Lula Aziz mi, günahkâr mı?
Bu soru BBC’den… Dünyada sağcı otokratlar seçim kazanımlarında, bir sol zafer…
Dünyanın en önemli büyük
devlet demokrasilerinden Brezilya’da, solcu Lula, sağcı Bolsonaro’nın iktidarına son verdi.
Aralarındaki oy farkı için “kıl payı” denebilir.
Lula, yüzde 50.90…
Bolsonaro yüzde 49.10…
Brezilya -adeta- ikiye bölündü.
Ancak…
Lula, -bu yıl yeni evlendiği eşinin elindeki sayfalardan okuyarak- “Sadece bana oy verenler için değil, 215 milyon Brezilyalının tamamı için ülkeyi yöneteceğim. İki Brezilya yok. Tek ülkeyiz, tek milletiz” dedi.
Ama gene de işi kolay değil.
………………….
Bolsonaro’nun sağcı partisi Kongre’de “en fazla sandalyeye sahip.”
Güçlü bir merkez blok hem meclisi hem de senatoyu kontrol ediyor.
Lula’nın ilk başkan seçildiği ve büyük başarılara imza attığı yıllara
göre ekonomik koşullar da hem ülkede hem dünyada daha kötü.
Dünya için bu seçimin “pozitif” yanı ise “iklim değişikliklerine
karşı dünyanın akciğeri Amazon yağmur ormanlarının yeniden korunmaya” alınacak olması...
Bolsonaro döneminde Amazon’un yağmur ormanları adeta kıyıma uğramıştı.
Bolsonaro ve Lula seçim kampanyasında.
HAPİSTEN BAŞKANLIĞA
Lula’nın tam adı Luiz Inacio Lula da Silva… 1945’te Brezilya’nın kuzeydoğusunda yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.
7 yaşındayken ailesi iş bulmak için Sao Paulo’ya taşındı.
10 yaşına geldiğinde hâlâ okuma yazmayı bile öğrenememişti.
14 yaşında Sao Paulo’nun eteklerindeki bir otomobil fabrikasında metal işçisi olarak ilk işine başladı.
Siyaset için ısınma turlarını da bu fabrikada yaptı.
Küçük parmağını makineye kaptırmıştı.
Bu onun siyaset yolunda çalışan kitleler için sempati simgesi oldu.
1975’te henüz 30 yaşındayken ülkenin en büyük işçi kuruluşu olan Metal İşçileri Sendikası’nın başına geçmişti.
1970’lerin ikinci yarısı ve 1980’ler boyunca Brezilya’nın askeri yönetimini hiçe sayan grevler selini o örgütlüyordu.
1980’de bu eylemler nedeniyle bir ay hapis yattı.
Son eşi Marise Leticia ile.
TARİH YAZDI
Serbest kaldıktan sonra Brezilya tarihinin ilk büyük sosyalist partisi olan “İşçi Partisi’nin” kurucuları arasındaydı.
Aydınlar, kanaat önderleri, aktivistler de hareketin içindeydiler.
Lula üç kez İşçi Partisi başkan adayı olarak seçimlere girdi ve başarısız oldu.
Nihayet 2002’de Cumhurbaşkanı seçildi.
Ülkenin “ilk işçi sınıfı başkanı” olarak tarih yazdı. Müthiş başarılı oldu.
Brezilya’ya benzeri görülmemiş bir ekonomik büyüme kazandırdı.
Bu nedenle “sosyal programlara harcayacak devlet fonları” oluşturabildi.
Eski Dışişleri Başkanı Celso Amorim o süreç için “30 ila 40 milyon insanı yoksulluktan kurtarmak harika” diyor.
Siyasi analist Thiago de Arago “Herkes mutluydu” diye Lula’nın başkanlık dönemlerini tanımlıyor.
Brezilya Anayasası gereğince iki dönem üst üste görev yaptıktan sonra Lula Cumhurbaşkanlığı’ndan çekildi.
Yerine 2011’de -desteklediği- Dilma Rousseff Başkan seçildi.
Ve…
Brezilya ekonomisinde iniş başladı.
Sadece iniş değil, politikada yozlaşma da…
Brezilya futbolunca faşizme vole…
OTO YIKAMA
Ve…
Brezilya tarihine “oto yıkama” olarak geçen polis ve yargı operasyonları başladı.
Yolsuzlukların üzerine gidildi.
Bu arada Lula da “yolsuzluk suçlamalarına hedef” yapılmıştı.
Yargılandı.
“Bir inşaat şirketinden siyasi yardımlar karşılığında bir sahil dairesini kabul ettiği” suçlaması sonucu 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Toplumda ona “haksızlık yapıldığı” kanısında olanlar kadar “adaletin yerini bulduğuna inananlar” da vardı.
Lula hapse girmeden önce çalışma hayatına başladığı Metal İşçileri Sendikası’nda bir konuşma yaptı: “Beni tutuklayabilirsiniz ama fikirlerimi asla. Bir savaşçının ölümünün devrimi durduramayacağını bilmelisiniz. Bunu öğreneceksiniz.”
Seçim Brezilya’yı ikiye böldü.
HAPİSTE SİYASET
Lula, parmaklıkların ardından da siyaset kavgasını sürdürdü.
Kısa sürede “oto yıkama” yargı operasyonlarının “siyasi araç” olarak kullanıldığı ortaya çıktı.
Davaya bakan federal yargıç Moro’nun “savcılarla gizli anlaşmalar yaptığı” belirlendi.
Ayrıca…
2021’de Yüksek Mahkeme “Lula’nın yanlış mahkemede yargılandığına ve yargıç Moro’nun ön yargılı olduğuna”
karar vererek mahkûmiyeti iptal etti.
580 gün parmaklıklar ardında kaldıktan sonra Lula serbestti.
Artık başkanlık yarışına hazırdı.
Lula, Metal İş Sendikası başkanlığına seçildiği günlerde.
SIFIR YOLSUZLUK
Sağcı Bolsonaro 2019’da göreve başladığında “sıfır yolsuzluk” sözü vermişti. Ve…
Bu sözü 237 kez tekrarlamıştı. Ne var ki hakkında 130’dan fazla suçlama var.
UOL haber sitesine göre, “ailenin 107 gayrimenkul alımı” soru işareti yansıtıyor.
Bunların yarısının bedeli de “nakit” olarak elden ödenmiş gözükmekte.
Rio de Janeiro’daki savcılar bunlardan 25’inin devlet personel maaşlarından bir şekilde çekilen parayla satın alınıp alınmadığını incelemekte.
Bolsonaro bütün bunları gizli tutmak için Kongre üyelerine fonlar dağıtarak sıkı bir
sadakat sağladı.
Gizlemeye çalıştı.
Ancak federal polis “gizli bütçe” olarak adlandırılan bu dosyadan tutuklamalara başlamış bulunuyor.
Bolsonaro kendisini ve çevresini incelemelerden ve yargılamadan korumak için devletin başında olduğu sürece “Cumhurbaşkanlığı sarayını ziyaret edenlerin isimleri için 100 yıllık gizlilik kararı” aldırttı.
Lula ise “hükümetin ilk gününde bu sırları kaldıracağım” açıklamasını yaptı.
Lula, ocak ayında göreve başlayacak. Bolsonaro, destekçilerine “seçimin sadece üç sonucunun olacağını” söyledi: “Kazandı, öldürüldü ya da tutuklandı…”
Sonra…
Noktayı “Piçlere söyleyin, asla tutuklanmayacağım” diye koydu.
Eski başkanlar hakkında dava açabilecek başsavcı da Bolsonaro’nun -usul dışı- atadığı bir isim.
……………………
Şimdi merak edilen şey, Bolsonaro’nun bilgisayarlarla yapılan oylamalara
itiraz edip etmeyeceği…
“Askerler bu umudu vermediği için itiraz etse bile fazla etkili olmayacağı” konuşulmakta.