Ukrayna’ya Kore modeli
Ukrayna savaşı ikinci yılına girerken “Kore modeli” dolaşıma girdi.
Şöyle ki:
Kore Savaşı hâlâ -resmen- “bitmiş değil.”
1953’te savaş bir “ateşkesle” sona erdi.
Çatışma “dondurucuya konulmuş” oldu.
…………………..
Dünkü Financial Times gazetesine göre, Ukrayna için de “Güney ve Kuzey Kore arasındaki ateşkes modeli” önemli bir seçenek olarak mümkün.
ÜÇ SEÇENEK
Ateşkes seçeneği için üç gerekçe şöyle:
1 - Ne Rusya ne de Ukrayna tam bir zafer elde edebilecek durumda değil.
2 - Her iki ülkenin siyasi pozisyonları da bir barış anlaşmasını mümkün kılmak için çok uzak. İç kamuoyları barışa hazır değil. Rus kamuoyu daha fazla toprak kazanımından yana. Ukrayna kamuoyunda ise kaybedilmiş toprakların -Kırım dâhil- geri alınması görüşü ağır basıyor.
3 - Rusya da Ukrayna da “ateşkesi tercih edebilecekleri” ciddi kayıplar yaşıyor.
Gerçi Moskova’nın hâlâ “zafer dilini” konuştuğu ve Vladimir Putin’in kendisini İsveç’le 21 yıl savaştıktan sonra “büyük Kuzey savaşını” kazanan Çar büyük (deli) Petro’ya benzettiği gerçektir.
Ama…
Tarih öyle demiyor.
BÜYÜK KUZEY SAVAŞI
Burada 21 yıl süren Rusya-İsveç savaşına bir parantez açalım.
Rusya’nın tarih sahnesine başat aktör olarak çıkışı 17’nci yüzyılın son çeyreğiyle 18’inci yüzyılın ilk çeyreği arasındaki yıllardadır.
Bu yükselişin mimarı ise bizim “Deli Petro” dediğimiz, “Büyük Petro” olarak bilinen Çar I. Petro’dur.
IV. İvan’ın (Korkunç İvan) doğu ve güneydoğu yönlerinde geliştirdiği Çarlık imparatorluğunun topraklarını Büyük Petro batıya doğru da açmıştır.
Siyaset, askeriye, ekonomi ve kültür alanlarında batılılaşma amacıyla devrim niteliğinde değişimlere de imza atmıştır.
Rus tarihinin en önemli figürlerinden biridir.
Çar I. Petro sancılı ve karışık bir sürecin sonunda üvey ablası Sofia ile olan taht mücadelesini üvey abisi İvan ile güç birliği yaparak kazanmıştı.
Çarlık unvanını üvey abi İvan’la paylaşmıştı. Sonunda onu da bertaraf edip 22 yaşında tahtın tek vârisi ve sahibi olmuştu.
O yıllarda İsveç tahtına henüz 15 yaşında olan XII. Karl geçmişti.
Kuzeyin en güçlü ülkesi olarak bilinen İsveç, bugünkü topraklarından çok daha geniş bir coğrafyaya yayılmıştı.
Tahta bir çocuk kralın geçmesini fırsat bilen Lehistan, Danimarka ve sonrasında Rusya, İsveç’e karşı savaşa girdiler.
Ancak…
Çocuk Kral çetin cevizdi.
Ordusu eğitimli, güçlü, tecrübeli ve donanımlıydı.
Önce Danimarka’ya, sonra da Lehistan’a diz çöktürdü.
Rusya sayıca çok ama eğitimi az, donanımı yetersiz ordularıyla güçlü İsveç karşısında teke tek kalmıştı.
Üst üste yenilgiler alarak hep geriye çekildi.
Bu geri çekilişler sonucu İsveç kuvvetleri Rusya’nın 800 km içine kadar girmişti.
XII. Karl’ın İsveç’i, “Güneş Kral” XIV. Louis fırtınasının estiği İsveç’i Avrupa’da her devletin müttefik olmak istediği süper devlet konumuna gelmişti.
Ama sonra sonuç öyle olmadı.
Rusya-İsveç savaşı 21 yıl sürdü.
Çeyrek yüzyıla yakın savaş sonunda 70 bin kişilik İsveç kuvvetleri 14 bin kişiye inmişti.
Cephane, yiyecek, kış şartlarına göre giysi tedarikleri neredeyse tükenmişti.
Daha önceki çatışmalarda da XII. Karl bacağından yaralanmıştı, sedyede taşınıyordu.
Buna karşılık son savaşa kadar olan süreçte de Büyük Petro Avrupa’dan getirttiği subaylarla ordularını eğitmiş, silahlarını modernize etmiş, askerlerine tam donanım ve tedarik sağlamıştı.
Sayıca da üstündü.
XII. Karl’ın “yenilmez” şöhretli ordusu Avrupa’da yankılar uyandıracak tarihi bir hezimete uğradı.
Petro’nun lakabı “Büyük” oldu.
Devrime kadar Rusya’nın başkenti olacak Saint Petersburg dolaylarını İsveç’ten aldı.
Lehistan’ın başına kendine yakın Augustus’u tahta geçirdi.
Artık Rusya bir “Avrupa-Asya imparatorluğu” olmuştu.
PUTİN ‘BÜYÜK ÇAR’ DEĞİL
Ancak…
Putin “kendini Büyük Petro’yla” mukayese edemez.
Bu yüzyılda hiçbir savaş 21 yıl süremez.
Ayrıca…
Gerçek şu ki… Rusya zaten Ukrayna’da başarısız oldu. Kiev, Harkiv ve Herson’dan geri püskürtüldü.
100 bin Rus askeri öldü ya da yaralandı.
Bu durumda Rusya’nın savaşı sona erdirmek için bir “barış” kararı “yenilginin kabulü” anlamına gelebilirse de…
Bir ateşkes “askeri taktiksel ayarlama” olarak sunulabilir.
Rusya Herson’dan çekildiğinde böyle olmuştu.
Sir Lawrence Freedman “Kore ateşkesinin tam bir barış anlaşması olmadan, kuvvetleri ayırarak çatışmayı durdurmasına” işaret ediyor.
Bunu Ukrayna savaşı için de bir “olasılık” olarak görüyor.
LİDERLER PSİKOLOJİSİ
Ukrayna bunu neden kabul etsin?
Batı mali ve silah yardımıyla arkasında.
Ahlaki, politik ve varoluşsal sebepler savaş motivasyonunu güçlendiriyor.
Savaştaki kazanım ivmesi lehinde…
Ayrıca…
Ateşkesi kabul ederse, “Rusya’nın donanımını sağlayıp yeniden saldırmayacağının” garantisi ne?
Rusya zayıflamışken ilerlemek istiyor.
………………..
Ancak…
“Batı’nın desteğinin hep böyle devam edeceğinin de garantisi” ne?
Burada asıl sorun “Rusya’nın yeniden saldırması ihtimalidir.”
Financial Times’a göre, çare, ateşkes imzasını izleyen kısa sürede Ukrayna’nın “kirpiye” dönüştürülmesi için tüm askeri yardım ve güvenlik garantilerinin verilmesidir.
Rusya bir daha elini sürememelidir.
Öte yandan…
Savaştan sonra tamamen harap olmuş Güney Kore’nin bugünkü müreffeh, gelişmiş hali de model gösterilmelidir.
Batı’nın Ukrayna’yı yeniden inşa etmesi, ekonomisini geliştirmesi için Ukrayna’ya sağlayacağı kaynaklar, Zelenskiy ve Ukrayna halkı için -belki de- çekici olabilir.
…………………
Dileyelim ki bu haksız, hukuksuz istilanın ve kanlı savaşın sonunu getirecek formül arayışında “ateşkes” seçeneği de dikkate alınsın.
