İsmet İn"nü bir sergisini gezerken, eşi Nasip İyem' in kolundan tutar ve o şakacı haliyle "kocanın kadınlarla arası çok iyi. Kontrol ediyor musun?" diye takılır.İri g"zlü, çatık kaşlı, beyaz yemenili, Anadolu kadını yüzleri, sanata duyarlı her eve giren çok farklı, İyem tarzıdır.Ama, Akademiden mezuniyet konkuru tablosunun "Nalbant" olduğu pek bilinmez.Bu tablo nedeniyle, çiçeği burnunda bir akademi mezunuyken mahkum olup, hapse girdiği de... Yaşam "ykülerini bakışlarda tuvallere yansıtan iri kadın g"zleri, altlarında imzası olmasa da bilinir ki... Nuri İyem' indir. Orak ve çekiç sendromu İşte 1944 yılının zaptiye kafasına g"re, orak - çekiç le tam teşekküllü komünist propagandası(!)...Nuri İyem bu tablo nedeniyle hapse girer. Yıl 1944... Sanatçının meslek yaşamına başlarken aldığı "ne güzel" bir armağan(!)...Her desende, hatta tuvallet duvarlarında bile orak - çekiç denetimlerinin yapıldığı ve insanların sorgulardan, işkencelerden geçtiği, hapis edildiği yıllardı 1940' lar.B>400 kolleksiyoncu ve ailesinden toplanan ve 1500 dolaylarında Nuri İyem resimleriyle oluşan sergi TšYAP' da... Tabloda nalbant ve çırağı bir atın ayağına nal çakmaktalar. Çırağının elinde orak benzeri bir keski... Yerde ise bir çekiç... İntihar girişimi ve kırmızılı kadın Sonra...Sehpası, boyaları, fırçaları, tuvali hapishane y"netimince elinden alınır.Sakıncalı sanat yaptığı için(!) resim ona yasaklanmıştır.Anlattığına g"re, mahpusluk neyse, ama, resim yapamamaya dayanamaz. Bir ara intiharı bile düşünür. Sergideki, Nalbant tablosunun hemen yanında bir başka ilginç tablo; "yolculuk var." Emin"nü Meydanı'nda, şarkı s"zlerinin satıldığı 1940'lı yıllarda kırmızılı bir kadın... Kalabalığın arasında mandolin ve akardiyon çalanlar. Ancak, kırmızılı kadının elindeki şarkı s"zlerinin bulunduğu kağıtlar, d"nemin siyasi polisi tarafından, komünist bildiri olarak yorumlanır.Yıllar sonra ise bu tablo, müzayedelerde en yüksek bedelle satılır. Nuri İyem verilen fiatı duyunca yanındaki eşi ve çocuklarına gülümseyerek ş"yle der: "Oysa, bu tablo yüzünden poliste ne çok dayak yemiştim." Nuri İyem hapishanede bir kaç mahkum arkadaşının portrelerini yapar. Atatürk'ün g"zleri İri, derin, sorgulayan, sessiz çığlıklı, acılı g"zler...Çok az erkek yüzü çizmiş.™rneğin yakın dostu Rıfat Ilgaz, kendi otoportresi, Heykeltraş Sadi Çevik, oğlu šmit...Ancak belki de en etkileyici tablolardan biri ise... Şimşek çakışlı, çelik mavisi g"zleriyle Atatürk resmi... Ata' ın g"zleri onun yorumuyla g"rülmeli.. Oğlu šmit İyem' in anlattığına g"re Nuri İyem' in 3 bine yakın yapıtı var. Bunların çok büyük çoğunluğu kadın yüzü ve g"zlerinden oluşuyor. Emniyetçinin eşi B"ylece bu çok değerli sanatçının, değil Akademi'de ders vermesi, içeri girmesi bile yasaklanır.Buna karşın... İyem' in Asmalı Mescit' teki at"lyesi alternatif akademidir.Pek çok resim ustası oradan geçmiştir. ™rneğin ™mer Uluç... Fakat siyasi polise, "burada, gencecik beyinler komünizm propagandası ile yıkanıyor" diye ihbar yağmaktadır.Hatta, İyem, damadı Bülent Tanla' ya d"nemin emniyet müdürünün ş"yle dediğini anlatmış: "Eşim de sizin at"lyeye devam etti. Ondan biliyorum ki, at"lyenizde sadece sanat yapılıyor. Fakat ihbarlar çok yoğun... Artık direnemiyorum. Siz en iyisi burayı kapatın." Yazıyı Turgay G"nenç' in İyem' in resimlerindeki g"zler ve yüzler için dizeleriyle noktalayalım: "Her yüz bir "ykü yazıyor belki,Her yüz bir yaşam "zeti..." g.civaoglu@milliyet.com.tr Nuri İyem' in komünizm propagandası nedeniyle hapse düşmesinden sonra, bir fotoğrafı mezun olduğu Güzel Sanatlar Akademisi kapı g"revlilerine verilir.
