‘Kadife boşanma’ gerçek mi olacak?

Birleşik Krallık’tan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmek için bugün sandık başına giden İskoçya, tarihi bir dönüm noktasında yer alıyor. İngilitere, Galler ve Kuzey İrlanda’yla birlikte Birleşik Krallık’ı oluşturan İskoçya’nın 307 yıllık beraberliğe nokta koyma arzusu sandıkta İskoç seçmenlere sorulacak.

“Hayır” yüzde 52 önde
Üç farklı araştırma şirketinin anket sonuçları bağımsızlık sorusuna hayır diyenlerin yüzde 52’yle seçimi kazanacaklarını öngördü. Burun buruna geçmesi beklenen yarış öncesi İskoçları son kez beraberliğe çağıran Birleşik Krallık Başbakanı David Cameron, “Sonuç ne olursa olsun biz bir demokrasiyiz. İnsanların sandık yoluyla beyan ettiği iradesine saygı duymalıyız” dedi. Londra yönetimi, İskoçlara birlik içerisinde kalmaları halinde daha geniş özerklik vaat ederken İskoçya Başbakanı Alex Salmond geri adım atmayarak “Cuma sabahı, daha iyi bir ülkenin ilk gününe uyanın” dedi.

İspanya’dan veto
İskoçya, 2000’li yıllardan beri düşüş gösterse de petrol gelirlerini kullanarak bağımsızlık inşa etmeyi planlıyor. Fakat Birleşik Krallık’tan kopuş halinde yapısal ekonomik ve siyasal sorunlar kapıda... İskoçya’nın bağımsızlık, dolayısıyla sterlinden çıkması durumunda hangi para birimini kullanacağı hâlâ belirsizliğini koruyor. Avrupa Birliği’nden atılacak bağımsız İskoçya’nın AB’ye tekrar üye olması için de müzakere yürütmesi gerekiyor. Ayrılıkçı Katalonya’ya örnek olacağı korkusuyla İspanya Başbakanı Mariano Rajoy, Edinburg yönetiminin olası üyelik başvurusunu veto edeceğini açıkladı. Öte yandan, NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, İskoçya’nın NATO’ya girmek için askeri birliğe başvurması gerektiğini açıkladı. İskoçya’daki üslerdeki Birleşik Krallık’a ait nükleer denizaltıların akısbeti de tartışma konusu olacak.

Kralllık’ın kaderi kadınların elinde

* İskoçya’da seçmen sayısı 4 milyon 285 bin 323 kişi. 16 yaş ve üstündekiler oy kullanabiliyor. 16 yaşın üzerindeki nüfustan sadece 125 bin kişinin oy vermek için kaydolmamış olması sandığa gitme oranının çok yüksek çıkacağı şeklinde yorumlanıyor.
* Petrolden sonra İskoçya’nın en önemli ihracat kalemi olan ünlü İskoç viskileri de bağımsızlığın etkisini hissedecek. Birleşik Krallık’tan çıkınca İskoçya’nin AB üyeliği de otomatikman düşecek. AB’nin serbest dolaşım alanından çıkan viskilerin üzerindeki vergiler artacak.
* Referandumun haftaiçi yapılması nedeniyle sandıklar, seçmenlerin iş saatlerinden sonra oy kullanmasına imkan sağlamak için yerel saatle 22.00’de (TSİ 00.00) kapanacak. İlk sonuçların cuma gününün ilk saatlerinde açıklanması bekleniyor.
* İskoçya’daki bütün “pub” adı verilen barlar özel izinle seçim gecesi geç saatlere kadar alkol satabilecek. Barların önüne referandumun sonucuna ilişkin bahislerin yazıldığı tahtalar konuldu. Fakat İskoçların gece boyunca alkolün dozunu kaçırıp kavga etmelerinden de korkuluyor.
* Kilt ve gaydanın temel kültürel öğeler olarak görüldüğü İskoçya’nın kaderini belirleme konusunda kadınlar kritik bir rol oynayacak. İngiltere’de yayımlanan The Telegraph gazetesinin yaptırdığı ankete göre seçmenlerin yüzde 8’i halen kararsız. Kadınların bağımsızlığı reddedip Birleşik Krallık içerisinde kalma yönünde oy kullanma eğiliminde oldukları biliniyor. Kadınların yüzde 58’i Başbakan David Cameron’ın tanımıyla ‘kardeşler ulusu’nun devamından yana.
* İskoç ayrılıkçıları, Kanada, Yeni Zelanda ve Avustralya gibi devlet başkanları olarak Kraliçe Elizabeth’i görmek istiyor. Fakat İngiliz basınına göre Birleşik Krallık’ın bölünme ihtimali karşısında ‘dehşete düşen’ Kraliçe’nin tavrı kestirilemiyor. Siyaset üstü konumu nedeniyle bağımsızlığa karşı açıkça kampanya yapamayan Kraliçe, İskoçlara ‘geleceklerini iyi düşünmelerini’ tavsiye etmişti.

Tarihi süreç

İskoçya’yı halkoylamasına götüren siyasi süreç son 16 yılda inşa edildi. 1998 yılında özerk İskoç meclisinin kurulması İngiltere’nin Birleşik Krallık içerisindeki ağırlığından uzaklaşmada önemli bir rol oynadı. İngiltere kökenli İşçi Partisi’nin siyaseten ağır bastığı İskoçya’da ilk kez 2011’de Ulusal Parti (SNP) seçimlerde zafer kazandı. Milliyetçilikle Londra’nın dayattığı kemer sıkma politikalarına tepkiyi bağımsızlık kampanyası için kullanan SNP lideri Alex Salmond, referandumu kaybetse de İskoçya için daha çok özerkliği garantiledi.

İskoç aileler referandumda bölünecek

Bağımsızlık oylaması anketlerde kıyasıya bir mücadeleyle geçerken İskoç ailelerin içerisinde bile parçalanmalar görülebiliyor. İskoçya’nın başkenti Edinburgh’un kuzeyinde, 42 İskoç kralının taç giydiği Scone’da yaşayan aileleri siyasi gerilimden kaçamadı.
AFP haber ajansına konuşan Alistair Scott-Tyrai “Bağımsızlık için eşşiz bir zaman” derken annesi Christina Ytrai “300 yıldır beraberiz. Bir İskoç, İngiltere Kralı 1. James bizi birleştirdi.
Şimdi niye Alex Salmond’ın (İskoçya Başbakanı) bizi bölmesine izin verelim?” dedi. Sark nehrinin kenarında ise ayrılıktan ya da birlikten yana olan İskoçlar, atacakları oyu taşlara çizip bırakıyorlar.