21.12.2003 - 00:00 | Son Güncellenme:
Ankara'daki hakim havaya göre Metin Kilci başkanlığındaki İdare Yönetimi 2003 yılında 'staj ve alıştırma' yaptı. Eski yönetim bütünüyle görevden alınırken, çok sayıda daire başkanı ya da proje grubunda ciddi değişiklikler yapıldı. Yeni kadro ilk defa yıllık program hazırlayacak. 2004 programına hangi kuruluşlar girecek, ne oranda hangi yöntemle özelleştirilecek, bunlar belirlenmeye çalışılıyor. Ancak programa girmesine kesin gözüyle bakılan ya da teklif değerlendirmeleri devam eden kuruluşlar var. Önümüzdeki yıl Petkim, Tüpraş, Türk Hava Yolları, Tekel, Milli Piyango İdaresi gibi çok sayıda büyük kamu kuruluşunun özelleştirmesi gündemde.
Özelleştirmenin başında kutu Tekel 2000 sigarası içen, küresel dünya nimetlerinden çok etnik değerlere ilgi duyan, atama ve görevden almalarda gösterdiği 'kadrocu tavırla dikkat çeken bir başkan var; Metin Kilci. Kilci'ye göre 'idare kadrosu olarak performansları kötü değil.' Özelleştirme hedefleri tutmasa da, Petkim, Tekel gibi ihaleler olumlu sonuçlanmasa da Kilci 'kötü yönetim' eleştirilerini kabul etmiyor. Geçmiş yıllara bakıldığında Kilci'ye hak vermemek haksızlık olur. Peki bu tablo 2004 için ne ifade ediyor; biz sorduk Kilci yanıtladı:
Geçmişteki ihaleleri incelerseniz teklif sahiplerinin taahhütlerini yerine getirmediği ya da getiremediği için iptal edilen bir çok ihale bulursunuz. Meseleye bu açıdan bakıldığında ben idare kadrosu olarak performansımızın kötü olduğunu düşünmüyorum. Buna karşılık göreve geldiğim günden itibaren 'benden önce, benden sonra' ayrımı yapmadım. Özelleştirme politikası süreklidir. Biz süreğen bir işlevi yerine getiriyoruz.
Türk Telekom'un özelleştirme stratejisi henüz belirlenmedi. Ancak bana göre bu işletmeyi alacak yatırımcı grubunun üç ayaklı olması iyi olur. Birinci ayakta 'stratejik yatırımcı' bulunmalıdır. İkinci ayakta yabancı yatırımcının yanında 'mutlaka bir Türk ortak' olmalıdır. Üçüncü ayak ise finansal etkinlikle ilgilidir. Yatırımcı grubunun üçüncü ortağı güçlü bir kreditör kuruluş olmalıdır. Telekom'un faaliyetleri cari sonuçlarıyla açıklanamaz, ileriye matuf işler yapılıyor. Kreditör ortak mali - nakit akımların süreklilik içinde dengelenmesi açısından önemli işlevler üstlenecektir.
Tekel'le ilgili henüz bir karar yok. Özelleştirme yöntemi ve zamanlama konusunda çalışıyoruz. Bu işletmenin özelleştirilmesinde zamanlama en önemli konu. Tekel'i satmanın doğru olmayacağı konusunda bir çok görüş var. Ekonomiye çok ciddi katkıları olduğu biliniyor. Ama bu işletme özelleştirildiğinde ekonomiye daha fazla katkı sağlayacak. Tek bir derdimiz var, 'O da ucuza gitmesin.' Tekel'i değerinde satmak istiyoruz, 'İnşallah değeriyle de satarız.' Kimse bu konuda kaygılanmasın.
Özelleştirmede etik en hassas olduğumuz konuların başında geliyor. İnsanların içine girip bakamıyoruz. Bunun için ilgili pek çok kuruluştan bilgi istiyoruz ya da bilgiler bize doğrudan geliyor. Herkes şuna inanmalıdır, 'bile bile' şüpheli görünen kişilere hiçbir şekilde işletmelerin satışının yapılması sözkonusu olamaz. İdare olarak istediğimizi ihalelere almama imkânımız var. Yasa böyle diyor. Ahlaki sorun oluşturan teklif sahipleri konusunda hassasiyetimiz süreklilik gösteriyor. Ama etik kuralları çok katı formlara bağlamak doğru olmaz.
IMF ve Dünya Bankası'nın ön koşul kabul ettiği Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 2005'ten itibaren mali yönetime yeni bir çehre kazandıracak. Kanun, Cumhurbaşkanlığı onayından geçerse önümüzdeki yıl Meclis tüzük ve çalışma usullerinden, ekonomi birimlerinin kuruluş kanunlarına kadar çok sayıda alt düzenleme yapılacak. Mali yönetim ve denetim düzenini değiştirmeyi öngören kanun bütçeleme sürecini değiştirirken, birimler arasındaki yetki dağılımına yeni kurallar getirecek. Devletteki harcamaların daha kolay izlenmesine imkân sağlayacak olan kanunun getireceği yeniliklerin takvimi şöyle:
Devlette 5 bütçeli mali yönetim:
Mali yönetim genel, özel, düzenleyici ve denetleyici kurum bütçeleri ile sosyal güvenlik ve mahalli idareler cetvelleri üzerinden gerçekleşecek. Türkiye Büyük Millet Meclisi,
Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık ve diğer bakanlıklar genel bütçede izlenecek.
Üniversiteler, Savunma Sanayi Müsteşarlığı gibi katma bütçeli kuruluşlar özel bütçe adı altında toplanacak. BDDK, SPK gibi özerk kurum bütçeleri düzenleyici ve denetleyeceği kurum bütçesinde toplanacak. Üç bütçenin toplamına merkezi bütçe adı verilecek. Sosyal güvenlik ve mahalli idareler içinde ayrı bütçe cetvelleri oluşturulacak.
Stratejik bütçe:
Bakanlar Kurulu'nun DPT'nin hazırlayacağı orta vadeli planı kabul etmesiyle üç yıllık strateji üzerine oturtulacak merkezi bütçe çalışmaları başlayacak. Orta vadeli plan Maliye Bakanlığı'nca orta vadeli mali plana dönüştürülerek Yüksek Planlama Kurulu kararıyla Haziran ayının 15'ine kadar Resmi Gazete'de yayınlanacak.
DPT inisiyatif alacak:
Orta vadeli plan çerçevesinde kamu idarelerinin bütçe teklifleri toplanarak Bütçe Çağrısı ve Yatırım Programı Rehberi hazırlanacak. Bütçenin temel direklerini oluşturucak her iki belgede haziran ayı sonuna kadar Resmi Gazete'de yayınlanacak.
Tüpraş'ta son durum
Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.'nin yüzde 65.76'sına tekabül eden A Grubu idare hissesinin blok satış yoluyla özelleştirilmesi için 7 Haziran 2003 tarihinde başlayan süreç devam ediyor. Son teklif verme süresi 24 Ekim'de sona verdi. İhalede yeterlilik aşamasını geçen iki teklif oldu. Teklifler Efremov Kautschuk Gmbh ve Anadolu Ortak Girişim grubundan geldi. Pazarlık görüşmeleri 13 Ocak 2004 tarihinde saat 16:30'da sonuçlandırılacak.
ÖİB görüşü: İki teklif yeterli
Değerlendirmeye alınan teklif sayısının iki de kalması önem arzetmiyor. Önemli olan tekliflerin teknik ve finansal kalitesidir. Tüpraş, ihalesi tekliflerinin başarılı olup olmadığını kavramak için dünyadaki örnekleriyle kıyaslamak anlamlı olmaz.
Petkim'de son durum
Petkim 50'yi aşan petrokimyasal ürün yelpazesiyle sanayinin vazgeçilmez hammadde üreticisi durumunda. Satışa sunulan hisse oranı yüzde 88.86. 6 Haziran 2003 tarihinde düzenlenen ilk ihalede Uzan Grubu 605 milyon dolarla en yüksek telifi veren katılımcı oldu. Ancak Uzan Grubu yükümlülüklerini yerine getiremediği için ihale iptal edildi. 26 Ağustos 2003 tarihinde yeniden ihaleye çıkıldı. Son başvuru tarihi 30 Ocak 2004 olarak belirlendi.
ÖİB görüşü: Fiyat önemli değil
Özellikle yabancı yatırımcıların ihaleye katılmalarını sağlamak amacıyla yoğun tanıtım faaliyetleri yapıldı. İhale şartnamesinde yatırım şartı ve benzeri kriterlere yer verilirken, fiyatın en önemli kriter olmadığı yönünde düzenlemeler yapıldı.
Türk Telekom'da son durum
Türk Telekom'un en az yüzde 51'lik hissesi blok satış yöntemiyle özelleştirilecek. İhaleye çıkış tarihi için belirlenen son süre 31 Mayıs 2004. Halen değer tespit çalışmaları sürüyor.
ÖİB görüşü: Ne yapılacak belli değil
Türk Telekom özelleştirmesi politik özellikleri ağır basan bir uygulama olacak. Bakanlar Kurulu halen özelleştirme stratejisini belirlemediği için konu belirsiliğini koruyor. İhale çıkış tarihi ve alt mevzuatta yatırımcıları cezbedecek değişiklikler önem taşıyor.
Altın Borsası ve İMKB'de son durum
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ile Altın Borsası'nın anonim şirketlere dönüştürülerek paylarının satışı ve devrinde izlenecek yöntemin belirlenmesi için bir danışman firma tutulmasına karar verildi. Danışman firmanın seçiminde İMKB'ye görevlendirildi.
Milli Piyango'da son durum
Şans oyunlarına lisans verilmesine yönelik değerleme ve ihale işlemlerini yürütmek üzere değer tespit ve ihale komisyonu kuruldu. Çok sayıda grup ya da şirketin teklif vermeye hazırlandığını ilan etti. Değerlendirme ve teknik çalışmalar devam ediyor.
Elektrik dağıtım şirketlerinde son durum
Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 30 Mayıs 2003 tarihli kararıyla TEDAŞ'ın 19 görev bölgesi ve bazı termik - hidrolik santrallar özelleştirme kapsamına alındı. TEDAŞ'ın danışman rolü üstlendiği teknik çalışmalar ilgili kuruluşlarla işbirliği içinde devam ediyor. Dağıtım bölgelerinin 2004 yılında ihale ilanına çıkarılması kararı alındı. ÖİB ve EPDK enerji özelleştirmelerinin yol haritasına temel oluşturacak ortak raporu ocak ayında tamamlayacak.
Tekel'de son durum
Tekel, sigara ve alkol bölümleri ayrılarak özelleştirilmesi öngörüldü. Sigara bölümü 7 Haziran 2003 tarihinden itibaren ihaleye çıkılmış ve teklifler 24 Ekim 2003 tarihinde alındı. 5 Kasım 2003 tarihinde alınan nihai teklifler ihale komisyonu tarafından değerlendirildi ve ihalenin iptaline karar verildi. İptal edilen ihalede en yüksek teklifi 1 milyar 150 milyon dolarla Japan Tabacco şirketi vermişti. Tekel'in alkollü içkiler işletmesinin ihalesinde ise Ankara 8. İdare Mahkemesi önce yürütmeyi durdurma karar verdi. ÖİB'in itirazı yerinde bulunurken ihalenin önü açıldı. İhalede en yüksek teklif 292 milyon dolarla Nurol - Limak Özaltın - Tütsab ortak girişiminden geldi. İhale sonucunun önümüzdeki günlerde Özelleştirme Yüksek Kurulu'na sunulması bekleniyor.
ÖİB görüşü: Zaman kolluyoruz
Alkollü içkiler işletmesinin özelleştirilmesinde sorun görünmüyor. Ancak sigara bölümü için yeniden ihaleye çıkılacak. Halen teknik çalışmalar sonuçlandırılmadığı için ihaleye çıkış tarihi belirlenemedi. ÖİB dünya sigara pazaranının oligopolistik özelliklerini de dikkate alarak ihale zamanlaması konusunda değerlendirmelere devam ediyor. Ayrıca şartname değişiklikleri üzerinde duruluyor.
BUSINESS
Annus Mirabilis
Gelenek olacak, gelecek konuşulacak
'Rahat' bir iç ve dış siyasi ortam zor
AKP rejimi değiştirmeye kalksa içinden parçalanır
Gidişat iyi, bir de cebe yansırsa!
ABD, AB'nin alternatifi değil
Avrupa için tarih, ya çıkarsa?
Doların üzerindeki gölge: ABD'nin dev dış açığı
Kıbrıs ve AB sorunlarına piyasalar hazırlıklı...
IMF'yle 2004'te anlaşma bitecek, ilişkiler en hafif maddeyle sürecek
'Stratejik yatırımcı, kreditör yabancı ve mutlaka Türk ortak'
Enflasyonda hedef '12'
Mucize temennisi ile gidiyor
Gerçek kâr için savaşacaklar
Bankacılığın itibarı için sorumluluk almaya hazırlar
Asiye değil ama, Türk Lirası kurtulacak
Faiz tamam ama asıl getiri borsada olacak
Eurobond artık riskli görünüyor
Bireysele 400 bin katılımcı bekleniyor
AB - Türkiye ilişkileri referans olacak
Holdingler iyimser! Ama...
Elektrikte üç yıllık tarife, enflasyonsuz fiyat dönemi
'Umutsuzluk inşaatına' 2004'te bir tuğla daha
İhracat pistinin yıldızı otomobil
Anneciğim Çinliler geliyooor!
Telekom'da 'tekelsiz' yıla giriyoruz
2004'te 54 milyar dolar ciro bekliyor
Turizm, 'daha iyi bir yıl' bekliyor
Yeni yılda yeni türler iyi para kazandıracak
2004 'kurşun geçirmez' bir yaşam arayışının ve duyguların yılı olacak
Her 'gayrimenkul'ün bir numarası olacak
İstikbalimdeki zerzevat
Yolsuzlukta kılıçlar çekilecek
Vergide yeni yasal düzenlemelere dikkat
Kamuflaj hallerden feminen hallere