1980 sonrası siyasete bakıldığında iki belirleyici "zellik g"zlenir. Birincisi ordu - siyaset ilişkisinin biçimsel değişimine rağmen, boyutunun değişmemesidir. 12 Eylül rejiminden kurtulunurken, demokratikleşme süreci hızlanabilirdi. Olmadı. İkincisi, ™zal yeşerdiği bu ortamın değişmesi y"nünde bazı sınırlı adımlar atsa da, paradoksal biçimde bu yapıyı kalıcılaştıran etmenlere de katkıda bulundu.™ncelikle, gerek ter"r, gerekse siyasetteki parçalanma bu normalleşme sürecini engelledi. šstelik eski siyasetçilerin haklarının iade edilmemesi için ™zal'ın 12 Eylül paşalarıyla verdiği mücadele demokrasiye ağır darbe oldu. Yarattığı cepheleşme merkez sağı bugünkü derbeder hale getirdi. İkincisi, izlenen politikaların getirdiği sosyal çarpıklaşma karşısında sosyal demokratların yarattığı hayal kırıklığı siyasetin radikalleşmesine neden oldu. Ancak yaratılan bu adaletsizlik karşısında etkin olamamaktan daha büyük hata, ona neden olmaktı. šçüncüsü, geliştirilmeye girişilen "zel kesim, kamu alanıyla ilişkisinde sürekli karşılıklı moral erozyonlar (yozlaşmalar) yarattı. Demirel'in sınırsız popülizm ve letarjizmine (kayıtsızlığına) karşı, nepotizmaya (kayırmacılık) dayalı gelişme!™zal'ın elbette Türkiye'de bıraktığı çok olumlu izler var:* Kambiyo sistemini reforme etti. İşadamlarına cesaret vererek ekonomiyi dış dünyaya açmaya çaba g"sterdi. Solun iyiden iyiye ezilmiş olması elini serbestleştirdi ve "zel sekt"rün gelişmesi zihniyetini toplumda bir "cü olmaktan kurtarıp, bir amaç olduğunu g"sterebildi.* Kamuda büyük altyapı yatırımlarına girişti. İletişim ve 1970'li yıllarda planlanan turizm yatırımlarını tamamlattı.* Politikada yumuşak ve resmi olmayan bir üslup sergiledi. Dinledi, tartıştı. Parti tabanıyla ilişkiyle zaman kaybetmedi, çevresiyle ç"züm oluşturmaya çabaladı.Ancak geldiğimiz bu noktada, ki derin bir krizdir, ™zal'ın "nemli katkıları vardır. "Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı" da bunu düzenlemeye çalışmaktadır:* Mali serbestleşme için seçilen zaman yanlıştı. Bütçe açıklarının kabarık, kur politikasının da enflasyona endeksli olduğu bir d"nemde ("ng"rülebilir kur) faizler serbestleştirilince patladı. Yüksek reel faiz "zel kesimin büyümesini istikrarsız hale getirdi. Giren sıcak para da ulusal kaynakların harap olmasına neden oldu. Son günlerin bazı sert muhalefeti belki o d"nemin hatalarını "rtmek için yapılıyor.* Kamu maliyesindeki popülist yapı eski politikacıların siyasete d"nmeleri ile hızlanmıştı. Bir sürü fon yaratılarak harcamalardaki disiplin yok edilmişti. Program bu fonları tasfiye etti.* Uygun iç ve dış konjonktüre rağmen "zelleştirme yapılamadı.. Kamu bankalarının reformu yapılamadı.. İletişimdeki atak, deniz ve demiryolları ulaşımında sağlanamadı..™zal "zel kesimi geliştirmek için "uygun ortam" hazırlamanın "tesinde, bazı girişimcilere ""zel olanaklar" sağlamaya çalıştı. B"ylece kimisi hayran kaldı, kimisi düşman oldu. Ancak bu farklı y"nleriyle izler bıraksa da kurduğu parti şimdi can çekişiyor. hursit@marun.edu.tr Yarın ANAP'ın olağan kongresi toplanıyor. ™zal'ın 18 yıl "nce kurup tek başına iktidara taşıdığı bu parti o kadar yıpranmış durumda ki, erken seçim olsa baraj sorunu yaşayabilir. Oysa siyasette ™zal hala "nemli bir eksen.
