Lens kullanımı çok düşük

Türkiye'de gözlük kullanım oranı yüzde 10 civarında. Buna göre yaklaşık 7 milyon kişi gözlük kullanıyor. Bu kullanım oranı Avrupa ortalamalarına göre düşük düzeyde. Avrupa ülkelerinde kullanım oranı yüzde 40 ile 50 arasında değişiyor. Tabii durum, Türkler'in göz sağlığı konusunda daha iyi bir noktada olduklarını göstermiyor. Sektör yetkililerinin verdiği bilgiye göre, gözlük kullanması gereken ama gözündeki sorundan habersiz olan ya da maddi sorunlar yüzünden gözlük alamayanlar önemli rakamlara ulaşıyor.
Gözlük sektörüne yönelik talebin ana kaynaklarından birisi halen kullanmakta olanlar. Bu kullanıcılar moda ve göz rahatsızlığındaki değişimlere göre yeniden gözlük satıcılarının kapısını çalıyor. Ancak gözlüklerin kullanım süresi alışkanlıklara, takış süresine, sık takıp çıkarılmasına, muhafaza şekline kişinin terlemesi ve terindeki terkibe göre değişiyor. Bunun dışındaki kaynak yeni hastalar ve halen hasta olup gözlük kullanmayanların bir şekilde farketmesiyle ortaya çıkan yeni talep...
Türkiye'de gözlük takması gerektiği halde rahatsızlığının farkında olmayanlar önemli sayılara ulaşıyor. Milli Eğitim Bakanlığı'nın Göz Sağlığını Koruma ve Görme Engellilere Hizmet Derneği ile ortaklaşa yaptığı bir araştırmada İstanbul'daki 845 ilçe ilköğretim okulunda daha önce refraksiyon testi yaptırmamış 875 bin 559 öğrenci arasında yapılan göz taramasında 156 bin 884 öğrencinin (yüzde 18.41) gözünde kusur bulunmuş. Bu durumun nüfusun geneli açısından da geçerli olduğu belirtiliyor. Sektörden yetkililer, gözlük kullanması gerekenlerin ancak yüzde 80'inin gözlük taktığını belirtiyor.

15 milyara kadar çıkıyor
Türkiye'de ruhsatlı olarak 2 bin 300'ü Fenni Gözlükçüler Derneği üyesi, 5 bin 200 optik mağazası, ayrıca 12 gözlük camı, 16 da çerçeve üreticisi bulunuyor. Yerli gözlük üretim kapasitesi yıllık 5 milyon adet. Ancak bu kapasitenin tamamı kullanılmıyor.
Gucci, Ferre, Chanel, Bvlgari, Ray - Ban, Police gibi piyasada talep gören markaları 50'ye yakın da ithalatçı firma getiriyor. Bu firmaların gerçekleştirdiği ithalat yıllık 15 milyon doları geçiyor. Bu markaların fiyatları 300 milyon liradan başlayıp 2.5 milyara kadar çıkıyor. Optik gözlüklerde ortalama fiyat 150 milyon ile 1.5 milyar lira arasında değişiyor. Ancak pırlanta taşlı optik gözlüklerin fiyatları 10 - 15 milyar gibi astronomik rakamlara ulaşabiliyor.

Yerli gözlük daha ucuz
Türkiye'de imal edilen gözlüklerin fiyatları 10 milyon ile 30 milyon arasında değişiyor. Bu gözlükler optik mağazalarında 50 milyondan başlayıp 200 milyona kadar çıkıyor.
İmal edilen gözlük çerçeveleri Azerbaycan, Çek Cumhuriyeti hatta İtalya'ya ihraç ediliyor. 1 milyon dolarlık toplam ihracat, ithalatın 15'te biri düzeyinde kalıyor.

Çin, 140 üreticiyi sildi
Gözlük camı teknolojisi İtalya ve Fransa'dan geliyor. Ucuz Çin malları, gözlük üretiminde de ciddi bir tehdit oluşturuyor. Gözlük İmalatçıları Derneği Başkanı Mehmet Dibi'nin verdiği bilgiye göre, Çin malı gözlüklerin piyasaya girişi ile birlikte gözlük imalatçı sayısı 160'tan 15 - 20'ye düştü. Ancak bu olumsuz durumun olumlu bir etkisi de oldu. 'Ucuz gözlükte' Çin ile rekabette zorlanan Türk üreticiler 'daha kaliteli' üretime kaydı.
Dibi, "Çin bize güzel bir tokat attı. İmalatçılar, optikçiler birleşti" dedi. Dibi ayrıca Çin'den gelen gözlüklerin düşük kaliteli ve ucuz olması nedeniyle kota konulduğunu ama bu ürünlerin Çin yerine Kore gibi diğer Uzakdoğu ülkeleri üzerinden ya da bavul ticareti ile Türkiye'ye girmeye devam ettiğini söyledi.
Çin malı gözlükler piyasaya ağırlıkla kayıtdışı yollardan giriyor.

Yüzde 30'u güneş gözlüğünden
Yıllık satış rakamları, sektörde gerçekleşen ciro hakkında tahminlerden öte hiçbir istatistiki veri bulunmuyor. DTM verilerine göre dış ticaretin ciroya katkısı 25 trilyon lira civarında. 7 milyon kullanıcıdan değiştirenler ve her yıl yeni kullananların yarattığı talep 2 milyon adete yakın yeni gözlük satıldığını gösteriyor. Fiyatlar ortalama 100 milyon lira altı olarak alındığında 200 trilyonluk bir ciro da burada gerçekleşiyor.
Güneş gözlüğü satışları ile oluşan ciro ise 100 trilyon lira olarak tahmin ediliyor. Yani cironun yüzde 30'u güneş gözlüğü satışlarından geliyor. Böylece yıllık 300 trilyon liralık toplam ciro oluşuyor. Kayıtdışı satışlar bu rakamlara dahil değil.

Türkiye'de lens kullanım oranı binde 1 civarında. Bu oran Avrupa ülkelerinde ise yüzde 7'lere kadar çıkıyor. Türkiye'de kullanılan lens markaları Bausch & Lomb, Ciba Vision, Dura Soft, Johnson & Jonhson, Wesley Jessen ve VSY.
Bu markaların renkli ve şeffaf seçenekleri bulunuyor. Şeffaf lensler kısa süreli olarak kullanılıyor. Altı çift ya da 15 çift lens seçeneği bulunan şeffaf lenslerin bazı çeşitleri gece çıkartılıp atılıyor ve her gün yenileniyor. Bazı şeffaf lensler ise bir ay kullanılıyor.
Renkli lensler uzun süreli kullanıma sahipler. Genellikle bir yıl süreyle kullanılıyorlar. Bu lenslerin sağlıklı olmaları için mutlaka haftada bir ya da 10 günde bir bakımlarının yapılması gerekiyor.

Gözlük teknolojisdeki gelişmeler harikalar yaratıyor. e - vision adlı firmanın geliştirdiği gözlük, içindeki yazılım sayesinde kırılma gücünü değiştirerek, kullanıcının istediği nesneye odaklanmasını sağlıyor. Gözlüğü takan kişi bir kitabın sayfalarına ya da otoyoldaki yol işaretlerine aynı gözlüğü kullanarak bakabiliyor. Prototipin denemelerinin iki yıl içinde tamamlanacağını kaydediliyor.
Gözlük, kullanıcının baktığı nesneden (örneğin kitap) geri dönen bir kızılötesi ışın yayıyor. Daha sonra gözlükteki yazılım, sayfadaki kelimeleri okumak için gerekli olan odaklanma gücünü hesaplıyor. Ardından bu güç lenslere aktarılıyor. Polimer ya da sıvı kristal gibi bir maddeye sahip olan bu lensler elektrik alanına tepki verebiliyor. Çok sayıda küçük piksellere bölünen lenste, her piksele ayrı bir voltaj uygulanıyor. Bu voltaj lensin içindeki maddelerin kırılma indeksini değiştirerek, yakın veya uzak bir nesneye uygun şekilde odaklanılmasını sağlıyor.

Kuz Optik 45 yıllık bir firma. Sahibi Fahri Kuz, Sirkeci'de çıraklık yaptı, daha sonra Aksaray'da kendi dükkanını açtı. Firmanın şimdi 4 mağazası ve 3 lens merkezi var. 2002 yılında 6 bini güneş gözlüğü 10 bin adet gözlük sattı. 4 bin civarında da lens satışı yaptıklarını belirten Genel Müdür Sema İmral, 2003'te şimdiye kadar 15 binin üzerinde satış yaptıklarını bu yıl için 12 trilyon lira ciro hedeflediklerini söyledi.
Kuz Optik'te optik gözlük fiyatları 150 milyonla 1.5 milyar arasında değişiyor. Lotus marka pırlantalı optik gözlük gibi ürünlerin fiyatları 10 - 15 milyara çıkıyor. Güneş gözlüklerinde fiyatlar da 200 milyon ile 2.5 milyar arasında. En çok satılan markalar Bvlgari, Chanel ve Ferre. Optiklerde ise 'hand - made' (el yapımı) üretilen Alain Mikli marka çok satıyor.

30 yıllık bir firma Şişli Optik, 2002'de yüzde 25'i optik, yüzde 75'i güneş gözlüğü olmak üzere 25 bin gözlük sattı. 2003 yılında ise şimdiden 30 bin adet gözlük satışını gerçekleştirmiş. En çok satan güneş gözlüğü markaları Ray - Ban, Chanel, Dolce Gabbana, Ferre ve Gucci. 80 ile 140 milyon lira arasında fiyatlarla satılan Excess markası da bu yıl satışa sunulmuş. Şişli Optik'te güneş gözlükleri 200 ile 400 milyon civarında, optik gözlüklerin fiyatları da 100 ile 900 milyon arasında.

İnan Optik, metal gözlük çerçevesi üretimi yapıyor. Almanya, ABD, Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan gibi ülkelere ihracat gerçekleştiriyor. Çerçeve imalatında pazar payı yüzde 30. Firmanın ürettiği çerçevelerin fiyatları 12 ile 30 milyon arasında değişiyor. 2002 yılı cirosu 1.8 milyon dolar, 2003 yılında ise yaklaşık 2.8 milyon dolar hedefliyor. Yılda 500 bin gözlük çerçevesi imal ettiklerini ifade eden Genel Müdürü Argun Afşar, kapasitelerinin ancak üçte biri ile çalıştıklarını belirtiyor. Afşar, Çin'den gelen ürünlerle ilgili olarak da "Kaliteli mallarla ilgili korkumuz yok. Bu mallar pahalı oluyor. Ama sıkıntımız 50 sente, 1 dolara konteynerlarla getirildiği söylenen ürünler" diyor.

İşbir Holding'e bağlı İşbir Optik, 1984 yılından beri faaliyette. Numaralı, numarasız optik gözlük ve güneş gözlüğü camı üreten firma hammaddesini Almanya ve Fransa'dan getiriyor. Başta Fransa olmak üzere Bulgaristan, Cezayir, Tunus ve Kosova gibi ülkelere ihracat yapan İşbir Optik, 2002 yılında toplam 3.5 milyon adet gözlük camı satışının 2.5 milyon adedini yurtdışına yapmış. Hem mineral hem de organik cam üreten firma 2003 yılında satışlarında yüzde 20'lik bir artış hedefliyor. 11 dağıtım şubesi olan ve Türkiye'de ilk ISO 9000 belgesi alan firmanın cam üreticileri arasındaki payı yüzde 40 civarında.