Yıl 1986...
Son 20 yılın en düşük enflasyon oranı yüzde 24,6'nın gerçekleştiği yıl.
Turgut Özal, kalp ameliyatı geçirmiştir.
Başbakan Vekili Kaya Erdem'dir.
Turgut Özal'ın 24 Ocak operasyonu dahil hep en yakınında olan ekonomist.
Kaya Erdem'den bugünlerin kriz yorumunu yansıtalım:
"Krizin patlayışından bu yana 45 gün geçti.
Çok geç kalındı.
Oysa... Bayram sonunda ciddi bir program hazırlanıp açıklanmış olmalıydı.
Hatta... Derhal harekete geçilmeli, operasyon yapılmalı ve güven ortamı sağlanmalıydı."
Dün dolar serbest piyasada 1 milyon 200 binin üzerinde işlem gördü.
1 milyon 400 bini vurduğu da oldu.
Peki neden böyle?
Erdem yorumluyor:
"Doların bu kadar yükselmesi şaşırtıcıdır.
Ekonomik izahı yok.
Çünkü doların TL karşısındaki değer farkı yüzde 8 dolaylarındaydı.
Hadi TL'ye ihracatı arttırmak için fazladan yüzde 8 daha değer düşürtüldü diyelim.
Yüzde 16 olur.
Biraz daha abartalım.
Yüzde 20 - 25...
Kısacası... Dolar 850 bin TL'de tutulabilirdi.
Ama bugünlerin yüksek dolar fiyatları ve oranları anlaşılır gibi değil.
Kanatlanmış rakkamlar, gecikmelere ve ekonomi yönetimindeki yanlışlara dayanır.
Kapsamlı bir programın ortaya konuşu için bile 45 gün çok uzun süredir."
Dün açıklanan toptan eşya endeksi yüzde 10 artışı işaretliyordu.
Tüketici endeksi ise yüzde 6...
Erdem'e göre; "Ekonomide fiyat artışları önce toptan eşyada görülür... Sonra tüketici fiyatlarına yansır.
Şimdi toptan eşya endeksinin yüksek olması, önümüzdeki ay tüketicinin daha da zor günler geçireceğini, fiyatların artacağını, eğer rahatlatıcı bir güven ortamı sağlanmazsa döviz fiyatlarında tırmanışın işaretleridir."
Artık zaman yitirmeden harekete geçmek ve bir bütün halinde programı ortaya koymak gerekir.
"Makro" denebilecek genel tarihin ötesinde, "mikro tarih" deyimi de vardır.
Örneğin... Yemeğin tarihi, modanın tarihi gibi...
"Makro tarih", genelde ağır ve sıkıcı görünür.
Kitapları da az ilgi çeker.
Buna karşılık... Daha renkli konular işleyen mikro tarih kitapları, çok satar... Büyük ilgi yaratır.
Bizde de ekonominin "önlem" etiketi altında popüler "mikro tarihleri" yazılıyor.
Bir çeşit uykuluk.
Örneğin... Makam aracı tasarrufu, böyle bir vitrindir.
Sanki yeni bir olay gibi vitrine konuyor.
Oysa... Bu köşede daha aylar öncesi yer alan bir yazıda, "Sümer Oral'ın çok ayrıntılı bir çalışma yaptırttığı ve makam araçlarından birkaç katrilyon tasarruf sağlanacağı" belirtilmişti.
O zaman gerçekçi bir yaklaşımdı... Şimdi ise gerçekçilikten daha öte yemek ya da moda tarihi gibi ilgi çekecek, popüler bir mikro tarih girişimi.
Başka bir gerçeklik ortaya konulmayınca böyle soslara başvuruluyor.
Ne mi yapılmalıdır?
24 Ocak kararları, 15 günlük bir çalışma sonucu hazırlanmıştı.
Orta boy bir kitap kalınlığıyla resmi gazetede yayınlandı.
Ekonomiyi bütünüyle kucaklıyordu.
Krizin ateşini 24 saatte düşürdü.
1983'te, Anavatan tek başına iktidar olduğu zaman yayınlanan resmi gazetede ekonomi devrimi yapılmıştı.
Telefon kataloğu kalınlığında bir resmi gazeteydi.
Hiçbir şey yapılmasa o iki resmi gazete cildine bakılsa, nasıl bir çalışma yapılması gerektiğinin örneği bulunur.
Derviş, keşke Erdem ve o zamanki kurmayların danışmanlığına başvursa...
Onlar ekonominin bizden fışkırmış Fatih Terimler'i, Mustafa Denizliler'i ve yardımcılarıdır.
Derviş'e, Türkiye gerçekleri ışığında omuz verecek ağabeyleridir.
........
Değerli insan Ayhan Şahenk'i yitirdik.
Ona Allah'tan rahmet, ailesine, camiasına, dostlarına, eğitim ve sağlık katkılarıyla ulusumuza kazandırdığı gençlere başsağlığı diliyorum.GC.
