Kıblesi halk

Bu Anayasa, sadece 7 maddeden oluşuyordu.
Sonraları yapılan eklerle, 27 maddeyi buldu.
Sadece...
27 maddelik Anayasa ile dünyanın en büyük gücü ve en ileri toplumu, en ileri insan hakları ve özgürlükleri ile yönetilmekte.

Patron halk

Bu Anayasa'nın büyüsü, yukarıdaki satırların ilk 4 ve son 5 kelimelerindedir.
İşte ilk 4 kelime:
"Biz Birleşik Devletler halkı........"
Ve son 5 kelime:
"..........bu Anayasa'yı düzenliyor ve koyuyoruz."
Yani...
ABD'de egemen güç halktır.
Hangi anayasal çerçevede yaşayacağını saptayan ve buyuran halktır.
O nedenle...
"Anayasa, halkı ve bireyi devlete karşı korumak içindir."
Bu espriden hareketle...
Devlet de halkın hizmetindedir.
Üstün güç devlet değildir.
Sultanın, imparatorun, despotun, şeyhin kişisel egemen gücünün yerini alan, otoritesi tartışılmaz tüzel kişi devlet değildir.
Tek hükümranın yerini, "demokrasi" adı altında devlet adlı bir başka hükümranın alması, halkın ikinci sınıf rolünü değiştirmez.
ABD Anayasası, Avrupa'nın kraliyet geleneğini "devlet" sıfatıyla demokrasilere taşıyan tuzağa düşmemiştir.

Eksen

ABD Anayasası'nın ekseni, yukarıda yansıttığım önsözdür.
Onu izleyen 27 madde, o eksen etrafındaki yurttaşı ve insani değerleri ön plana çıkaran, devleti ise yurttaşa hizmetle görevli kılan yörüngelerdir.
27 değil, 270 madde de olabilirdi.
Çok şey değişmezdi.
Çünkü...
Dünyanın en iyi Anayasa Mahkemesi diye anılan Yüce Mahkeme, ABD toplumunun mutluluğunu ve güvenini o önsözün terazisinde tartıyor.
ABD'nin hukuk devleti ilkesi, "yaşayan hukuk" deyimi ile çizgisini sürdürüyor.
"Yaşayan hukuk", var olan ve yeni yasaların da ötesinde, yargının ve özellikle Anayasa Mahkemesi'nin kararlarıyla yani içtihatlarıyla oluşuyor.
Kararlar Anayasa'nın önsözü ışığında, toplum vicdanının güncel değerleri gözetilerek veriliyor.
Hukukun nabzı, kimileri küflenmiş kanun maddelerinde değil, toplum vicdanını yansıtan kararlarda atıyor.
Eğer yeni bir Anayasa yapılacaksa, öncelikle kıblenin halk olduğu gerçeğinden hareketle yazılmalı.
Yeni Anayasa, buyruk değil, halktan kaynaklanan bir toplumsal sözleşme olmalıdır.



Yazara E-Posta: gcivaoglu@milliyet.com.tr