Krizin adı, "1994 Şubat" konmuştu. 27 Mart seçimleri arifesinde hükümetin kriz çıkartabileceğine ihtimal verilmiyordu. Faizler yükseldi; Marmarabank, TYT Bank ve İmpeksbank kapandı, mudilerin parası battı. Türkiyenin en büyük aracı kurumu Türkinvest de battı. Bir gün önce eline tutuşturulan Adana ve Afyon Çimentonun 48 milyon dolar değerindeki hisse senetlerini, devlete 2 milyon dolara devredebildi. 46 milyon dolar zarar yazdı. Türkinvest 28 Nisan 1994te kapatıldı, 29 Nisanda Yatırım Fonu Ortaklığı kurma izni çıktı (!) 2 bin çalışan, binlerce yatırımcı parasını alamadı. Sahibi Nasrullah Ayan hakkında 160 dava açıldı. Günler bugün gibi geçiyordu. Bankalar batıyor, paralar eriyor, faturayı halk ödüyordu. İade - i itibar Sabancının krizden önce 40 milyon dolar teklif ettiği Çelik Halatın yüzde 51i İflas Masasında 21 milyon dolara gitti. Afyon Çimentodaki yüzde 40, Marmaris Altınyunustaki yüzde 10 hisselerini, villaları, arazileri sattı.Şubat 2001de iflasın kaldırılması için mahkemeye başvurdu. "Artık 5 kuruş borcum yok. Konuşabilirim. Ankaralı bir grubun davası sürüyor, o da bilirkişi raporlarının gelmesiyle yıl sonunda biter. Turkinvest iade -i itibarını kazanır" diyor...Elindeki 100 bin belgeyi elekronik ortamda okuyucularla paylaşmaya hazırlanıyor. İnternette iki site açacağını söyleyen Ayanın kahramanları o günün bürokratları.Sekiz ay önce babasının Mersindeki bürosuna ve evine yerleşen Ayanı bize en son hatırlatan olay, Egebanka el konulan gece ele geçirilen kasetlerde yaşanıyordu. Dönemin İçişleri Bakanı Tantan "O gece kasette öyle biri var ki, ucu Nasrullah Ayana kadar gider" demişti.Tantanın sözünü ettiği kişinin reklamcı Nail Keçili olduğu açıklandı. Ancak Keçili ile Ayan ilişkisi açıklığa kavuşmadı. Çünkü Keçili, Ayanın reklamcısı olmaktan öte bir ilişkinin delili olarak sunulmamıştı. Böyle olunca Ayanın kiracısı, öldürülen borsacı Yener Kayanın iş arkadaşı bir başka isim üzerinde duruldu ancak isim delillendirilemedi. Ayan aracı kurum faaliyetlerinden tahliye oldu. 1985de hayali ihracat davasından, Antakya ve Yayladağ Cevaevlerinde 45er gün yattı. Yeniden hayata döndüğünde, aracı kurum açamaz ve iflası istenmiş bir işadımıydı. Elinde ne varsa satmaya koyuldu. Borcu o günün parasıyla 1.6 trilyon liraydı, 5 trilyon olarak bunları geri ödemesi, 1997ye kadar sürdü. Reformlara bağlı Bundan sonra ne yapar?Ayan, "Reformlar yapılmazsa borsaya dönmem, belki de gider İsviçreye yerleşirim" yanıtını veriyor. İsviçre, Ayanın ikinci vatanı. Maliye borçlarından kurtulduğu gün ilk yapacağı iş İsveçe çocuklarının yanına gitmek. Ayan, kendi başına gelenleri Demirbank olayına benzetiyor. "Ben hisse senedi ile battım, onlar Hazine kağıtlarıyla" diyor. Onlar ne diyecek? "Hayali ihracatı ispatlamak güç. Neden vergi cezalarını artırmıyoruz? Vergi kaçırmanın cezası 6 aydan 3 yıla kadar. Hayali ihracat 7.5 yıldan 15 yıla kadar. Amerika 1929 krizini vergi cezaları ile aştı. Vergi kaçırana, eroin kaçırandan daha çok ceza vermek gerekir."Ayan ile konuşunca kahramanlar aklıma geliyor. Çukurova Grubundaki eski SPK Başkanı Ali İhsan Karacan, Akbankta eski Hazine Müsteşarı Osman Ünsal gibi bürokratlar.Hatırı sayılır yerlere gelen eski Türkinvestliler...MNG Holdingin sahibi Mehmet Nazif Günal ile çalışan, zamanında da Ahmet Özal ile VİP Airi kuran, Ayanın Sultan Airdeki ortağı Yavuz Çizmeci.Hele şu belgeler bir "tıklansın" da, işin aslı astarı ortaya dökülsün bakalım. Ayan konuşmaya başladı ya, eleştirileri de hemen arkasından geliyor. Hayali ihracatçılara verilen cezanın arttırılması yönünde çıkartılması düşünülen kanun tasarı için bakın ne diyor? Irak ile ikinci perde Bu konuya girmemin nedeni Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde 3 Temmuzda oylanacak, "Irak karayollarının BM denetimine alınması" yönündeki karar. Irak karara tepkisini, "O zaman ben de karayolunu ticarete kapatırım" diyerek dile getirmişti.Eğer bu karar çıkarsa, Türkiyenin Kuzey Iraktan ayda aldığı 50 bin ton mazot hayal olacak. Ayrıca Irak üzerinden Sudi Arabistan ve Kuveyte bağlanması düşünülen transit karayolu projesi de anlamını yitirecek.BM, Irak ile ambargo çerçevesinde mal karşılığı petrol ticaretini öngörüyordu. Buradan doğan gelirin yüzde 35ini de savaş tazminatı olarak kesiyordu. Aynı uygulama karayolu ticaretinde de olduğu zaman karardan en çok etkilenen ülke Türkiye olacak.Dışişleri Bakanı İsmail Cem Yunanistan ile sirtaki yaparken, ABDnin sahnelediği Irak oyununun adını koydu mu acaba? syilmaz@milliyet.com.tr Gazianteplilerin Baltalimanındaki buluşmasında, Gaziantep Ticaret Odası Başkanı Mehmet Aslan, Başbakan Bülent Ecevit ile ABD Başkanı Bill Clintonu ziyarete gittiğinde başından geçenleri anlatmış. Ayrıntılarına girmeyeceğim ama şu kadarını söyleyeyim, ABD, Irak ile ticari ilişkisi olanları tek tek tesbit ediyor.
