Fatih Birol: Ortadoğu artık ciddi bir petrol tüketicisi

İstanbul’da düzenlenen 3 günlük “Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da Sürdürülebilir Küresel Rekabet” konulu 4. Boğaziçi Zirvesi’nin kapanışında Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) Başekonomisti Dr. Fatih Birol’u dinledik.
Dr. Birol başkanlığındaki ekip tarafından hazırlanan ve enerji piyasalarındaki oyuncuların her yıl merakla bekledikleri Küresel Enerji Görünümü Raporu 2013, daha 10 gün önce Londra’da açıklanmıştı. Dünyadaki enerji aktörlerinin rollerinin yeniden yazılmaya başlandığı şu dönemde en yetkili ağızdan, özellikle Ortadoğu bölgesi ve Amerika ile ilgili en taze bilgileri aldık.

ABD Rusya’yı geçecek
ABD’de kaya gazı ve kaya petrolü çıkarılmasından sonra, petrolde Ortadoğu’nun kilit rolü azalıyor mu sorusuna Birol’un yanıtı net: “Ortadoğu gelecekte de dünya petrol piyasalarının kalbi olarak kalmaya devam edecek. Dr. Birol’a göre dünya enerji piyasasında son dönemdeki en büyük değişiklikler şunlar:
1) Düne kadar en büyük enerji ithalatçısı olan ABD, 2015’te Suudi Arabistan ve Rusya’yı geçerek dünyanın en büyük petrol üreticisi, kaya gazında da en büyük ihracatçısı olacak.
2) Petrol tüketiminin son dönemde çok hızlı arttığı Ortadoğu, dünya enerji piyasasında ağırlığını artık sadece üretici olarak değil, tüketici olarak da hissettiriyor.
3) Kanada yıllarca petrol ve doğalgazını ABD’ye ihraç etmişti. Artık ABD’nin ihtiyacı kalmadığı için Asya’ya yöneldi.
4) Brezilya da 2015’te petrol ihracatçısı olacak

Chanel parfümü mü?
Enerjideki toplam 500 milyar dolarlık sübvansiyonun yarısının Ortadoğu’da yapıldığını belirten Birol, Suudi Arabistan, Irak, İran gibi ülkelerde doğalgaz ve petrol fiyatlarında ciddi sübvansiyonlar olduğuna ve bu sübvansiyonlar, enerjinin verimli kullanılmasını engellediği için tüketimin gereğinden fazla arttığına dikkat çekti.
Ortadoğu’da elektrik üretiminin % 35’inde petrol kullanıldığını belirten Birol, teşbihte hata olmaz misali hoş bir benzetme yaptı:
“Bu çok ciddi bir hata. Çünkü petrol en pahalı girdi. Elektrik üretiminde petrolün kullanılması, Chanel parfümünün kamyon yakıtı olarak kullanılması gibi bir şey. Zaten dünyada enerjinin en verimsiz kullanıldığı yer Ortadoğu!”

Ortadoğu, Çin kadar…
ABD ekonomisi çok büyük bir “come back” (geri dönüş) yapacağı görüşünü savunan Dr. Birol, dünya enerji tüketimindeki artışın üçte ikisinin Asya’dan geleceğini, ancak Çin’de talep 2020’de doyma noktasına ulaşacağı için 2020’den sonra lokomotifin Hindistan olacağını belirtti.
Dr. Birol’a göre 20 yıl sonra Ortadoğu’da tüketilecek petrol, Çin’in bugünkü tüketimine eşit olacak. Bunun için 380 gigabayt yeni santral kurulması gerekecek. Bu 1 Japonya artı 1 Güney Kore demek.

Türkiye’ye öneriler
Kıssadan hisse: Ortadoğu, tüketici olarak da dünya enerji sistemine damgasını vuracaksa, enerjiyi çok verimsiz kullanarak israf ediyorsa ve Asya ile arasındaki ticareti geliştiriyorsa…
Fatih Birol, Türk iş dünyasını şimdiden harekete geçmeye çağırıyor. “2020’de Ortadoğu petrolünde artış istiyorsak, yatırımları bugünden yapmak lazım. Şu anda Irak’taki en büyük yatırımları Çinliler yapıyor. Türkiye de hem Kuzey Irak’ta, hem de Irak’ta harekete geçmeli.”