Özbekistan durulmadı

DIŞ HABERLER SERVİSİ - Özbekistan’a bağlı Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nde 1 Temmuz Cuma günü başlayan olaylar tüm dünyada büyük ses getirirken, protestolara neden olan kararda geri adım atılmasına rağmen durum halen gergin. Protestolar, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in, Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nin ayrılma hakkını referandumla değiştirme planı nedeniyle başlamıştı.

Dün Özbekistan Savcılığı’ndan yapılan açıklamada, Nukus kentinde düzenlenen protestolarda 18 kişinin hayatını kaybettiği, 38’i güvenlik güçlerinden olmak üzere 245 kişinin de yaralandığı duyuruldu. Karakalpakistan bölgesindeki yetkililer, binlerce kişinin hastanelerde tedavi gördüğünü belirtirken, bölge sağlık bakanı, Nukus’taki hastanelerin dolu olduğunu söyledi. Olaylarla ilgili olarak 516 kişinin gözaltına alındığı vurgulandı.

Mirziyoyev gitti

Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nde başlayan protestoların ardından Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, bölgede 2 Ağustos’a kadar devam etmesi planlanan olağanüstü hal (OHAL) kararı aldı. Ayrıca bölgeye gelen Mirziyoyev, Karakalpakları ikna etmeye çalıştı.

Mirziyoyev, gösterilerin sürdüğü Nukus’a giderek vatandaşlarla bir araya geldi ve Karakalpakistan’ın statüsünün değiştirilmeyeceğini açıkladı. Özbek lider, ülkedeki istikrarı bozmaya çalışan “kötü niyetli güçleri” suçladı. Durumun Özbekler ve kendi dillerini konuşan bir azınlık olan Karakalpaklar arasında etnik bir çatışmaya dönüşmesinden de endişe ediliyor.

Öte yandan Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında da, “Özbekistan’ın Karakalpakistan Cumhuriyeti’nde yaşanan gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Ortak medeniyet, kültür ve tarihi bağlarımız bulunan, stratejik ortağımız dost ve kardeş Özbekistan’ın istikrar ve refahına büyük önem atfediyoruz. Özbekistan yönetiminin ve halkının, olayları sağduyu ve barış ile huzur ortamı içerisinde çözüme kavuşturacağına inancımız tamdır” denildi. 

Olaylar neden çıktı?

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in görev süresini uzatmak için yapacağı referanduma, Karakalpakistan’ın özerk statüsünü değiştiren maddeler eklemesi sonrası olayların fitili ateşlendi. Bunlar arasında, Karakalpakistan’ın Özbekistan’ndan ayrılma hakkını değiştiren bir madde bulunduğu ifade ediliyor. Olayların oldukça organize olması sebebiyle protesto gösterilerinde dışarıdan yardım olasılığı da göz ardı edilmiyor.

Karakalpaklar kimdir?

Özbekistan’ın kuzeybatısında, kuruyan Aral Gölü yakınlarındaki büyük çoğunluğu çöl olan Karakalpakistan’da iki milyona yakın kişi yaşıyor. Bölgeye özel bir toplum olan ve Türk soyundan gelen Karakalpaklar, Kıpçak grubuna dahildir.

Uzun yıllar Ruslara karşı mücadele ettikten sonra bu ülkenin hakimiyetine giren bölge, önce Kazakistan’a, sonra tekrar Rusya ve Sovyetler’e ve en sonunda bağımsızlığını ilan etmesine karşın Özbekistan’a bağlı hale geldi. Ancak Özbekistan’a bağlanırken, Karakalpaklara bağımsızlık ilan etme hakkı tanındı.