Temiz enerjide Türkiye’nin önü açık

PELİN AYKIN Hiroşima - Japonya’nın Hiroşima kentinde 19-21 Mayıs tarihlerinde düzenlenen G7 Zirvesi’ne katılan Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, geleceğin temiz enerjide olduğunun altını çizerken, temiz enerji teknolojilerinin imalatında Türkiye’nin önünün çok açık olduğunu ve pazara girerek büyük atılımlar gerçekleştirebileceğini kaydetti.

Hiroşima’da Milliyet’in sorularını yanıtlayan Birol, Türkiye’nin aynı zamanda Balkan ülkeleri ve Avrupa’ya LNG ihracatında da rol oynayabileceğinin altını çizdi.

G7’nin bu yılki enerji gündeminde sizin için en önemli konu neydi?

Bu yılki G7 toplantısının bir özelliği de, sadece G7 ülkeleri değil dünya ekonomisi ve enerji piyasasında kritik öneme sahip ülkeler de katıldı. Breziya, Endonezya, Hindistan çok büyük ülkeler. Açılış konuşmasını yaptığım enerji ve iklim değişikliği toplantısında herkesin ortak düşüncesi, temiz enerji teknolojilerini hızlandırmak gerektiği yönündeydi... Bütün ülkeler güneş enerjisi, rüzgar, nükleer enerji, elektrikli otomobil, hidrojen enerjisi gibi teknolojilerin geliştirilmesi ve hızlandırılması konusunda hemfikir oldu. Sonuç bildirgesinde de bunların altı kalın bir şekilde çizildi. Bunun önderliğini yapması için de Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) görev verdiler. Bütün ülkelerin bu konudaki çabaları için bir yol haritası çıkaracağız. Bu yol haritasının ardından çabaların doğru yere gidip gitmediğini, yavaş ilerleyip ilerlemediğini de denetleyeceğiz.

Türkiye temiz enerjiyle ilgili pek çok avantaja sahip. G7’de sonuç bildirgesinde de temiz enerji vurgusu yapıldı. Bu, Türkiye’ye yeni avantajlar sağlayabilir mi?

Türkiye, yenilenebilir enerji konusunda son yıllarda çok doğru adımar attı. Özellikle güneş ve rüzgar enerjisi konusunda. Türkiye, elektiriğinin önemli kısmını yenilenebilir enerjiden elde ediyor. Bu çok önemli. Hem çevre dostu hem de dışarıdan doğal gaz, petrol veya kömür ithal etmek yerne kendi enerjimizi kullanıyoruz... Dışa bağımlılığı azaltıyor. Ancak hala kullandığımız yenilenebilir enerji, Türkiye’nin toplam yenilebilir enerji potansiyelinin mütevazı bir kısmına karşılık geliyor. Bu bakımdan çok daha fazla büyüyebilir ve umarım daha büyüyecektir. Ayrıca rüzgar türbinlerinin, güneş panellerinin imalatında da Türkiye’nin önemli rol oynayabileceğini düşünüyorum. Yenilenebilir enerjinin hem payını artırmak, aynı zamanda bunları Türkiye’de imal etmek de önemli olabilir.

Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol Twitter’dan G7 Zirvesi’nde aralarında ABD Başkanı Joe Biden ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un olduğu dünya liderleriyle de temaslarda bulunduğunu paylaştı.

Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa Birliği (AB) Moskova’ya yaptırımlar uygulamasının ardından geçtiğimiz kış büyük bir enerji kriziyle karşı karşıya geldi. Önümüzdeki kış AB için daha büyük bir kriz bekleniyor mu?

Avrupa’nın ekonomisi, büyük oranda Rusya’dan gelen enerjiye bağımlı hale gelmişti. Bence bu, doğru bir şey değil. Hangi ülke olursa olsun, enerjide tek ülkeye bağlanmak doğru değil. AB, bu konuda bir hata yapmıştı. Fakat oldukça kısa zamanda Rusya’ya bağımlı olan doğal gaz payını yüzde 40’lardan yüzde 5’lere kadar düşürdü. Bunu başka ülkelerden gaz alarak ve yenilenebilir enerjide çok hızlı büyüme elde ederek sağladı. Böylece Rus gazını büyük ölçüde ikame ettiler. Ayrıca şöyle bir şans oldu, Avrupa’da kış ılıman geçti.

Gelecek kışa bakarsak, geçen yıla göre daha iyi. Ancak iki risk faktörü var. Biri çok şiddetli bir kış geçerse gaz talebi artacak. İkincisi geçen yıl Çin ekonomisi zor bir dönem geçirdiği için fazla sıvılaştırılmış gaz ithal etmedi. Pazarda olan LNG’yi Avrupa ithal etti. Şimdi Çin’in ekonomisi düzelmeye başladı. Avrupa ile Çin arasında LNG’yi kim alacak diye bir rekabet olabilir. 

Rusya’ya yönelik yaptırımların ardından ABD LNG’sinin Türkiye aracılığıyla farklı ülkelere gönderme konusu gündeme gelmişti. Gelecekte Türkiye için benzer avantajlar doğabilir mi?

Tabii Türkiye mesela bazı Balkan ülkelerine doğal gaz sağladı. Daha sağlayabilir. Türkiye en fazla LNG ithal eden ülkelerden. Türkiye mevcut doğalgaz borularıyla da bir transit ülke. Özellikle Balkan ülkelerine ve Avrupa’ya LNG ihraç etmede bir rol oynayabilir.