Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu günümüzde çocuk ve ergenlere en sık konan teşhislerden birisidir. Eğer sizin de çocuğunuza bu teşhis konmuşsa (doğru bir uzman tarafından) onunla iletişime geçerken aşağıdaki önerilerden faydalanabilirsiniz:

- Dikkat eksikliği olan çocuğunuzla iletişim kurarken bir hayli sabırlı olmanız ve çocuğunuza yeni bir şey öğretirken defalarca tekrarlamanız gerekebilir.

-Çocuğunuzun bir konuya dikkatini ne kadar süre verebileceğine dair gerçekçi hedefler koymak önemlidir. Bir çocuğun dikkat genişliği genellikle onun yaşına bağlıdır. Ortalama olarak, çocuğun her yeni yaşında dikkat genişliği iki ila beş dakika artar. Örneğin, on yaşındaki bir çocuğun normalde herhangi bir işe veya konuya odaklanması otuz dakika ila bir saat arası değişebilir. Bu sebeple örneğin 9-10 yaşlarındaki bir çocuğun masan hiç kalkmadan ya da mola vermeden 1,5-2 saat ders çalışmasını beklemek hiç gerçekçi değildir. Ders çalışırken doğru mola sistemi ayarlamak çok önemlidir. Ayrıca, ders çalışırken sırtı dik bir sandalye ile çalışma masası konsantrasyonu yükselmek adına, kanepede yaslanarak veya yatakta uzanarak çalışmaktan daha faydalıdır çünkü rahat bir kanepe ve yatak uyku çağrıştırmaya muhtemeldir.

- Çocuğunuzun problemlerini çözmesi için (sadece okuldaki akademik problemler olarak düşünmeyelim, sosyal ilişkilerde ya da aile içi problemler de olabilir) ona destek ve kolaylık sağlamak önemlidir; böylece problemlerle daha kolay baş edebilir. Problemlerle baş etme becerisi artan çocuğun kendine güveni gelişir ve bu da onun bir sonraki problemi çözmek için daha motive ve cesaretli olmasını sağlar.Ancak, unutulmamalıdır ki; çocuğunuzasürekli destek sağlamak ve onu özgür bırakmak arasında çok ince bir çizgi vardır ve ikisinin de birbiriyle dengeli yapılması gerekir.
- Dikkat eksikliği olan çocuklar diğer çocuklara nazaran daha fazla gözetime ve yardıma ihtiyaç duyarlar. Örneğin, sizler anne baba olarak çocuğunuzun ders çalışma ortamını gözden geçirin; dikkatini dağıtacak sesleri engelleyin (ders çalışma saatlerinde TV, radyo bilgisayar açık olmasın), etrafı dağınıksa veya çok fazla eşya varsa tekrar düzenleyin. Masasının üzerinde dersiyle ilgili olmayan hiçbir eşya olmasın.

- Dikkat eksikliği olan çocukların kendi kendilerine derli toplu olmasını beklemeyin. Çantası, odası, dolabı sık sık dağılabilir. Odasında eşyalarının yeri belli olsun, gerekirse çekmecelerine, raflarına koyması gereken şeylerin ismini yazın; çorap çekmecesi, kitap rafı, elbise dolabı gibi. Size tavsiyem, düzenli olarak çocuğunuz kendi kendine hayatını düzenleme becerisi kazanana kadar ona rehberlik edin, onunla beraber eşyaları toplayıp düzenleyin. Ancak şunu da unutmayın, her şeyi sizin hatırlatmanız gerekmiyor. Çocuğunuza bir ajanda alarak veya duvarına takvim asarak belirli görevlerini (proje ödevi olabilir) veya özel günlerini yazmasını öğretebilirsiniz.

- Dikkat eksikliği olan çocuklar düzenli ve önceden planlanmış durumlarda daha iyi performans sergilerler. Bu nedenle evinizde her zaman düzenli olmaya gayret gösterin. Yaşamınızda bir rutin olsun (Örneğin akşam evde yemek saati, ödev saati, banyo saati önceden planlanmış olsun). Bu sayede çocuğunuzun daha rahat organize olmasını sağlarsınız. Plan ve program yaparak ders çalışmak da dikkati uzun süreli hale getirmek için çok önemlidir. Beyin bir sonraki hamleyi göremez ise kişi aşırı strese kapılır ve bu da dikkat dağılmasına yol açar. Bu nedenle dikkati yükseltmenin en pratik ve kısa yollarından biri, ders çalışma saatini, süresini, mola verilecek saati, o gün çalışılacak olan konuları belirledikten sonra derse oturmaktır.

- Dikkat eksikliği yaşayan çocuklar aynı anda birden fazla komut aldıklarında hepsini yerine getirmekte zorlanırlar. Birden fazla şey istediğinizde hepsini unutabilir ve siz de onun sözünüzü dinlemediğini düşünebilirsiniz. Hâlbuki bu çocuklar çok sık unutkanlık yaşayabilir, bu gayet doğaldır. Bu sebeple, komutları sırayla ve tane tane verin. Gerçek problemin sizi dinlemiyor olduğu değil, unutkanlık olduğunu hiçbir zaman unutmayın. Kasten yapmadığını hatırlayarak unutmaması için stratejiler geliştirmesine yardımcı olabilirsiniz.

- İşitsel dikkatte sorun yaşayan çocuklara arka odadan seslendiğinizde ya da taleplerde bulunduğunuzda sizi hiç duymamış gibi yapabilir. Bu sebeple, çocuğunuzdan bir şey isteyecekseniz taleplerinizi iletirken göz göze olmaya gayret edin. Çok uzun konuşursanız ve arka arkaya pek çok şey isterseniz dikkati dağılır ve söylediklerinizin yarısını hatırlamayabilir. Ona söylemek istediklerinizi kısa cümleler halinde söyleyin ve sözünüz bittiğinde ona ne söylediğinizi tekrar ettirin.
- Doğru ve başarılı davranışlarını ödüllendirmeyi unutmayın. Çocuklar doğru davranışlarının takdir edilmesinde çok hoşlanırlar. İstenen davranışları ödüllendirme sistemi ile arttırabilirsiniz.

- Çocuğunuz, okulda gördüğü her yeni konuyu birbiri ile ilişki içerisinde sıraya koyar ise dikkatlerinde artışlar olacaktır. Örneğin tarih dersi çalışacaksa, bir önceki gün hangi konuda kalmıştı önce onu tekrarlayıp, ardından yeni konuyu eski bilgileriyle bağdaştırarak öğrenirse hem öğrenmek daha kolay hale gelir, hem de dikkatini daha uzun süre o konuya verebilir. Yani çocuğunuz bilgilerini sistematik hale getirmelidir. Nasıl ki odamız dağınık iken dikkatimiz dağılıyor ise, bilgilerimiz dağınık iken de dikkatimiz dağılır.

- Son olarak, onu arkadaşlarıyla kıyaslayarak gereksiz zorlamadan kaçının. Yaşıtlarıyla yapılan kıyaslamalar çocuğunuzun özgüveninin azalmasına neden olabilir. Çocukları en iyi motive eden siz ve sizin onlara ayırdığınız zamandır! Ona neler ilginç geliyorsa onları öğretin. Kendi ilgi alanlarını inceleyebilen ve değerlendirebilen bir çocuğun severek ders çalışmasına daha eğilimli olduğu görülmüştür.

Yazar: Uzman Klinik Psikolog İpek Gökozan,Madalyon Psikiyatri Merkezi

www.ipekgokozan.com

twitter:@ipekgokozan