Meral Tamer
Tüm Yazıları
Yunanistan krizi, pazar günü yapılacak referandumla yeni bir safhaya giriyor. Nefesler tutulmuş, pazar akşamı sandıklardan çıkacak sonuçlar bekleniyor.
Yunan halkı Avrupa Birliği’nin önerdiği kemer sıkmaya evet derse Başbakan Aleksis Çipras istifa edecek; hayır derse Yunanistan kendi kaderini kendisi belirleyecek.
Aslında beklenen gelişmeydi ve Çipras’ın Uluslararası Para Fonu IMF’ye 1.6 milyar dolarlık borç diliminin ödenmeyeceğini açıklamasıyla birlikte Yunanistan iflas sürecine girdi.
Bu arada IMF de “olur böyle vakalar” babında 1812-2012 yılları arasındaki 200 yıllık dönemi kapsayan bir araştırmayla, temerrüde düşen ülkelerin listesini çıkarttı. Anadolu Ajansı’nın bu araştırmadan derlediği verilere göre son 200 yılda 83 ülke, iç ve dış borç yükümlülüklerini yerine getiremeyerek en az 1 kez iflas etmiş. Bunların arasında ABD, Almanya, Japonya, İngiltere ve Çin gibi dünyanın önde gelen ekonomileri de var.
Yunanistan da Türkiye’de 6 kez temerrüde düşmüşler.
ABD 5 kez iflas etti
ABD, kuruluşundan bu yana 1 kez dış, 4 kez de iç borçlarını ödeyemeyerek, toplamda 5 defa temerrüde düşmüş. Genellikle bankacılık sektöründeki krizlerden kaynaklanan bu iflasların ilki 1790, sonuncusu ise 1933 yılında yaşanmış.
Avrupa kıtasındaki 47 ülkeden 22’sinin iflastan kurtulamadığını görüyoruz. Örneğin Almanya, son 212 yılda 8 kez temerrüde düşmüş; sonuncuları 2. Dünya Savaşı nedeniyle 1939 ve 1948’de. Avrupa’nın en çok iflas eden ülkesi ise 19. yüzyılda 8 kez, 20. yüzyılda da 1 kez olmak üzere toplam 9 defa temerrüde düşen İspanya.
Asya kıtasındaki 47 ülkeden 14’ü iflas deneyimine sahip ve bu ülkelerin arasında Japonya, Çin ve Hindistan gibi dünyanın belli başlı ekonomik güçleri de bulunuyor.
L. Amerika
Latin Amerika ülkeleri, iflas edenler listesinde açık ara başı çekiyor. Güney Amerika’daki 12 ülkeden iflas etmeyen yok. Venezuela, Peru ve Ekvator, 10’ar kez temerrüde düşerek dünya rekorunu ellerinde bulunduruyorlar. Hemen ardından 9 kez temerrüde düşen Brezilya, Meksika, Uruguay, Şili geliyor. Arjantin de bu konuda epey sabıkalı.
Buna karşılık 12 ülkenin bulunduğu Okyanusya, bugüne kadar hiçbir devletin temerrüde düşmediği tek kıta.
Varufakis’in kitabı
Bu arada şu anda Yunanistan Maliye Bakanı Prof. Dr. Yanis Varufakis’in “Küresel Minotauros” adlı kitabını okuyorum.
Hem bilimsel bir titizlikle hem de alışıldık bir iktisatçıdan pek beklenmeyecek edebi bir üslupla kaleme alınmış. Son derecede akıcı; Türkçe çevirisi de çok iyi.
Girit canavarı Minotauros’a haraç ödemeye mecbur bırakılan Atinalılar gibi, dünyanın “Küresel Minotauros”u Amerika da, 1970’lerden beri bütçesini ve ticaret açıklarını finanse etmek için geri kalan ülkeleri haraca kesmektedir. Bugün gelinen noktada ise ölümcül yaralar almış Minotauros’un yol açtığı sonuçlar, her yanımızı sarmıştır.
Varufakis küresel ekonomiyi, farklı bir bakış açısıyla değerlendiriyor. Mitolojik göndermelerle de lezzetlendirdiği teorisiyle, bugünkü “akıldışı küresel ekonomik düzene yeniden akıl katabilmek için” öneriler getiriyor.