ABD tarihini bilenlere göre ABD'nin gelmiş geçmiş en kötü başkanlarından biri olan George W.Bush'un hesaba kitaba dayanmayan yeni serüvenlere atılmayacağını kimse garanti edemez ama, Irak fiyaskosunun akıl almaz maliyeti, aklı başında birinin yeni serüvenlere atılmasının çok zor olduğunu ortaya koyuyor. ABD'nin Irak'a saldırmasına başından beri karşı çıkmış biri olarak beni en çok eğlendiren şey, "ABD'nin karşı konulmaz gücü" konusunda yapılan ukalalıklar. ABD'yi dev aynasında görüp her şeye kadir sanan ve "stratejist" diye geçinip komplo senaryoları üreten kimilerine göre, ABD'nin askeri ve mali gücü sınırsız, dilediği anda dilediği ülkeye saldırabilir. Nobel ödülü sahibi iktisatçı Joseph Stiglitz'in Harvard Üniversitesi'nden Linda Billes ile birlikte hazırladığı ilginç rapor, Bush'un Irak fiyaskosunun akıl almaz maliyetini gözler önüne seriyor. ABD'nin Irak savaşı için yaptığı fiili harcamaların yanı sıra bu savaş nedeniyle uğranan ekonomik kayıpları da ayrıntılı biçimde hesaplayan Stiglitz ve Billes'e göre, Irak serüveninin ABD'ye maliyeti 2 trilyon dolara yaklaşacak. Raporu değerlendiren Financial Times yazarı Martin Wolf'a göre bu akıl dışı savaşın toplam maliyetini bulmak için, diğer ülkelerin ve dünya ekonomisinin bu savaş nedeniyle uğradığı ve uğrayacağı kayıpları da hesaba katmak gerekiyor.Rapora göre ABD, bugüne dek kendi devlet bütçesinden 256 milyar dolar harcamış Irak savaşı için. "İyimser" senaryoya göre ABD'nin Irak için bütçeden önümüzdeki beş yılda en az 200 milyar dolar daha harcaması gerekecek. Savaş nedeniyle savunma harcamalarında meydan gelen artışlar ve yapılan harcamaları karşılamak için girişilen borçlanmanın faiz yükü de hesaba katıldığında Irak serüveni nedeniyle ABD bütçesine yansıyacak maliyet en muhafazakar tahminle 750 milyar doları buluyor. Diğer bazı kayıplar ve dolaylı maliyetler de eklendiğinde toplam maliyet 1 trilyon doları aşıyor.Savaş nedeniyle ortaya çıkabilecek olan dolaylı maliyetlerin daha ayrıntılı olarak hesaba katıldığı "ılımlı senaryo"da ise toplam maliyet rakamı 1.9 trilyon dolara yaklaşıyor. Tam metni Stiglitz'in josephstiglitz.com adresinde bulunabilecek olan bu rapor girişilen hesapsız serüvenin dudak uçuklatıcı maliyetini ayrıntılı biçimde ortaya koyuyor. Trilyon dolarlık fatura Bush yönetimi nasıl sonuçlanacağı henüz belli olmayan bu serüven uğruna trilyon dolarlık kayıpları göze alırken ABD'nin kendi ekonomisini taşıma suyla çevirmekte olduğu da bir gerçek. ABD ekonomisinin ve doların kaderi Çin ve Japonya'nın ABD'yi finanse etmeyi sürdürmesine bağlı. The Economist dergisi, ABD ekonomisini bekleyen büyük tehlikeyi kapak konusu yapmış bu haftaki sayısında.İran'ın şu anda sağlıklı hesap yapabilen bir yönetime sahip olduğuna emin değilim doğrusu ama ABD'nin içine girdiği büyük çıkmazın boyutları giderek daha iyi anlaşılıyor. Irak serüvenine trilyon dolar harcayan ABD'nin yeni serüvenlere girişme gücünün sınırlı olduğu ortada. İran'daki yönetimin bu durumdan cesaret aldığını düşünmek de pek zor değil. oulagay@milliyet.com.tr İran'a cesaret
