Eyvah! Meme kanseriyim ve henüz bir çocuğum yok...

Merhaba!

Sizlerle ilk buluşmamız bir Ekim ayına rastladı. Ekim, meme kanseri farkındalık ayıdır. Ben de ilk yazıyı bu anlamlı konuya odaklamak istedim…

Tüm dünyada ve ülkemizde kanser vakaları artıyor. Öte yandan erken teşhis mümkün oldukça kanser için uygulanan tedavilerden başarılı sonuçlar alınıyor. Yani kanser vakaları artarken, hastalığı atlatıp sağ kalan ve ömrünün geri kalanını sağlıklı bir birey olarak geçiren kişilerin sayısı da hızla artıyor. Ama, etkin bir kanser tedavisi yapmak amacıyla verilen yüksek doz kemoterapi ya da radyoterapi tedavileri üreme hücrelerine zarar verebilir. Kanser ve diğer bazı hastalıklara karşı uygulanan tedavilerin, üreme fonksiyonlarına verdiği zarar düşünüldüğünde, özellikle genç ve aile planlamasını henüz tamamlamamış kişilerde doğurganlığın korunmasının büyük önem taşıdığı görülüyor.

Meme ya da diğer kanserlere yakalanan hastalarda doğurganlığın korunması için değişik yaş gruplarında değişik yaklaşımlar vardır:

Yumurtalık Dokusu Dondurma Yöntemi

Henüz yumurta üretemeyen, ergenliğe girmemiş kız çocuklar için tek seçenektir. Ergenlik sonrası olsa da, yumurtalık rezervi çok yüksek genç kadınlarda da kullanılabilir; burada önemli olan yaş değil yumurtalıklardaki yumurta rezervidir. Bu yöntemde, laparoskopi ile yumurtalıkların bir tanesi çıkarılıyor. Laboratuvar ortamında bu dokudan istenmeyen kısımları ayıklanıyor ve istenen kısımlar ince şeritler halinde bölünüyor, bu şeritler rulo haline getiriliyor, ve sonra donduruluyor. Kişi, yıllar sonra çocuk sahibi olmayı arzu ettiği zaman, eğer adetleri kendiliğinden başlamamışsa ve normal şekilde hamile kalması mümkün değilse (bazı hastalar, tedavi görmelerine rağmen herhangi bir müdahaleye gerek kalmadan doğal şekilde hamile kalabiliyor) dondurulan dokulara başvuruluyor. Yumurtalık dokusu ya orijinal yere naklediliyor (ortotopik transplantasyon) ve burada yumurta üretmesi bekleniyor. Ya da ikinci bir yol olarak yumurtalık dokusu ön kol içine naklediliyor (heterotopik transplantasyon) ve burada kanlanması bekleniyor. Ardından da buradan alınan yumurta hücreleriyle tüp bebek yapılıyor. Yeni bir yöntem olsa da bu yöntem ile doğan bebek sayısı giderek artmaktadır.

Yumurta Dondurma Yöntemi

Yumurta dondurma işlemi için öncelikle hastanın yumurtaları tüp bebek yapılacakmış gibi ilaçlar verilerek sayıca artırılıyor. Yaklaşık 10 günlük bir tedaviden sonra yumurtalar olgunlaşıyor. Yumurtalar kısa bir uyku sırasında ultrasonografi rehberliğinde toplanıyor. Sonra, hasta istediği zaman kullanılmak üzere donduruluyor. Vitrifikasyon denen hızlı dondurma yöntemi ile dondurulan yumurtalar zamanı geldiğinde çözündüğünde %90 oranında sağlam kalıyorlar. Böylece başarılı tüp bebek tedavileri ile canlı ve sağlam bebeklere dönüşüyorlar.

Olgunlaşmamış Yumurta Alınması ve vücut dışında olgunlaştırılması (in-Vitro Maturasyon)

Kanser tedavisine başlanmadan önce kaybedecek hiç zamanı olmayan hastalarda veya yumurta büyütmek için verilen hormonların zararlı olabileceği durumlarda, henüz tam olgunlaşmamış yumurtalar alınıp laboratuvarda olgunlaştırılıyor; bu amaçla bulundukları sıvılara çeşitli hormonlar ve maddeler ekleniyor. Yumurtaların elde edilmesi tüp bebekte olduğu gibi iğne ile ya da laparoskopi ile doku dondurulmak üzere çıkarılan yarım yumurtalıkların yüzey bölümünden de olabiliyor. Yumurtalardan olgunlaşanlar, hasta evliyse eşinin spermi ile döllenerek embriyo şeklinde, evli değilse sadece yumurta olarak donduruluyor.

Tüp Bebek ile Embriyo Dondurulması

Özellikle kemoterapinin 10 gün kadar geciktirilebilir ve hormonal etkilerin zararlı olmadığı hastalarda tüp bebek uygulaması en uygun seçenektir. Bunun için, normal tüp bebek uygulamasında olduğu gibi, öncelikle yumurtalar çeşitli ilaçlar verilerek sayıca artırılıyor, kısa bir anestezi altında ultrasonografi rehberliğinde toplanıyor. Yumurtalar laboratuar ortamında, hastanın eşinden alınan sperm hücreleriyle dölleniyor. Ve oluşturulan embriyonlar dondurularak uzun yıllar saklanabiliyor. Hasta dileğinde, rahim içine nakledilerek gebelik oluşması sağlanabiliyor.

Aklınızın köşesinde kalsın:

• Kanser olanlar da çocuk sahibi olabilir.
• Her yaşta, kız çocuklarında bile yapılabilir.
• Başvurmak için en iyi zaman kemoterapi ya da radyoterapi öncesidir.
• 10 gün sonra kanser tedavisine başlanabilir.