Türkiye ve füze teknolojisi

Şükrü ELEKDAĞ

TÜRKİYE, yakın zamanlara kadar, doğu ve güneyindeki komşularının sahip oldukları orta ve kısa menzilli balistik füzeleri ciddi bir güvenlik tehdidi olarak değerlendirmemişti. Bunun başta gelen nedenleri de, bu füzelerin askeri hedeflere karşı başarıyla kullanılmalarına imkan veren bir isabet derecesine sahip olmamaları ve bunun yanında Türkiye'nin büyük kentlerinin füzelerin menzili dışında kalmasıydı. Füzeler, menzilleri içindeki bazı meskun mahallere karşı kullanılabilse de, ciddi zarara yol açabilecek güçte görünmüyorlardı.
Nitekim, Ortadoğu'daki son iki büyük savaştan ilkinde bu silahların kullanılmasından alınan sonuçlar Türkiye'nin değerlendirmesi doğrultusundaydı. İran - Irak savaşında, iki taraf da balistik füzeleri askeri hedeflere karşı değil, sadece birbirlerinin kentlerini bombardıman etmek için kullandılar. Irak, İran kentlerine karşı 331 Scud füzesi kullandı. İran, buna, 83 Scud füzesiyle ve kendi imal ettiği kısa menzilli, 252 Oghab füzesiyle mukabele etti. Füzelerin kullanımı karşılıklı can kaybına yol açtıysa da, savaşın seyri üzerinde herhangi bir etki yapmadı.
Ancak, bundan sonraki gelişmeler, Türkiye'nin bölgesindeki balistik füzeleri güvenliği için ciddi bir tehdit olarak görmesine yol açacak bir nitelik kazandı. Nitekim Irak, Rusya'dan aldığı 300 km menzilli ve bir ton patlayıcı başlık taşıyan Scud - B füzelerini tadil ederek bunları, sırasıyla 600 ve 900 km menzilleri olan Al - Hussein ve Al - Abbas füzelerine dönüştürdü.
1991 Körfez Savaşı sırasında Saddam, bu füzelerden 93 tanesini İsrail'e ve Suudi Arabistan'a karşı kullandı. ABD'nin, bu ülkelere yerleştirdiği Patriot füze - savar sistemleri sayesinde Al - Hussein ve Al - Abbas'ların büyük çoğunluğu havada imha edilerek olası zararlar önlendi.

Ancak, savaş sırasında İsrail'de tam bir panik yaşandı. Çünkü, "İsrail'in yarısını yakacağım" diyen Saddam'ın zehirli gaz başlıklı füzeler kullanması ihtimali gözardı edilemiyordu. Zira, balistik füzelerin kimyevi ve biyolojik silah başlığı takılarak kullanılmasının öylesine büyük bir "kitle imha" kabiliyeti vardı ki, bu tip füzelere "fakirlerin atom bombası" (poor men's atom bomb) adı takılmıştı.
Yandaki tablonun incelenmesinden de görüleceği üzere, ülkemiz yoğun bir füze kuşatmasıyla karşı karşıya... Bu durum ülkemiz açısından yeni önlemler gerektiriyor. Türkiye'nin bölgesinde balistik füzelere sahip olmayan ülke hemen hemen yok gibi. Özellikle, İran'la Suriye'nin elindeki 500 - 600 km menzilli füzeler, Doğu Anadolu'daki kentlerimizle barajlarımızın güvenliği açısından endişe verici bir durum yaratıyor. Ayrıca, her iki ülkenin, büyük kimyevi ve biyolojik silah stoklarına da sahip bulunmaları bu tehdide daha da ciddiyet kazandırıyor.
Halen Rusya menşeli Scud - C'leri kendi imal eden İran, daha etkili ve uzun menzilli sistemler peşinde. Tahran'ın, Kuzey Kore ile işbirliği çerçevesinde üretilmesini finanse ettiği 1000 km'lik No - Dong füzelerinin yakında İran ve Suriye'de konuşlandırılması bekleniyor.
Türkiye açısından kaygı verici bir husus da, balistik füzelerin yayılmasını önlemek amacıyla uygulanan kontrol rejiminin beklenen sonuçları vermemesi... ABD ve diğer ileri sanayi ülkeleri, 1987 yılında "Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi" (Missile Technology Control Rejime - MTCR) adlı bir anlaşmayı yürürlüğe koydular. Anlaşma, üye ülkelerin, menzili 300 km'yi geçen ve 500 kilonun üstünde başlık taşıyan füzeleri ve bunların teknolojisi ile aksamlarını transfer etmelerini veya satın almalarını yasaklıyor. Halen 25 üyesi bulunan MTCR'a Rusya ile Türkiye de katılmış bulunuyor. Anlaşmaya taraf olmayan Çin, rejime uyacağını beyan etmekle yetinmiş...
Söz konusu anlaşma dışında kalan Kuzey Kore, bugün balistik füze ve teknolojisinin önde gelen ihraç kaynaklarından biri. Rusya ile Çin de kontrol rejimini pek dikkate almıyorlar. Nitekim, Pentagon kaynaklı haberler, Rusya'nın, İran'a 2000 km menzilli SS - 4 füze teknolojisini transfer ettiğini bildiriyor.

Türkiye'yi kuşatan füze tehdidi hızla yoğunlaşıyor. Örneğin, Suriye Kuzey Kore'den almak üzere olduğu No - Dong füzelerini Halep'te konuşlandırırsa başta İstanbul olmak üzere Batı Anadolu'daki kentlerimizi kolayca vurma imkanına sahip olacak.
Bu füzelere karşı koymak için en etkili yöntem, Türkiye'nin de aynı füzelere sahip olmasıdır. Hasım ülkeler, Türkiye'nin de aynı silaha sahip olduğunu ve füze saldırısına uğradığı takdirde aynen mukabele edeceğini bilirlerse, bu tür silahları ülkemize karşı kullanmaktan büyük olasılıkla vazgeçerler. Aktif caydırıcılığın yolu budur.
Öte yandan, Türkiye gibi çok geniş bir ülkenin korunmasında füze - savar sistemlerinin etkili olması beklenemeyeceği gibi, böyle bir sistemin kurulmasının çok pahalı olacağı da bir gerçektir.
Bu durumda Türkiye açısından en isabetli hareket tarzı, bir taraftan, MTCR rejimine bağlı kalarak balistik füzelerin yayılmasının önlenmesi için çaba göstermek, diğer taraftan da, her türlü olasılığa hazır olma bakımından, balistik füze teknolojisini kısa sürede geliştirmek hedefiyle bilimsel çalışmalara girişmektir. Bu arada, Türkiye'nin MTCR parametlerini gözeterek uygun kaynaklardan balistik füze teminine girişmesi de yararlı olacaktır.


Dünyadaki balistik füzeler
(ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin'in karadan ve denizaltılardan atılan kıtalararası füzeleri bu tablo kapsamına alınmamıştır)

Menzil kmİsimPatlayıcı kgMenşe ülkeHalen kullanan ülkeler
40Oghab300İranİran
70FROG - 7 (*)250RusyaRusya, Afganistan, Bosna Sırpları, Libya, Mısır, K. Kore, Suriye, Yemen
100 - 300Hatf - 1/2500PakistanPakistan
600Hatf - 3500PakistanPakistan
120SS - 21500RusyaRusya, Suriye, Yemen
130Lance200ABDİsrail
130Ching Feng400FormozaFormoza
135 ATACMS450ABDABD
150CSS - 8/M - 7190ÇinÇin, İran
150Privthi1000HindistanHindistan
250Privthi500HindistanHindistan
280CSS - 7/M - 11800ÇinÇin, Pakistan
300Scud - B (*)1000RusyaAfganistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ermenistan, İran, Libya, Mısır, K. Kore, Yemen
480Hades400FransaFransa
500Scud - C700K. KoreK. Kore, İran, Irak, Suriye
500SS - 23 (*)450RusyaRusya
600CSS - 6/M - 9500ÇinÇin, muhtemelen Suriye
650Jerisho 1500İsrailİsrail
1000No - Dong 11000K. KoreK. Kore, (İran ile Libya'ya henüz teslimatın yapılıp yapılmadığı bilinmiyor)
1500Jerisho 2500İsrailİsrail
2700CSS - 22500ÇinÇin, Suudi Arabistan
3500SSBS S - 3D1700FransaFransa
-------------------------------
(*) FROG - 7 ve Scud - B, Belarus, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Romanya, Slovakya ve Ukrayna'da da mevcuttur. Buna ilaveten, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti ve Ukrayna, SS - 23 füzelerine de sahiptirler.
Not: Bu tablo şu yayınlardan yararlanılarak derlenmiştir: IISS 1996/97 Strategic Survey; IISS 1995/1996/97 The Military Balance; Strategic Exposure, Proliferation Around The Meditterranean, Ian O. Lesser & Ashley J. Tellis, 1996, RAND.



Yazara EmailS.Elekdag@milliyet.com.tr