Türkiye, bilişim ve iletişim teknolojilerinin (BİT) sağladığı olanakları gereğince kullanabilirse insani gelişme alanında bir atılım yapabilir, bu teknolojileri kullanan bireyler kendilerini hızla geliştirebilir ve toplumsal kalkınmaya katkıda bulunabilir. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile Boğaziçi Üniversitesi İnsani Gelişme Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan "Türkiye 2004 İnsani Gelişme Raporu"ndan benim çıkardığım ana mesaj bu. Raporda yer alan ifadelerle "BİT kullanımı insanların seçeneklerini genişleterek onları güçlü hale getirir ve bu şekilde ekonomik ve sosyal kalkınmaya büyük katkı sağlar. BİTin yaratacağı fırsatlardan biri de yoksul insanların yaşam standartlarının iyileştirilmesidir. BİT, yoksulluğun giderilmesinde güçlü bir araç olabilir." Ancak raporu okuyunca insani gelişmeyi hızlandırmak için BİTten yararlanmanın pek kolay olmadığını da anlıyorsunuz. İnsani gelişmeye öncelik veren hükümetlerin, BİTten bu amaçla yararlanmanın önemini kavrayıp gerekli altyapıyı ve hukuki çerçeveyi oluşturması, başarının önkoşulu olarak görünüyor. Türkiye ise bugüne dek bu önkoşulu yerine getiremeyen hükümetlerce yönetilmiş ve BİTten yararlanma oranı çok düşük kalmış. Uluslararası Telekomünikasyon Birliğinin geliştirdiği Dijital Erişim Endeksine göre Türkiye 180 ülke arasında ancak 72. sırada yer alabiliyor.UNDPnin hazırladığı İnsani Gelişme Endeksinin 2004 yılına ilişkin son verilerine göre 177 ülke arasında 88. sırada bulunan Türkiye, bu sıralamada hızla yukarılara tırmanmak için BİTten yararlanma şansına sahip ülkelerden biri. Rapora göre, Türkiye, ekonomik, siyasal ve sosyal gelişme hedefleri doğrultusunda BİTten yararlanmak için gerekli fiziki altyapıya ve insan sermayesine sahip görünüyor. Gelişmiş telefon, radyo ve televizyon altyapısı insani gelişmede BİTten yararlanmak için avantajlı bir konuma getiriyor, Türkiyeyi.Türkiye bu fırsatı kullanabilir ve BİTten yararlanarak insani gelişmesini hızlandırırsa toplumun elde edebileceği yararların başlıcaları şunlar: Vatandaşa hesap vermek zorunda olan şeffaf ve etkili kamu yönetimiVatandaşın taleplerine daha duyarlı yerel yönetimler Eğitim ve sağlıkta düşük maliyetli atılımTarımda üretim planlaması ve pazarlama atılımıDijital teknoloji kullanımında eşitsizliğin giderilmesiKadın - erkek eşitsizliğinin azaltılmasıBölgesel eşitsizliklerin azaltılmasıEmek piyasalarının şeffaflaşması ve istihdama katkı İnsanların bu olanaklara kavuştuğu bir Türkiyenin verimlilikte ve ekonomik kalkınmada bir atılım yapması da çok daha kolay olacak kuşkusuz. BİTten yararlanarak yeni bir güç ve özgüven kazanacak olan insanlarımız, yoksulluk kısır döngüsünü kıracak ve Türkiyeyi yeni ufuklara yöneltebilecek. İnsani gelişme ve BİT Bu noktada şu sorular geliyor akla: O halde bu konuya verilmesi gereken öncelik neden verilmedi? Türkiye BİTten yararlanmada ve insani kalkınma sıralamasında neden gerilerde kaldı? Acaba yıllar yılı sorgusuz - sualsiz bürokrasiye tabi olan vatandaşın, BİTten yararlanarak özgürleşmesinden ve hesap soran, hizmet talep eden birey haline gelmesinden mi korkuyor yetkili mevkidekiler? Devlet bu nedenle mi BİTten yaygın yararlanmayı sağlama konusunda öncü rol oynamıyor?Bunların sorulması gereken sorular olduğunu kabul eden UNDP Türkiye temsilcisi Jakob Simonsen, Türkiyenin şimdi bu kısırdöngüyü kırmak için büyük bir fırsat yakaladığını düşünüyor. Erdoğan hükümetinin BİTten yararlanma konusuna öncelik vermesinin önemli olduğunu belirten Simonsen, Türkiyenin AB üyeliğine giden yolda atacağı adımların BİTin yaygın kullanımıyla doğrudan ilişkili olduğunu da vurguluyor. oulagay@milliyet.com.tr Kısırdöngü ve fırsat
