Taha Akyol
Tüm Yazıları
Atilla İlhan'a, edebiyatçılığının yanında büyük bir kültür sentezcisi düşünür olarak çok saygı duyarım.İlhan "Atatürk, Mustafa Kemal, Ulu ™nder" değil "Gazi" kavramını tercih eder. Çünkü İlhan'ın 'büyük sentez'in tarih**ı temsilcisi "Gazi" dir. Atatürk'e bildik klişelerin dışında, "zgün bir bakış...Attila İlhan zihnindeki büyük sentezi Gazi'de somutlaştırmak için, Tek Parti d"neminde eleştirdiği her şeyi İn"nü'ye yükleyerek tarihi yeniden kurar! Türk musikisinin ve Osmanlı kültür mirasının reddedilmesini, "Yunan, Latin" "zentili bir "alafrangalığa" gidilmesini "Batı ile ittifak imzalayan... diktat"r İn"nü'ye" yükler! (Sf. 271) "Batı ile hiç andlaşma yapmayan" Gazi ise, Dil ve Tarih Kurumları'nı kurarak "ulusallığı" seçmişti. (Sf. 251)Bu g"rüşe katılmıyorum. Atatürk'ün dil ve tarih tezlerinin amacı Osmanlı kültürünü, Türk musikisi araştırarak Attila İlhan'daki gibi bir sentez oluşturmak değildi. Bunlardan 'arınmış' bir kültür yaratmaktı. Bazı aşırılıkları da İn"nü frenlemişti.* * * İLHAN'IN büyük y"nü büyük bir kültür sentezi yapabilmiş olmasıdır.Milli Mücadele hatıralarıyla dolu, "Cumhuriyetçi, vatanperper" bir aile ocağı. Romanda ramazanlarda sahura kalkılıyor. Ve, "tadına sonradan vardım" dediği Osmanlı izleri... "Kasabanın içerisinde arklar vardı ve sular akardı. Suların yanına kavaklar dikmişler. Çok güzel camiler vardı. Bir tanesini Sinan yapmış." (Sf. 30)Faruk Nafiz'in, Mehmet Akif'in, Necip Fazıl'ın şiirleri... İstiklal Marşı'nı ezbere okuyan Attila'yı "Turancı" Nihal Atsız'ın kutlaması...Ve ille de Nazım Hikmet... Hem şiiriyle hem romantik komünizmiyle! Ve bir lise talebesinin komünist diye tutuklanması! (Sf. 41)Stalinci genç Attila Paris'tedir. Troçkistlerle ve komünist olmayan aydınlarla, dogmalara sığmayan olgularla tanışır. Mustafa Kemal'i sorarlar, bilmediğini fark eder!...İlhan'ı yoğuran zengin, zahmetli, yaratıcı yeni deneyimler! "Bir sürü şey çıkmaya başladı... Bunlar beni düşündürüyor... Okudukça bunları kavramaya başlıyorum..." (S1. 119)* * * HALBUKİ bizde 1940'larda, 50'lerde "aydınlar, hatta komünist aydınlar büyük ekseriyetle komprodor kültürüyle yetişmiş çocuklar, komprador komünistler..." (Sf. 99)TKP geleneğinde "her şey Moskava'ya bağlı." (Sf. 110)1960'larda çıkan Sol Kemalist "Y"n" dergisi; "okurken dehşet içinde kalıyorum. Dergide tartışılan konular 1930'lar marksiszminin tartıştığı konular." (Sf. 205) "Türk solunun bir türlü ayakları yere basar sol olmaması beni hep rahatsız etmiştir." (Sf. 215)Attila İlhan'ın "marksist metod" la yaptığı sol Kemalist sentez İslam, Osmanlı ve 'Türkçü' kültür mirasını da benimsiyor. (Sf. 271)Bu büyük sentezin küçük bir "rneği: "Nazım'ın Şeyh Bedreddin Destanı'nda hem Divan hem de Halk şiirimizin mükemmel bir sentezi vardır." (Sf. 91)Kültür zenginliği ile tanışmak isteyen herkes, hele de Milli Eğitim'in 'ideokrat' efendileri, mutlaka bu eseri okumalıdır... t.akyol@milliyet.com.tr SELİM İleri gibi iyi bir romancımız, Attila İlhan'la mülakat yapınca "N**am - ı diğer Kaptan: Atilla İlhan'ı Dinledim" adıyla çok güzel bir eser çıkıyor. (İş Bankası Kültür Yayınları.)
