Sosyal beceriler neden bu kadar önemli?

Bir bebek dünyaya geldiğinde, her şeyi sıfırdan öğrenmesi gerekir; yemek yemeyi, yürümeyi, konuşmayı. Sosyal beceriler de, aynı konuşmak ve diğerleri gibi, çocuğun öğrenmesi gereken becerilerdendir. Bu becerileri ilk olarak anneyle iletişiminden, aileyle etkileşimlerinden, daha sonra arkadaş çevresinden ve daha geniş bir çevreden etkilenerek geliştirir.

Çocuğun çevresindeki kişilerle olan iletişimini kolaylaştıran her davranış, sosyal bir beceridir. Bu beceriler bireyin girdiği etkileşimde olumlu tepkileri meydana çıkarıp olumsuz tepkilerden kaçınmasını mümkün kılar. Sosyal becerileri güçlü olan kişi,insanlarla iletişim kurarken gerekli olan, genellikle dile getirilmeyen bazı kuralların farkındadır ve sosyal ortamlarda nasıl davranılacağını bilir.

Çocuklarda güçlü sosyal becerilerin sinyallerinden bazıları şunlardır:

Uygun şekilde göz kontağı kurmak

Karşısındaki bölmeden, konuşmayı karşılıklı sürdürebilmek

Vücut dilini uygun kullanmak, karşısındaki kişiye mesafesini uygun ayarlayabilmek

Uygun bir şekilde bir konuşma başlatıp bitirebilmek

İlgisiz yorumlara girmeden konuşmanın konusuna bağlı kalabilmek, uygun sorular sormak

Karşısındakinin söyleyeceklerine ilgi göstermek

Yalnızca kendi istediği konularda konuşmak yerine karşısındakinin durumunu da önemsemek

Birşeyi anlamadığında netleştirmek için sormak

Şakaları, kinayeleri, deyimleri, mecazları anlamak

Çevresindeki kişilerin farkında olmak, ses tonlarından ya da yüzlerinden nasıl hissettiklerine dair ipuçlarını yakalamak

Az tanıdığı insanlara ne kadar kişisel, özel bilgi vereceğini ayarlayabilmek

Öfkeye, başarısızlığa, hayal kırıklığına uygun tepki verebilmek

İletişim kurulan duruma göre konuşma şeklini ayarlamak

Empati kurabilmek, bir durumun bir başkası açısından nasıl olabileceğini hayal edebilmek

Davranışların olası sonuçlarını hesaplayabilmek

İlişkilerdeki zorlukları, çatışmaları sağlıklı bir şekilde çözebilmek

Başkalarına sevecen ve anlayışlı yaklaşabilmek

Çocuklar henüz bu becerileri öğrenme aşamasındadır, o yüzden bunların hepsini yapabilmelerini bekleyemeyiz. Becerilerimiz yetişkinlikte bile yavaş yavaş gelişmeye devam eder, fakat çocukluk döneminde sosyal gelişimin temelleri atılır. Sosyal iletişim becerileri, bir çocuğun etrafıyla pozitif ilişkiler kurabilmesi ve pozitif geribildirimler alabilmesi için hayati önem taşır. Bu alanda zayıf olan çocuklar, arkadaşlık başlatmada ya da ilişkilerini sürdürmekte sıklıkla sorunlar yaşarlar ve bazı dalga geçilme, dışlanma gibi zorba davranışların hedefi haline kolaylıkla gelebilirler.

Bir kişinin sosyal becerileri, yalnızca çocukluk çağındaki ilişkileri değil, yetişkinlikteki ilişkilerini ve hayatını da oldukça etkiler. Araştırmalar, çocukların sosyal becerilerde ne kadar güçlü olduğuna bakarak, onların ileride sosyal olarak, duygusal olarak, akademik hayatta ve iş hayatında ne kadar iyi durumda olacaklarını tahmin edebileceğimizi söylüyor. Amerika’da bir üniversite tarafından yapılan, çocukları kreş çağından 25 yaşına gelene kadar takip eden bir araştırma (Jones, 2015), sosyal becerileri güçlü olan çocukların:

Akademik hayatta daha başarılı olduklarını, bir üniversite bitirme ihtimallerinin daha çok olduğunu,

İş hayatlarında daha başarılı olduklarını, iş bulma oranlarının daha fazla olduğunu,

Yaşam tarzında daha sağlıklı seçimler yaptıklarını, kendilerine zarar verecek ya da başlarını derde sokacak davranışlardan daha uzak durduklarını, ortaya çıkararak, bu çocukların ilerideki hayatlarında aldıkları olumlu sonuçları göstermiş.

Sosyal beceriler, iletişim kurduğumuz kişiden alacağımız tepkiyi belirlediği için, yaşamımızın bir çok alanında belirleyici bir rol oynar; kariyerimizdeki başarımızda, özel ilişkilerimizde, ruh sağlığımızda ve daha bir çok alanda. Bu yüzden bu beceriler, bir çocuğun gelişimde en çok önemsenmesi gereken konulardan biri. Unutmamak gereken nokta, bir çocuğun sosyal yönden güçlü olmasının doğuştan gelen bir özellik olmadığı, bu becerilerin çeşitli şekillerde öğrenilmesi ve ilişkiler içinde pratik edilmesi gerektiği. Bu becerilerin önemini fark etmeniz ve gözlemlerde bulunmanız geleceğe yönelik olumlu adımların başlangıcı olacaktır. Sosyal beceriler nasıl gelişir? Ebeveynler nasıl katkı sağlayabilir? İlerleyen yazılarımızda devam edecek...

Uzm. Psk. İrem Akın

Instagram: sosyalcocukatolyesi

Facebook: Sosyal Çocuk Atölyesi

Bahsedilen araştırma:

Damon E. Jones, Mark Greenberg, and Max Crowley. Early Social-Emotional Functioning and Public Health: The Relationship Between Kindergarten Social Competence and Future Wellness. American Journal of Public Health: November 2015, Vol. 105, No. 11, pp. 2283-2290. doi: 10.2105/AJPH.2015.302630