Marmaralı KOBİ'ler TSE'ye uzak

Osman ULAGAY

Vakıfbank araştırmasına göre Marmara Bölgesi'ndeki KOBİ'lerin sadece %18'i ürünlerinde TSE belgesi kullanıyor
Türkiye Vakıflar Bankası KOBİ Araştırma ve Danışmanlık Birim Müdürlüğü'nün gerçekleştirdiği geniş kapsamlı bölgesel KOBİ araştırmasının Marmara Bölgesi'ndeki KOBİ'leri kapsayan son bölümü, birkaç aylık bir aradan sonra tamamlandı. İlk altı bölümüne sayfamızda geniş yer ayırdığımız araştırmanın son bölümüne göre, Marmara Bölgesi'ndeki KOBİ'lerin dörtte üçü yakın gelecekte yatırım yapmayı planlıyor. Yatırımların amacı kapasite artırmak(%59), kalite yükseltmek(%18) ve ürün çeşidini artırmak(%18).
Vakıfbank araştırmasında 474 KOBİ'den anket yoluyla kantitatif, 89 işletmeden de mülakat yoluyla kalitatif bilgi toplanmış. Daha önce altı coğrafi bölgede yapılan araştırmanın bu son bölümü, Marmara Bölgesi'ndeki KOBİ'lerin Ege'dekilerden sonra Türkiye'nin en gelişmiş KOBİ'leri olduğunu, buna karşın TSE ve ISO 9000 belgesi kullanımında geri kaldıklarını ortaya koyuyor.
Marmara Bölgesi'nde de Ege, Akdeniz ve Güneydoğu'daki gibi tekstil - dokuma sektörü birinci sırada geliyor(%32); onu metal eşya sanayi(%20) izliyor. Araştırma kapsamındaki KOBİ'lerde ortalama 32 kişi çalışıyor. Diğer bulgulardan bazıları şöyle:
* Bölgede şirketleşmenin yüksek olduğu, şahıs işletmelerinin oranının %27'de kaldığı dikkat çekiyor.
* Bu işletmeler arasında 1980'den önce kurulanların oranı %25, 1980 - 1990 arası kurulanların oranı %33, genç KOBİ'lerin(1990 sonrası kurulanların) oranı ise %42.
* Marmara Bölgesi'nde organize sanayi bölgelerinde yer alan KOBİ oranı çok düşük(%7). Araştırma kapsamındaki KOBİ'lerin %56'sı organize alanlar dışında faaliyet gösteriyor.
* Marmaralı KOBİ'lerde ücretle çalışanların oranı diğer bölgelere kıyasla oldukça yüksek(%93). Bunların çoğu kalifiye(%46) ve düz(%29) işçi ancak düz işçi oranı diğer bölgelere kıyasla düşük.
* Bölgede işletmelerin yarıya yakını(%42) %70'in üzerinde, %27'si ise %50'nin altında kapasite kullanıyor.
* Araştırma kapsamındaki KOBİ'lerden %16'sı teknolojisinin demode olduğunu belirtiyor. %23'ü modern, %61'i ise güne uygun teknoloji kullanıyor. Modern teknolojiye sahip olmayanların %73'ü modern teknolojiye geçmeyi istiyor; sadece %10'u buna taraftar değil. İşletmelerin hemen hepsi(%91), kısmen de olsa teknolojik gelişmeleri izliyor.
* Marmara'da, ürünlerinde TSE belgesi kullananların oranı tüm bölgelerden düşük: %18. İşletmelerin %7'si, kısmen TSE belgesi kullandıklarını söylüyor.
* TSE - ISO 9000 standartlarının kullanımında da bölge, özellikle Ege'ye kıyasla yaya kalmış durumda. Bölgede bu standartları bilenlerin oranı %45 iken, üretimde kullananların oranı %6.5'ta kalıyor.

Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticiler Vakfı(TOSYÖV), girişimcilik kavramını Türkiye kamuoyunda yaymak için bir dizi etkinlik düzenlemeyi planlıyor.
TOSYÖV Başkanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçin okullarda girişimcilik dersleri verilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı ve Yüksek Öğrenim Kurumu nezdinde girişimlerde bulunacaklarını, gençleri "iş aramak" yerine "iş yaratmaya" yönlendirmeyi hedeflediklerini belirtti. Alptemoçin reklamlar yoluyla girişimcinin karşılaştığı sorunlar, kendi işini yaratmakta avantajı gibi girişimciliğin çeşitli yönlerini tanıtmayı istediklerini de ifade etti.
TOSYÖV'ün girişimciliği yayma etkinlikleri Meclis'te de sürecek. KOBİ'lerle ilgilenen milletvekillerinden oluşan Parlamento Çalışma Grubu'nun girişimcilere destek verilmesi için Meclis çalışmalarını sürdüreceğini belirten Alptemoçin TOSYÖV'ün 1998 yılı içinde girişimcilik konferansları düzenleyeceğini de sözlerine ekledi.

Kendi işinin sahibi olmak isteyenlere, küçük bir yatırımla markaların lisanslı dükkanlarını açma fırsatı sunan franchising sistemiyle ilgili tüm kuruluşlar 5. Uluslararası Franchising Fuarı'nda biraraya geldi.
İstanbul Meliha - Avni Sözen Fuar Merkezi'nde dün başlayan ve 9 kasım pazar akşamına kadar sürecek olan fuar süresince franchising sistemi hakkında çok sayıda seminer de düzenleniyor. Franchisingin vergi, finansman, istihdam, pazarlama gibi boyutlarını irdeleyen seminerlerin yanı sıra teknik ayrıntılarını gündeme getiren seminerler de uzmanlar tarafından sunulacak.
Fuara katılan kuruluşlar arasında franchising veren işletmelerin yanı sıra Uluslararası Franchise Derneği, KOSGEB, TOSYÖV ve Ulusal Franchise Derneği de var.

* Toplam 7 bölgede kantitatif ve kalitatif araştırma yapılan işletme sayısı 4.247. Ege ve Marmara bölgelerinde araştırmaya katılan işletme sayısı, orantısal olarak düşük. Bu sayı İç Anadolu'da 917, Karadeniz'de 980 iken Marmara'da 563, Ege'deyse 460.
* Dokuma - giyim - deri sektörü Marmara, Ege, Akdeniz ve Güneydoğu'da birinci sırada geliyor. Doğu'da gıda ve metal eşya, İç Anadolu'da metal eşya, Karadeniz'de ise orman ürünleri sektörü ilk sırada.
* En 'yaşlı' işletmeler İç Anadolu'da: %42'si 1980'den önce, yalnız %25'i 1990'dan sonra kurulmuş. En genç işletmeler ise Doğu, Güneydoğu ve Marmara'da. Şahıs işletmelerinin en yoğun olduğu bölgeler Karadeniz ve Doğu Anadolu.
* Genel olarak organize bölge ve sitelerde yer alan KOBİ'lerin oranı, %50'nin altında. Bu oran özellikle Marmara, Akdeniz, Karadeniz ve Güneydoğu'da düşük.
* Ücretli çalışanların oranının en yüksek olduğu bölgeler Marmara ve Ege. Kalifiye işçi oranının düz işçi oranından fazla olduğu bölgeler Marmara, Güneydoğu ve İç Anadolu Bölgeleri.
* Kullandığı teknolojiyi modern olarak niteleyenlerin oranı %19 - 27 arasında değişiyor. Teknolojik olarak en iyi durumda olan bölge Ege, en kötü durumda olan ise İç Anadolu ve Akdeniz. Teknolojisini yenilemeye en hevesli bölge ise Marmara Bölgesi.
* Ürünlerinde tamamen ya da kısmen TSE belgesi kullananların oranının en düşük olduğu bölge Marmara(%25); onu İç Anadolu(%27) ve Akdeniz(%29) izliyor.
* Yakında yatırım yapmayı planlayanların oranı Doğu Anadolu(%81), Marmara(%75) ve Ege(%74)'de yüksek.
* En büyük KOBİ'ler açık farkla Ege'de yer alıyor; burada ortalama çalışan sayısı 43. Ege'yi Marmara(32 kişi), Akdeniz(30 kişi) ve Güneydoğu(30 kişi) izliyor. En küçük KOBİ'ler ise Karadeniz'de: Ortalama 25 kişi.

Ömer Esener'in İMKB Yayınları'ndan çıkan "Stratejik Ortaklıklar" adlı yapıtı, Türk şirketlerinin büyümek ve global pazara açılmak için izlemeleri gereken yolları ayrıntılarıyla, verilerle ve örneklerle açıklıyor. Kitap, stratejik ortaklıklar hakkındaki her tür soruyu ve duraksamayı yanıtlıyor.
Esener kitabın ilk bölümlerinde global gelişmelerin nasıl Türk şirketlerini stratejik ortaklıklara yönlendirdiğini, şirketlerin ve hükümetlerin tavırlarının ne şekilde değiştiğini anlatıyor. Stratejik ortaklıkları cazip kılan etkenleri açıklayan Esener dünyada ticaret ağırlıklı yaklaşımdan yatırım ağırlıklı yaklaşıma geçildiğini savunarak bu geçişin yollarını da irdeliyor.
Türkiye'yi gelişme yolundaki ülkelerin çıkmazından Türk şirketlerinin kurtaracağını öne süren Esener'e göre bu ihracat, stratejik ortaklıklar, modern yönetim teknikleri, kalite yönetimi, müşteri odağı gibi konulara ağırlık verilmesiyle gerçekleşecek.
Stratejik Ortaklıklar yapıtının 40 sayfaya yayılan son bölümünde yazar, bu tür ortaklıklarda ağırlıklı konuları ve bu tür ortaklıkların kurulmasının öncesinde, sırasında ve sonrasında nelere dikkat edilmesi gerektiğini açıklıyor.



Yazara Email O.Ulagay@milliyet.com.tr