Kanal İzmir TV’deki ilk programımı mandalina üreticilerinin sorunlarına ayırmıştım. Seferihisar Kalkınma Kooperatifi (SEFEKO) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Sayarer’le yaptığımız canlı yayında, narenciye sektörünün bir hayli sıkıntılı olduğunu gördüm. Kendisi de mandalina üreticisi olan başkan, samimi duygularla üreticilerin sorunlarını anlattı.
Bu yazıyı yazmak için, Ziraat Fakültesi’nden sınıf arkadaşım olan ve mandalina sektörünün içinde de yer alan Ziraat Mühendisi Levent Şirin’le de görüştüm. Bu iki görüşmeden derlediğim bilgileri mandalina üreticilerine bir faydam olur gerekçesiyle köşeme taşımaya karar verdim.
Geçen yıl, küresel iklim değişikliğinin de etkisiyle ülke genelinde ılık bir kış yaşandı ve bu durum birçok üründe verim artışına neden oldu. Sıcak giden yılda ürünler mevsiminden önce geldi ve bu nedenle hastalık ve zararlılar, geride bıraktığımız yıllardan daha fazla görüldü. Bu durum, ürünlerde daha fazla zirai ilaç kullanımına neden oldu.
Bundan nasibini alan ürünlerden biri de mandalina oldu. Ürünün çok olmasına karşın hava sıcaklığının geçen haftaya kadar 20 dereceler civarında seyretmesi, mandalinayı erkenden dalında olgunlaştırdı. Bu durumda bir yandan kalite düştü, diğer yandan ilaç kullanımı arttı.
Üretici bahçeye girmiyor
Ürün bol ve erken gelince, doğal olarak depolama, işleme ve paketleme işleri de aksadı. Aksaklık sebebiyle dalında kalan meyvelerde ‘sulu çürük’ denilen durum oluştu.
Bir de küçük meyvelerden faydalanmak isteyen bazı üreticilerin meyveleri büyütmek için yanlış gübreleme yapmasıyla sorun daha da büyüdü. Meyveyi irileştirsin diye geç kullanılan azot, kabuğun dayanıklılığını azalttı.
Buna bir de çiy ve yağışlar eklenince, mandalina kabuğunda yumuşamalar baş gösterdi ve mandalina hastalıklara karşı dirençsiz hale geldi. Oluşan kararmalar, başta içini etkilemese bile mandalinanın pazar ve tüketici albenisini sıfırladı.
Böylece depolanacak sağlam mandalina kalmadı. Her ne kadar tüccarlar sağlam ürünleri kesmeye devam ediyorsa da, bu yıl çok olan ürün, dalında çürüyor ve dökülüyor.
Havalar mevsim normalinde gitseydi, kesim güneyden başlayacak ve en son Seferihisar bölgesi toplanacaktı. Havaların sıcak gitmesi, Akdeniz meyve sineğini de artırdı. Geçen yıllarda darbeli meyveler bahçelerde yere bırakılırdı. Bu yıl Akdeniz sineği mücadelesine yardımcı olsun diye toplanmasına karar verildi. Tarım ve Orman İlçe müdürlükleri poşet dağıttı. Müstahsil, sezon başında bunları toplayacak, poşetlere koyacak ve belediye de bunları imha edecekti. Ancak şimdilerde bırakın hastalıklı olanları, daldaki sağlam meyveler bile toplanmıyor.
Dalda olduğu gibi yerler de meyve dolu ve üretici, malının bozulduğunu büyük bir üzüntüyle izliyor. Moral bozukluğu o kadar vahim ki, üretici bahçesine bile girmek istemiyor.
