Çalışan bir girişim ekosistemi en kısa tabiriyle hem çarkların döndüğü hem de çarkların her geçen yıl daha da büyüdüğü bir ortam kurulduğu takdirde mümkündür. Çarkların dönmesi için ise girişimcinin ve yatırımcının mutlu olması en önemli kriter olarak karşımıza çıkıyor. Her girişimcinin ve her yatırımcının mutlu olması tabi ki çok zor ama ne kadar oran yüksek olursa o kadar iyi.
Girişimci kısmına çok girmeyim ama yatırımcı mutlu olursa zaten girişimci de mutlu olur. Yatırımcının mutlu olması da en kaba tabirle bir koyup beş aldığı zaman olur. Yani yatırımcının yatırım yaptığı girişim sürekli büyüyecek ve dört beş yılda da “exit” yapıp yatırımcısının yüzünü güldürecek ki yatırımcı daha da motive olsun ve daha çok yatırım yapsın. Yatırımcının çok iyi “exit” yaptığını duyan başka yatırımcılar da yatırımcı olsun, onlar da yatırım yapsın ve katlanarak büyüsün ekosistem. Başka bir deyişle bir girişime yaptığı yatırımı 4-5 yılda 10 katı olarak geri alabilen bir melek yatırımcı başkalarının da melek yatırımcı olmasını motive eder. Bu da hem yatırım bolluğu demek hem de girişim bolluğu demektir.
Futbola benzetirsek Altınordu kulübü iyi bir tohum yatırımcısı diyebiliriz. Genç yetenekleri çok erken aşamada bulup iyi bir aşamaya getiriyor. Sonrasında ise özellikle büyük kulüplerde vitrine çıkabilenler ya daha da büyük kulüplere gidiyor ya o seviyelerde kalıyor ya da daha kötüye gidiyorlar. Bu nedenle Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor’u Seri A yatırımcısı olarak görebiliriz. Bu kulüpler istisnalar haricinde çok genç yaşta (tohum) futbolcuları takıma monte edip parlatamasa da Altınordu ve benzeri kulüplerden aldıkları futbolcuları daha kolay vitrine çıkarabiliyorlar. Benzer şekilde bir melek yatırımcı nasıl girişim sermayelerinin iştahını kabartacak bir sürü yatırım buluyor ve onları girişim sermayelerinin istediği seviyeye getirebiliyorsa, Altınordu gibi kulüplerin de bir sürü yetenek bulması dört büyüklerin ilgisini o kadar çok Altınordu’ya çekecektir. Sonrasında ise diğer kulüpler de Altınordu gibi olmaya çalışacaktır ve daha çok yetenek çıkartmaya çalışacaktır. Bu nedenle melek yatırımcılar için en doğru çalışma yöntemi, ileride Seri A yatırım alabilecek girişimleri keşfedip, onları iş ağı ve deneyimi ile besleyip, sonra da girişim sermayelerinin iştahını kabartacak şekilde onlara hazır hale getirmekten geçiyor. Startups.watch’un araştırmasına göre 2010-2017 yılları arasında her yüz tohum yatırımından yaklaşık yedisi sonraki turlarda girişim sermayelerinden yatırım alabilmiş. O yedi taneden de bir iki tanesi “exit” yapsa bir elin parmaklarını geçmeyecek sayıda melek yatırımcı mutlu olacak demektir. Diğer melek yatırımcıların ise motivasyonu kırılacak ve hem kendileri daha az yatırım yapmaya başlayacak hem de etrafındaki melek yatırımcı olmak isteyenleri etkileyecektir. Bu da dönüp dolaşıp hem yatırımların azalmasına hem de girişimlerin azalmasına neden olacaktır.
Melek yatırıcımlar ne yapmalı derseniz, yapılacaklar listesi çok karmaşık değil. Öncelikle bir üst turda yatırım yapabilecek girişim sermayeleriyle daha yakın çalışacaklar ve onların ajandasına ve kriterlerine uygun girişimler bulmaya çalışacaklar. Örneğin Türkiye’de oyun girişimlerine Seri A yatırım yapan girişim sermayesi yoksa ve oyun girişimleri de sürekli finansman gerektiriyorsa bir melek yatırımcının bir oyun girişimine tohum yatırım yapması büyük ihtimalle hayal kırıklığıyla sonlanacaktır. Bu nedenle girişim sermayelerini en iyi bilenlerin melek yatırımcılar olması oldukça önemlidir. Hatta her yatırımı öncesi “Ben bu girişimi şu noktaya getirirsem siz ilgilenir misiniz?” cümlesini girişim sermayeleriyle konuşmak bile kolay bir çözüm olabilir. Aynı şekilde girişim sermayelerinin de özel sermayelerle (PE) benzer konuşmaları yapması çarkların daha kolay işlemesi için iyi bir yöntem olabilir. Tabi doğru yatırım turunda doğru değerleme, doğru şartlar sözleşmesi, doğru yatırım oranları gibi bir çok sebep de bir sonraki yatırım turuna geçmenin ön şartı olarak karşımıza çıkıyor. Bunların hepsini yaptıkça ekosistemimizdeki çarklar daha iyi işleyecektir.