Dizginlenemez bir hayalperest: Richard Branson

Pelin Aykın - ‘Virgin Galactic’ şirketinin kurucusu, 70 yaşındaki Richard Branson geçtiğimiz pazar günü beş kişilik ekibiyle roketle uzaya gidip döndü. Böylece uzaya giden ilk milyarder ve en yaşlı ikinci kişi oldu.  ‘Uzay turizmi’ hayalini gerçekleştirmek adına tarihe geçerek birçok kişiye ilham verdi. 17 yıldır üzerinde çalıştığı bu amaç için 1 milyar dolardan fazla harcayan Branson, uzaya gittiğinde çocuklara “Hayallerinizden vazgeçmeyin” diyerek hayalleri uğruna verdiği zorluklarla dolu mücadeleye de göz kırptı.

Şirket imparatorluğu

Bugüne kadar 400’den fazla şirketi kontrol eden ‘Virgin’ imparatorluğunu kurup genişletirken birçok başarısızlığa rağmen asla pes etmeyen Branson, azmi, hayalperestliği, yenilikçiliği ve cesaretiyle farklı bir karaktere sahip. Onun hikâyesi hatalardan ders almanın çok önemli bir kanıtı. 

Adım adım ilerledi

İngiltere’de 1950’de doğan Richard Branson’ın babası avukat, annesi ise hostesdi. Varlıklı olmayan aile geçimlerini sağlamak için mücadele etti. Okuma bozukluğu olarak bilinen disleksi rahatsızlığı olduğundan her zaman derslere ayak uydurmak için çabalayan Branson’a okul müdürü “ya hapse gireceğini ya milyoner olacağını” söyledi. 16 yaşında okulu bırakan Branson, ilk girişiminde öğrenciler için bir gençlik kültürü dergisi olan ‘Student’ı kurdu. 1970’de dergisinin finansmanını sağlamak için ‘Virgin’ adlı postayla eve sipariş hizmeti veren bir plak şirketi kurdu. Bu şirketin kazançları, Branson’ıun Londra Oxford Street’te ‘Virgin Records’ adlı bir plak dükkânı açmasını sağladı.

İngiliz iş insanı Richard Branson, seçim kampanyasında “Yes, we can” (Evet yapabiliriz) sloganını kullanan eski ABD Başkanı Barack Obama’yı desteklemişti.

Plaktan havacılığa

Plak mağazası zincirinden elde ettiği kârı, 1972’de ‘Virgin Records’ adlı müzik şirketini kurmak için kullanan Branson’ın ilk sanatçısı, 1973’te Mike Oldfield oldu. Oldfield’ın şarkısı ‘Tubuler Bells’, şaşırtıcı bir şekilde İngiltere listelerinde birinci sıraya yerleşti. Virgin Records’un anlaştığı ilk sanatçının başarısı, Branson’ın yetenekleri fark etme becerisini gösterirken, bu başarı Rolling Stones, Sex Pistols ve Culture Club gibi ikonik müzik gruplarıyla anlaşma yapılmasını sağladı. Bu gruplar Virgin Records’u dünyanın en iyi plak şirketleri arasına soktu. İş alanlarını çeşitlendirmekte kararlı Branson, 1984’te ‘Virgin Atlantic’ havayolunu kurdu. New York’tan Londra’ya uçmak için ilk ‘Boeing 747’ uçağını kiralayan Virgin Atlantic, İngiltere’nin bayrak taşıyıcı havayolu şirketi ‘British Airways’ ile rekabet eder hale geldi.

Sattıktan sonra ağladı

1972’den beri dünyanın en önemli sanatçılarının yapımcılığını üstlenen Virgin Records, 1990’larda mali sorunlar yaşamaya başladı. Branson da 1992’de Virgin Atlantic’i ayakta tutmak için Virgin Records’u isteksizce 1 milyar dolara sattı. Virgin Records’un başarısı ve ilk büyük şirketi oluşu nedeniyle tüm girişimlerinde ‘Virgin’ adını kullanan Branson için bu satış üzücü oldu. Milyarderin satıştan sonra ağladığı bile söylendi. Ancak kaybının müzik işinde başka başarılar peşinde koşmasını engellemesine izin vermeyen Branson,  aynı yıl Virgin Radio’yu açtı.

Hiç yılmadı

Üç yıl sonra Tom Jones ve Powder Finger gibi sanatçılarla anlaşma sağlayan ikinci plak şirketi ‘V2’yi kurmayı başardı. Branson, Virgin Records’u satmak zorunda olmasının yanı sıra ‘Virgin Cola’, ‘Virgin Cosmetics’ ve ‘Virgin Brides’ gibi diğer ticari başarısızlıklardan da zarar gördü. Branson  tüm bu girişimler başarısızlıkla sonuçlansa da durdurulamaz ve azimli oluşu nedeniyle kabuğuna çekilmedi. Her başarısızlığından ders çıkaran girişimci, farklı işlere başlama konusunda da cesurdu.

5.2 milyarlık servet

Virgin Group’un marka değerini koruyarak yeni işler kuran Branson, hava taşımacılığı, müzik, turizm, medya, bankacılık ve telekomünikasyon gibi farklı sektörlerde faaliyet gösterdi. Branson, Kanada, Avustralya, ABD gibi ülkeler; Asya, Avrupa ve Güney Afrika’nın bazı bölgeleri gibi dünyaya yayılmış 200’den fazla şirketini ‘Virgin Group’a bağlayarak büyük bir imparatorluk elde etti. Branson’ın toplam servetinin 5.2 milyar dolar olduğu biliniyor.  Ayrıca Branson’ın İsviçre Alpleri, Fas’ta Atlas Dağları, Güney Afrika ve Kenya gibi birçok yerde lüks butik otel zinciri de bulunuyor.

Richard Branson, eşi Joan ve çocukları Holly ile Sam.

‘Milyarder’ kelimesini sevmiyor

Richard Branson, “Milyarder kelimesini sevmiyorum. Hepimizin (Jeff Bezos ve Elon Musk gibi diğer milyarderler) yapmaya çalıştığı, fark yaratan işler yapmak ve bu sırada da yıl sonunda faturaları ödeyebilmek” dedi. Uzay hayalinin zor gerçekleştiğini ve bu amaç uğruna Virgin’in banka hesabını ‘neredeyse’ boşalttığını belirten Branson, “Kendimi, insanların zevk alabileceği özel şeyler yapan yaratıcı bir kişi olarak görmekten hoşlanıyorum. Benim programımı izleyerek astronot olacak ve uzaya gidecek bir sürü çocuk olacağını düşünüyorum” diye konuştu.

Maceracı ruhuyla rekorlar kırdı

Branson birçok alanda rekor kırmaya hevesli. 1987’de Atlantik Okyanusu’nu sıcak hava balonuyla geçen ilk insan oldu. 1991’de Pasifik Okyanusu’nu geçen ilk sıcak hava balonunda yer aldı. Milyarder, 2012’de Manş Denizi’ni uçurtma sörfüyle geçen en yaşlı kişi oldu. Branson, havacılar Steve Fossett ve Per Lindstrand ile bir balonda dünyanın çevresini dolaşmaya da kalktı ancak başarısız oldular.

17 yaşından beri hayırsever

Branson ilk hayır kurumunu 17 yaşındayken kurdu. Afrika’da eğitim, kadın ve çocuk haklarıyla ilgili hayır kurumlarını destekleyen bir yardımsever oldu. Küresel ısınmayı çözmek için önümüzdeki 10 yıl içinde 3 milyar dolar bağışlama sözü verdi. Branson, şu ana kadar servetinin yarısından fazlasını (tahmini 2 milyar dolar) çeşitli hayır kurumlarına bağışladı.

Komploların hedefi oldu

Richard Branson farklı sektörlere atılırken zor günler geçirdi. 1990’da Virgin Cola’yı kuran Branson, sadece Virgin trenlerindeki dükkânlarda ve Virgin sinemalarında servis edilen içeceğin satışı için İngiltere’de market zincirleriyle anlaşma yaptı ve uluslarası sulara girdi. Oyuncu Pamela Anderson’ın vücuduna benzer şişe tasarımı ve ‘Friends’ gibi dizilerde ürün yerleştirmesiyle popülerleşen Virgin Cola’nın başarısı Coca-Cola’yı harekete geçirdi. İddialara göre, Coca-Cola perakendecilerle Virgin Cola’nın raflardan kaldırılması için anlaşma yaptı ve bunu reddederlerse Coca-Cola buzdolaplarını kaldırmakla tehdit etti. Bu nedenle Virgin Cola’nın satışları düştü ve şirket 2012’de içeceğin üretimini durdurmak zorunda kaldı. British Airways’in ise rakibi Virgin Atlantic’in bilgisayar bilgilerine yasadışı şekilde eriştiği ve Virgin Atlantic kimliğiyle yolcuları arayıp uçuşlarının iptal edildiğini söylediği öne sürüldü. Branson yolcuların biletlerini kendi uçuşlarına kaydırdığı iddiasıyla British Airways’a dava açtı. İftira davasında 945 bin dolar tazminat kazanan Branson, parayı Virgin Atlantic çalışanlarına dağıttı.

Kariyerinin mimarı annesi

Richard Branson, en büyük başarılarının mimarının annesi Eve Branson olduğunu söyledi. Bu nedenle kendisini uzaya götüren ‘Unity’ uzay aracını havalandıran uçağa annesi ‘Eve’in adını verdi. Milyarder, Ocak ayında Kovid-19 nedeniyle 97 yaşında ölen annesiyle ilgili yazısında, Eve Branson’ın her zaman kendisine ‘yıldızlara ulaşmasını’ söylediğini ve sınırlarını zorlaması için çabaladığını ifade etti. Annesinin ilham kaynağı olduğunu belirten Branson, “En büyük maceraperest annemdi. Çocukken erkek kılığında planör dersleri aldı. İkinci Dünya Savaşı’nda deniz kuvvetlerine katıldı. Savaştan sonra Almanya’yı balerin olarak gezdi, sahneye çıktı ve hosteslik yaptı” dedi. Eve Branson’ın 1960’larda yolda bulduğu kolyeyi polise götürdüğünü, polisin sahibini bulamaması üzerine annesine kolyeyi iade ettiğini söyleyen milyarder “Annem kolyeyi 100 sterline satıp parayı bana verdi. O para olmasaydı Virgin’i kuramazdım” diye konuştu.

Hem çılgın hem çok iyi bir baba

Richard Branson 1972’de evlendiği Kristen Tomassi’den 7 yıl sonra boşandı. 1989’da ise şimdiki eşi Joan Templeman ile evlenen Branson’ın ilk çocuğu Clare 1979’da 4 günlükken öldü. Holly ve Sam adında iki çocuğu olan Branson, ebeveynlerini örnek alırken
iyi bir eş ve baba olarak tanınıyor. Fırsatları değerlendirdiği de bilinen Branson, 1970’lerde Atlas Okyanusu’ndaki Necker Adası’nı satın aldığında, adanın sahibinin acil para ihtiyacını fırsata çevirip sadece 180 bin dolar ödedi. Milyarder, adaya zenginlerin kiralaması için tesis inşa etmek amacıyla 10 milyon dolar harcadı.

Branson’ın uzay hayalinin kronolojisi

Temmuz 2004: Havacılık şirketi ‘Scaled Composites’i kuran ünlü mühendis Burt Rutan, ‘SpaceShipOne’ adlı uçağı uzaya çıkardı. Bu yolculuk, bir özel şirketin yaptığı ilk uzay yolculuğu olarak tarihe geçti.

Eylül 2004: Çocukluğundan beri uzayla ilgili hayalleri olan Richard Branson, Scaled Composites’in başarısından ilham aldı ve SpaceShipOne’ı temel alarak Rutan ile geliştirecekleri araçlarla uzaya ticari uçuşlar yapmaya karar verdiğini duyurdu. Uzay turizmini 2007’de başlatmayı planladıklarını belirten Branson, uzay biletlerinin 200 bin dolara satılacağını söyledi.

2006: Branson ile Rutan, ‘Virgin Galactic’ şirketini kurduklarını duyurdu ve New York’ta SpaceShipOne’tan daha fazla insan taşıyabilen ‘SpaceShipTwo’ tanıtıldı.

2007: SpaceShipTwo’nun roket motorunun parçaları test edilirken gerçekleşen bir patlamada Scaled Composites şirketinin üç çalışanı hayatını kaybetti, üçü ağır yaralandı. Kazanın ardından şirket motor tasarımını Sierra Nevada adlı başka
bir şirkete yaptırmaya karar verdi.

2010: İlk SpaceShipTwo aracı olan ‘VSS Enterprise’ önce yerde test edildi, ardından ‘White Knight 2’ adlı uçağa bağlanarak uçurulduktan sonra serbest bırakıldı. Araç, kendi başına süzülerek iniş yaptı.

2013: ‘VSS Ensterprise’ın motorları lk defa çalıştırıldı. Mark Stucky’nin pilot ve Mike Alsbury’nin yardımcı pilot olarak görev yaptığı uçuşta ses hızı da aşıldı.

2014: Motor prototiplerinden gelen titreşimden rahatsız olan Virgin Galactic, Sierra Nevada ile olan motor geliştirme anlaşmasını sonlandırıp üretimi tekrar kendi eline aldı. Motorda kauçuk bazlı yakıt yerine plastik bazlı yakıta geçiş yapıldı. VSS Enterprise 55. uçuşunda yeni yakıt sistemini denemek üzere havalanırken SpaceShipTwo parçalandı. Kazada yardımcı pilot Mike Alsbury hayatını kaybetti, pilot Pete Siebold ise ağır yaralandı. Kazaya, uçağın inişi sırasında şekil değiştiren kanat sisteminin yanlışlıkla kalkış sırasında devreye girmesinin yol açtığı bildirildi.

2016: Yeni SpaceShipTwo aracı tanıtıldı. Prof. Stephen Hawking araca ‘Unity’ adını verdi. Kazanın yakıtla hiçbir ilişkisi olmasa da yeni araçta eski kauçuk bazlı yakıta dönüldü.

2018: Unity, birkaç süzülme ve uçuş denemesinin ardından ilk defa bazı kurumlarda uzayın sınırı olarak kabul edilen 80 kilometreyi aştı.

11 Temmuz 2021: Richard Branson, Virgin Galactic’ten 5 kişilik ekiple birlikte Unity’de 85 kilometreye yükselerek uzaya giden ilk milyarder oldu. Branson’ın uzaya yaptığı tarihi uçuş, Virgin Galactic’in hisse değerini toplam 841 milyon dolar artırdı. Branson, ‘herkes’ için uzayı daha erişebilir hale getirdiklerini ve uzay turizmi adına yeni bir çağ başlattıklarını söyledi.