhlı Tümen Komutanı Beşar’ın küçük kardeşi Maher.
The Economist’e göre, “Ordu ve tarikat, Esma’nın başkanlığa yürüyüşünü durdurmak için komplo kurabilir” diye yazıyor.
NOT: Bu satırların yazılmasından sonraki saatlerde Suriye’de konuşlu Rus Güçlerinin Sözcüsü Aleksander Ivanov, “Suriye Devlet Başkanı Esad’ın koronavirüse yakalandığını, Moskova’da tedavi altına alındığı” açıklaması yaptı.
